Aenne Burda

Aenne Burda, właściwie Anna Magdalene Burda (ur. 28 lipca 1909 jako Anna Magdalene Lemminger w Offenburgu; zm. 3 listopada 2005 tamże) – niemiecka wydawczyni czasopism. W 1949 roku założyła poświęcone modzie czasopismo i wydawnictwo Burda Moden. Nazywano ją „królową sukienek” lub „królową wykrojów”.

Aenne Burda
Aenne Burda.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Franz Lemminger, maszynista kolejowy;
  • Matka: Anna Maria Armbruster;
  • Mąż: od 9 lipca 1931 Franz Burda (1903–1986), dr ekonomii, wydawca;
  • Dzieci: Franz (1932–2017), Frieder (1936–2019) i Hubert (ur. 1940);
  • Synowa: Maria Furtwängler-Burda (ur. 1966), lekarka i aktorka telewizyjna, krewna dyrygenta Wilhelma Furtwänglera.

Życiorys i działalność

Aenne Burda urodziła się 28 lipca 1909 w Offenburgu jako córka maszynisty Franza Lemmingera i jego żony Anny Marii Armbruster. Ochrzczona została jako Anna Magdalene Lemminger, a późniejsze imię „Aenne” nadała sobie sama, nawiązując do ulubionej piosenki Ännchen von Tharau, której słowa napisał Simon Dach. Wyrastała w skromnych warunkach w rodzinie katolickiej. Uczęszczała do szkoły przyklasztornej, a po zdanym egzaminie dojrzałości w Höhere Handelsschule Offenburg ukończyła praktykę handlową w elektrowni w Offenburgu. Tam pobierała składki od zaległych płatników i przy tej okazji poznała w 1930 roku przyszłego męża, drukarza Franza Burda (1903–1986).

Aenne Burda była kobietą wyemancypowaną, czasami bezwzględną w swoich dążeniach. Jej historię życia można opowiadać jak bajkę, a zarazem jak fragment powojennej historii Niemiec i drogę niemieckich kobiet do równouprawnienia. W swoich późniejszych wypowiedziach wspominała: „Pokazałam, że cud jest możliwy” oraz „Walka była zawsze moim życiem”. Chociaż w 1918 roku przyznano kobietom prawo wyborcze w Niemczech, to ich sytuacja w rodzinie nie uległa wielkiej zmianie. W zamożnych rodzinach żony jedynie za zgodą męża mogły pracować i posiadać własne konto bankowe, co zresztą się nie zdarzało. To dotyczyło też Aenne Burda, która pragnęła założyć własne czasopismo kobiece o modzie. Jej pragnieniom przez długi czas sprzeciwiał się mąż Franz. Gdy odkryła, że jej mąż ma córkę z jedną z licznych kochanek, byłą jego sekretarką Elfriede Breuer, i że dla niej wykorzystał jej pomysł, założył i finansował wydawnictwo Elfi-Moden, postanowiła walczyć o swoje prawa. Jak się dowiedziała o zdradzie męża, tego nigdy nie wyjawiła. Nie podała męża o rozwód, nie błagała, lecz w 1949 roku zażądała od niego wydawnictwa jako zadośćuczynienie. Teraz ta czterdziestoletnia kobieta zaczęła realizować swoje marzenie i karierę.

Fasada „Modenverlags A. Burda“ w 1949 roku
Fasada „Modenverlags A. Burda“ w 1949 roku.
Źródło: Wikimedia Commons

W przejętym przez nią zadłużonym wydawnictwie z siedzibą w Lahr pracowało wówczas 48 osób. 1 października 1949 roku wydała czasopismo Favorit, które od stycznia następnego roku ukazywało się jako Burda Moden w nakładzie 100.000 egzemplarzy. Przełomowym pomysłem było dołączenie w 1952 roku do magazynu wykrojów. W trudnym powojennym okresie w Niemczech, pomysł ten okazał się strzałem w dziesiątkę. Dawał Niemkom możliwość samodzielnego skrojenia i uszycia eleganckich ubrań dla siebie i dzieci. Wprawdzie wykroje krawieckie znane były już od XIX wieku, ich wynalazcą był w 1863 roku amerykański krawiec i przedsiębiorca Ebenezer Butterick, jednak dopiero dzięki idei Aenne Burda znalazły one swoje właściwe miejsce w niemieckiej historii gospodarki. Dzięki nim nakład wydawnictwa szybko wzrastał i już w 1957 roku osiągnął 1.000.000 egzemplarzy.

Po przejęciu 1 października 1961 roku Beyer Mode wydawnictwo Burda Moden stało się, z nakładem 1,2 miliona, największym na świecie czasopismem poświęconym modzie. Wkrótce zdobyło też rynki zagraniczne, zostało przetłumaczone na 16 języków, a w 2005 roku ukazywało się w 89 krajach (obecnie w 2020 w ponad 100 krajach). W wydawnictwie pojawiły się również inne tytuły czasopism, takie jak m.in.: Anna (1974–2007, początkowo jako Burda Spaß an Handarbeiten), Carina (od 1977) i Verena (od 1986 do 1997).

W 1987 roku magazyn Burda Moden było pierwszym zachodnim czasopismem sprzedawanym w języku rosyjskim w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. To spektakularne otwarcie rynku rosyjskiego zawdzięcza się zainteresowaniu modą Raisy Gorbaczowej, żony prezydenta ZSRR Michaiła Gorbaczowa. Później były niemiecki minister spraw zagranicznych Hans Dietrich Genscher powiedział o Aenne Burda: „Jest nadzwyczajną ambasadorką. Osiągnęła w Moskwie więcej niż poprzednio trzej ambasadorowie.”

Chociaż nigdy nie uczyła się dziennikarstwa i wydawania gazet, odniosła wielki sukces wyznając brytyjskie motto learning by doing (uczenie się poprzez działanie). Nie znosiła ani przeciwników w interesach, ani też wewnętrznej krytyki. Jako niezależna bizneswoman nie zajmowała się i nie interesowała zbytnio ruchem równouprawnienia kobiet, lecz wolała sama przezwyciężać trudności. Kobiety, które z nią pracowały przy tworzeniu pierwszych magazynów, opowiadają z respektem i podziwem jeszcze do dzisiaj, że nigdy nie było łatwo stawić czoła tak niezależnej i zdeterminowanej pracodawczyni. W pierwszej kolejności pozostawała zawsze realistką, której fantazje niejednokrotnie kolidowały z celami redakcji. Ustępowała jedynie, gdy ją kreatywnie przekonano, zawsze otwarta była wobec nowicjuszy i ludzi utalentowanych. W jej czasopiśmie Freundin zadebiutował młody stylista Jil Sander. Poza tym zrozumiała znaczenie i potrafiła stworzyć sieć relacji z postaciami z polityki, filmu, mody i mediów.

Centrala koncernu „Hubert Burda Media” w Offenburgu
Centrala koncernu „Hubert Burda Media” w Offenburgu.
Źródło: Wikimedia Commons

Po 45 latach kierowania firmą jej wydawnictwo osiągnęło w 1994 roku obrót 172 mln marek. W wieku 85 lat wycofała się z kierowania wydawnictwem i przekazała je w równych częściach swoim synom. Frieder i Franz Burda sprzedali swoje udziały bratu Hubertowi Burda, który już wcześniej objął kierownictwo w firmie. Obecnie wydawnictwo publikuje 241 czasopism i gazet w 27 krajach, zatrudnia 7400 pracowników, a jego obrót wynosi 1,47 miliarda euro.

Po przekazaniu wydawnictwa Aenne Burda poświęciła się swojej pasji życiowej, malowaniu farbami olejnymi. W młodości była miłośniczką pięknych samochodów sportowych (VW Karmann-Ghia) i rozkoszowała się wystąpieniami podczas pokazów mody i gal filmowych. Ze środków założonej fundacji Aenne-Burda-Stiftung wspierała sztukę, kulturę, ochronę środowiska i zabytków, opiekę nad osobami starszymi oraz pomagała potrzebującym mieszkańcom Offenburga. Aenne Burda zmarła 3 listopada 2005 w Offenburgu, w wieku 96 lat.

Literatura

  • Judith Betzler: Aenne Burda. Die Macht des Schönen. Econ, München 1999, ISBN 3-430-11194-3

Linki

  • Maria von Welser: „Stolz bis zuletzt “, Welt am Sonntag, 6. November 2005 (online, dostęp 30.06. 2020)
  • Artykuły o Aenne Burda (online, dostęp 30.06. 2020)
  • Aenne Burda w de.wikipedia.org (online)