Agnes von Mansfeld-Eisleben

Genealogia ↑

• Ojciec: Johann Georg I von Mansfeld-Eisleben (1515–1579);
• Matka: Katharina von Mansfeld-Hinterort (1521-1582);
• Bracia: Philipp I (III) (1542-1564); Ernst IV (1544-1609); Hoyer Christoph I (1554-1587); Peter Ernst II (1556-1587); Jobst II (1558-1619); Friedrich (III) (zm. 1565);
• Siostry: Maria (ur. 1545); Anna; Dorothea; Esther; Katharina; Sybilla;
• Poślubiła: 2 lutego 1583 r. w Bonn arcybiskupa i elektora Kolonii Gebharda Truchsess von Waldburga (1547–1601);
• Dzieci: bezdzietna.

Życiorys ↑

Agnes von Mansfeld pochodziła z rodziny, która od początku popierała Reformację wprowadzaną przez Marcina Lutra (1483–1546). Jej matka była córką Albrechta VII, zaufanego Marcina Lutra, a rodzina ojca odeszła od wiary katolickiej dopiero w 1540 roku. Pierwsze ich dziecko, syn, urodziło się w 1542 roku. Agnes była szóstym z trzynaścioro dzieci; po niej urodził się jej brat w 1554 roku. Zatem można przyjąć, że Agnes urodziła się ok. 1550 roku.

Związki rodzinne łączyły ją też z Kolonią, gdzie brat jej ojca, Johann Gebhard był już w 1538 r., a więc przed zwrotem rodziny ku luteranizmowi, kanonikiem i w latach 1558–62 arcybiskupem. Jej krewny, hrabia Hermann Adolph von Solms (1545–1613) był zaufanym jej późniejszego męża. Jej siostra Maria, która jako drugiego męża poślubiła barona Petera Ernsta von Kriechingena, mieszkała w Brühl, gdy Agnes w 1577 r. wstąpiła jako kanoniczka do świeckiej wspólnoty religijnej kobiet (Frauenstift) w Gerresheim koło Düsseldorfu. Agnes obiecała okazywać szacunek i posłuszeństwo przeoryszy i w miarę możliwości postępować zgodnie ze statutem i zwyczajami klasztoru.

Przez siostrę i szwagra poznała w 1579 r. Gebharda Truchsess von Waldburga (1547–1601), który w 1577 r. został wybrany na arcybiskupa i elektora Kolonii. Dzisiaj powiedziano by, że była to miłość od pierwszego spojrzenia, która trwała całe życie. 16 grudnia 1579 r. Agnes przebywała w Brühl, aby pożegnać siostrę i szwagra, którzy wyruszali w podróż do Tybingi. W związku z tym Gebhard zaprosił towarzystwo na obiad, który trwał do późnego wieczora. Agnes przenocowała w zamku biskupim i pozostała tam do powrotu siostry i szwagra. Gebhard dał im do dyspozycji w Bonn kancelarię, a Agnes wprowadziła się do nich. On sam żył w niedaleko oddalonym pałacu w Poppelsdorf. Przez trzy lata była jego kochanką i żyła w jego pobliżu, co dla jej krewnych było nie do zniesienia z powodu moralności protestanckiej, a także, że taki związek był niegodny hrabiny. W 1582 r. przybyli jej dwaj bracia i przypuszczalnie nakłonili Gebharda do poślubienia siostry.

Gebhard zdecydował się na małżeństwo i początkowo chciał zrezygnować z urzędu, co byłoby zgodne z porozumieniem augsburskim z 1555 roku. Jednak wzorując się na przykładzie arcybiskupa Bremy, a także podburzony przez protestanckich książąt z jego otoczenia, postanowił inaczej. Kiedy jego zamiar stał się znany, w arcybiskupstwie doszło do sporu, najpierw z kapitułą, a potem z miastem Kolonii; Bonn stało po jego stronie.

19 grudnia 1582 r. ogłosił wolność religijną i dopuścił praktykowanie wyznania augsburskiego na swoim terytorium, a 16 stycznia poinformował o swojej konwersji na ewangelicyzm. Odnośnie swojego małżeństwa, mówił, że woli odpowiadać przed Bogiem i wszystkimi stanami za to, że żyje w związku małżeńskim, niż narażać zbawienie duszy i prowadzić drażniące i karalne życie (Wünsch 1998/1999: 252). 2 lutego 1583 r. w Bonn udzielił im ślubu duchowny protestancki. Młodożeńcy odbyli podróż poślubną, podczas której szukali sprzymierzeńców w zaprzyjaźnionych domach książęcych w Homburgu, Dillenburgu i Marburgu u landgrafa Hesji. Przebywali również na zamku Tinne koło Alme, gdzie relief całującej się pary przy schodach zewnętrznych w ogrodzie prawdopodobnie przedstawia obojga.

Już 22 marca 1583 r. papież ogłosił dymisję Gebharda i powołał na stanowisko arcybiskupa i elektora Kolonii jego byłego konkurenta Ernsta von Bayern (1554–1612). W wyniku tego wybuchła tak zwana „wojna kolońska”, która trwała do 1590 roku. Końcem stycznia 1584 r. Agnes i Gebhard musieli opuścić terytorium kolońskiego elektoratu. Agnes znalazła schronienie u księcia von Nassau w Berleburgu, a Gebhard z resztkami oddziałów udał się do Holandii. 26 kwietnia Agnes ponownie była u jego boku. Znaleźli schronienie u księcia Maurycego Orańskiego (1567–1625), który stanął po ich stronie. Początkowo mieszkali w Delft, a potem do 1589 r. w Utrechcie.

Początkiem sierpnia 1589 r. Agnes i Gebhard udali się do protestanckiego Strasburga, który dawał schronienie wielu prześladowanym duchownym, ale przede wszystkim Gedhard był tam dziekanem tamtejszej kapituły, a żonaci kanonicy byli tam oczywistością. Obawiano się, że ściągnie na Strasburg kolońskie problemy, a katoliccy kanonicy byli naturalnie przeciw jego przybyciu. Ostatecznie otrzymał zgodę na przybycie, ale pod warunkiem, że nie będzie zajmował się polityką kościelną. W Strasburgu przebywał młodszy brat Agnes, Peter Ernst, który również był kanonikiem, ale zmarł w 1587 roku. Jemu wcześniej przekazał Gebhard swoje dochody, które ponownie były do jego dyspozycji, gdy przybył z Agnes do Strasburga.

Po śmierci męża w 1601 roku Agnes przebywała jeszcze kilka miesięcy w Strasburgu. W testamencie Gebhardt uczynił spadkobiercą księcia Fryderyka I Wirtemberskiego (1557–1608) i powierzył mu opiekę nad swoją żoną. O dalszym jej życiu kroniki milczą. Pewne jest, że Agnes żyła do śmierci w Wirtembergii i pochowana została w Sulzbach. Data jej śmierci też nie jest pewna, gdyż jej biografowie podają różne daty m.in. rok 1615 i 1637.

Literatura ↑

Linki ↑