Wolfgang Abendroth

Wolfgang Abendroth, właściwie Wolfgang Walter Arnulf Abendroth (ur. 2 maja 1906 w Elberfeld (obecnie dzielnica Wuppertalu); zm. 15 września 1985 we Frankfurcie nad Menem) był niemieckim politologiem socjalistycznym, prawoznawcą i czołowym przedstawicielem »marburskiej szkoły« politologii. Praca jego skupiała się na prawie międzynarodowym, publicznym oraz socjologii politycznej.

Wolfgang Abendroth. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Alfred Abendroth, nauczyciel; matka Ida z domu Dambach; - ożenił się w 1946 r. z Lisą Hörmeyer; miał troje dzieci Elisabeth (ur. 1947), Barbarę (ur. 1949) i Ulricha (ur. 1952)

Życiorys

Wolfgang Abendroth uczęszczał w latach 1912-24 do Gimnazjum im. Hermanna von Helmholtza i szkoły realnej (szkoły modelowej - Musterschule) we Frankfurcie nad Menem. W latach 1924-30 studiował prawoznawstwo, historię, socjologię i ekonomię polityczną na uniwersytetach w Tybindze, Münster, Bernie i Frankfurcie nad Menem, gdzie 15 maja 1930 r. zdał państwowy egzamin prawniczy. Od 1930 do 1933 r. pracował jako referendarz sądowy w Hechingen.

 Wolfgang Abendrothjako syn przekonanego socjaldemokraty wcześnie zaczął działać w proletariackim ruchu młodzieżowym. W listopadzie 1920 r. został członkiem Komunistycznego Związku Młodych Niemiec (niem. Kommunistischer Jugendverband Deutschlands, KJVD), gdzie udzielał się do 1929 roku. Później był członkiem Komunistycznej Partii Niemiec (niem. Kommunistische Partei Deutschlands, KPD) i przyłączył się do organizacji Czerwona Pomoc Niemiec (niem. Rote Hilfe Deutschlands, RHD), niosącej pomoc osobom represjonowanym po powstaniu w marcu 1921 roku w rejonie Halle, Leuna, Merseburg oraz Mansfeld. Po wykluczeniu z KPD z powodu krytykowania jej kursu socjalno-faszystowskiego wstąpił w 1929 r. do Komunistycznej Partii Opozycji (niem. Kommunistische Partei-Opposition).

Po przejęciu władzy przez nacjonalistów Wolfgang Abendroth nie mógł wykonywać pracy prawniczej i od 1933 r. działał w różnych nielegalnych organizacjach ruchu oporu np. od 1932 r. w organizacji Nowy Początek (niem. Neu Beginnen). 15 lutego 1935 r. został doktorem prawa na uniwersytecie w Bernie. Jego pracę doktorską pt. Die völkerrechtliche Stellung der B- und C-Mandate opublikowano we Wrocławiu, jednak w krótkim czasie została skonfiskowana przez gestapo. W 1936 r. pracował jako wolontariusz w berlińskim banku, ale już w lutym 1937 r. został aresztowany przez gestapo i 30 listopada tegoż roku skazany za zdradę stanu na cztery lata ciężkiego więzienia w Luckau oraz wykluczony z Niemieckiego Frontu Pracy (niem. Deutsche Arbeitsfront, DAF), do którego należał od 1936 roku. Po zwolnieniu w czerwcu 1941 r. z aresztu pracował w Berlinie. Początkiem 1943 r. powołany został do 999 dywizji karnej (999 Lekka Dywizja Afrykańska, niem. 999. leichte Afrika-Division), stacjonował na greckiej wyspie Lemnos i współpracował tam z greckim ruchem oporu. W 1944 r. zdezerterował i przyłączył się do greckiej organizacji oporu ELAS (pol. Greckie Ludowe Wyzwoleńcze Wojsko). W październiku 1944 r. został jeńcem brytyjskim i przewieziono go do obozu jenieckiego w Egipcie, a następnie do obozu reedukacyjnego dla Niemców Wilton Park koło Beaconsfield.

Po zwolnieniu z niewoli w listopadzie 1946 r. wstąpił w 1947 r. do Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (niem. Sozialdemokratische Partei Deutschlands, SPD), zdał drugi egzamin prawniczy i rozpoczął pracę sędziego w Poczdamie. 10 lutego 1947 r. habilitował się z zakresu prawa publicznego i międzynarodowego na uniwersytecie w Halle, gdzie następnie pracował jako docent. Od kwietnia 1948 r. Wolfgang Abendroth był profesorem nadzwyczajnym prawa międzynarodowego w Lipsku, a następnie profesorem zwyczajnym prawa publicznego na uniwersytecie w Jenie. W grudniu 1948 r. uciekł z radzieckiej strefy okupacyjnej do Bremy i w latach 1949-50 pracował jako profesor zwyczajny prawa publicznego w Hochschule für Arbeit , Politik und Wirtschaft w Wilhelmshaven, a w latach 1951-73 jako profesor nauk politycznych na uniwersytecie w Marburgu. W 1961 r. wykluczono go z SPD z powodu jego członkostwa w Socjalistycznym Związku Studentów Niemieckich (niem. Sozialistische Deutsche Studentenbund, SDS).

  Wolfgang Abendroth uważany jest za jednego z ważniejszych protektorów rebelii studenckiej w 1960 roku, chociaż nigdy nie zgadzał się z rewolucyjnymi dążeniami mniejszości intelektualnej. Po przejściu na emeryturę uczył w Europäische Akademie der Arbeit we Frankfurcie nad Menem. Abendroth należał w 1974 r. do grupy założycielskiej fundacji Martin-Niemöller-Stiftung. Angażował się przeciw zbrojeniu Republiki Federalnej Niemiec i w ruch pokojowy.

Dzieła (wybór)

• Die völkerrechtliche Stellung der B- und C-Mandate, 1936.
• Wirtschaft, Gesellschaft und Demokratie in der Bundesrepublik, 1965.
• Nationalsozialismus und die deutsche Universität : Universitätstage 1966, 1966.
• Nationalsozialismus und die deutsche Universität : Universitätstage 1966, 1966.
• Antagonistische Gesellschaft und politische Demokratie : Aufsätze zur politischen Soziologie, 1967.
• Einführung in die politische Wissenschaft, 1968.
• KPD-Verbot oder Mit Kommunisten leben? 1968.
• Antagonistische Gesellschaft und politische Demokratie : Aufsätze zur politischen Soziologie, 2 wyd. 1972.
• Faschismus und Militarismus : Analysen und Thesen für die antifaschistische Praxis ; Materialien der Hanauer Konferenz gegen Faschismus und Militarismus 1973, 1973.
• Sozialdemokratie und Sozialismus : August Bebel und die Sozialdemokratie heute, 1974.
• Faschismus und Kapitalismus : Theorien über die sozialen Ursprünge und die Funktion des Faschismus, 1976.
• In memoriam Alfred Kantorowicz, 1979.
• Antifaschismus oder Niederlagen beweisen nichts, als daß wir wenige sind, 1983.

Literatura

• Friedrich-Martin Balzer, Hans Manfred Bock, Uli Schöler (Hrsg.): Wolfgang Abendroth. Wissenschaftlicher Politiker, Bio-bibliographische Beiträge. Leske und Budrich, Opladen 2001. ISBN 3-8100-3135-6

Linki

• Pisma Abendrotha i o nim w Deutsche Digitale Bibliothek.
• Wolfgang Walter Arnulf Abendroth w Professorenkatalog der Universität Leipzig / Catalogus Professorum Lipsiensium, Herausgegeben vom Lehrstuhl für Neuere und Neueste Geschichte, Historisches Seminar der Universität Leipzig. (dostęp 04.02.2017)