Abraham Gotthelf Kästner

Abraham Gotthelf Kästner (ur. 27 września 1719 r. w Lipsku; zm. 20 czerwca 1800 r. w Getyndze) – niemiecki matematyk, autor epigramatów.(wyznania ewangelickiego ?)

Abraham Gotthelf Kästner
Abraham Gotthelf Kästner. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Abraham (zm. 1747), prof. prawa na uniwersytecie w Lipsku; matka N. N. Pommer (zm. 1756); - ożenił się 1) z Johanną Rosiną Baumann (zm. 1758), 2) N. N., wdowa po francuskim oficerze; szwagier Johann Christoph Baumann, 1756 astronom w Getyndze.

Życiorys

Dzięki prywatnemu nauczaniu, zwłaszcza przez ojca i wujka, już w 1731 r. Abraham Gotthelf Kästner immatrykulował na uniwersytet w Lipsku jako student prawa. Kästner uczęszczał także na wykłady z matematyki, fizyki, chemii, botaniki, filozofii oraz historii i literatury. Po dwóch latach został notariuszem, w 1735 r. baccalaureatem (bakałarz sztuk wyzwolonych) w 1737 r. magistrem artium.

W 1736 r. opublikował swoje pierwsze pismo De theoria radicum in aequationibus (teoria o równaniach matematycznych), a w 1739 r. posłużyło ono do jego habilitacji. W 1746 r. otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego matematyki. W latach 1746-48 na jego zajęcia o spornych kwestiach filozoficznych uczęszczał Gotthold Ephraim Lessing, który pomimo istniejących między nimi różnic uważał Kästner za genialnego człowieka. W 1743 r. Kästner opublikował rozprawę Aequationium speciosarum resolutio Newtoniana per series, którą później dołączył swojego dzieła nfangsgründe der Analysis endlicher Größen (1759). W latach 1747-62 wydawał popularno-naukowy miesięcznik Hamburgische Magazin oder gesammelte Schriften zum Unterricht und Vergnügen aus der Naturforschung und den angenehmen Wissenschaften überhaupt ( od 1767 nosił nazwę Neues Hamburgisches Magazin), w którym szczególny nacisk kładziono na nauki przyrodnicze i medycynę. Od 1750 r. był członkiem zamiejscowym Pruskiej Akademii Nauk. W 1756 r. powołano go na uniwersytet w Getyndze, gdzie w 1763 r. został dyrektorem obserwatorium i następcą Tobiasa Mayera. W 1762 r. został przewodniczącym towarzystwa językowego Deutsche Gesellschaft zu Göttingen Do jego znanych uczniów należał tutaj m.in. Carsten Niebuhr, Johann Friedrich Pfaff, Carl Friedrich Gauss i Heinrich Wilhelm Olbers. Z jego wykładów prowadzonych w latach 1758-69 powstały liczne pisma w języku niemieckim wprowadzające do matematyki, które wyróżniała łatwość zrozumienia. Godne uwagi jest jego czterotomowe dzieło Geschichte der Mathematik (Historia matematyki, 1796-1800), w którym dostarczył obfitość interesujących biograficznych i kulturalno-historycznych szczegółów.

Abraham Gotthelf Kästner zmarł 20 czerwca 1800 r. i został pochowany na cmentarzu Bartholomäusfriedhof w Getyndze.

Jego imieniem nazwano jeden z kraterów na księżycu.

Znaczenie

Jako uczeń Johanna Christopha Gottscheda brał swój początek w filozofii Christiana Wolffa, której matematyczne metody przeniósł na łono literatury. Podzielał stanowisko Gottscheda w kwestiach poezji i rymu. Razem z nim walczył przeciw wypieraniu języka niemieckiego przez język łaciński i francuski, jak również z ugrupowaniem szwajcarskim Johanna Jakoba Bodmera i Jakoba Immanuela Pyry. Z powodu Albrechta von Hallera, którego Kästner wielbił jako ulubionego poetę i który zaoferował mu w 1753 r. katedrę w Getyndze, doszło w latach 1743-55 między nim do przelotnego oziębienia stosunków.

Abraham Gotthelf Kästner pracował jako recenzent dla Göttingische Gelehrte Anzeigen i dla Allgemeine deutsche Bibliothek Friedricha Nicolai, gdzie w latach 1765-97 pisał recenzje z zakresu matematyki, fizyki i filozofii. Od 1776 r. pisał dla Deutsches Museum Heinricha Christiana Boie i publikował epigramaty w Göttinger Musenalmanach (1770-72, 1776-83, 1791-94).

Większa część jego pism np. Vermischten Schriften (Pisma różne, 2 tomy 1755 i 1772) i Vorlesungen (Wykłady, 2 zbiory 1768 i 1773) są napisane prozą i językiem zrozumiałym i jasnym.

Uznanie i jednocześnie wrogość przyniosły mu epigramaty, w których podejmował tematykę i wydarzenia z życia prywatnego i literackiego oraz często osądzał określone osoby. W jego satyrze jest widoczny żart i drwina, a w późniejszych epigramatach ukazuje się cynizm. Kästner jako epigramatyk podążał śladami Friedricha von Logau i Christiana Wernicke.

Jego były uczeń Gauss napisał o nim z pewną dozą ironii:

»Kästner był wśród poetów swego czasu najlepszym matematykiem, a wśród matematyków swego czasu najlepszym poetą.«

Dzieła (wybór)

  • Theoria radicum in aequationibus, 1739.
  • De resolutione aequationum differentialium per series, 1745.
  • Physicae iuris prudentiam illustrantis specimina aliquot, 1748.
  • Gnomonica analytica, 1753.
  • Vermischte Schriften, 1755.
  • Beschreibung eines runischen Calenders, welcher sich auf der Leipziger Rathsbibliothek befindet , 1756.
  • Einige Vorlesungen, 1768.
  • Anmerkungen über die Markscheidekunst, 1775.
  • Dreissig Briefe und mehrere Sinngedichte, 1809.

Literatura

  • Moritz Cantor, Jakob Minor: Kästner, Abraham Gotthelf. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 15, Duncker & Humblot, Leipzig 1882, s. 439-451 (online).
  • Joseph Ehrenfried Hofmann, Franz Menges: Kästner, Abraham Gotthelf. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 10, Duncker & Humblot, Berlin 1974, ISBN 3-428-00191-5, s. 734-736 (online).

Linki