Johann Georg Albrechtsberger

Johann Georg Albrechtsberger (ur. 3 lutego 1736 w Klosterneuburgu, zm. 7 marca 1809 w Wiedniu) - austriacki kompozytor, teoretyk muzyki, organista i nauczyciel kontrapunktu. (wyznanie katolickie)

Johann Georg Albrechtsberger
Johann Georg Albrechtsberger.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Jakob Albrechtsberger z Klosterneuburga;
  • Matka: N.N.;
  • Ożenił się: w Wiedniu 31 maja 1768 z Rosalią, córką rzeźbiarza Bernharda Weissa z Eggenburga (Dolna Austria); miał 15 dzieci.

Życiorys

Johann Georg Albrechtsberger pobierał pierwsze lekcje muzyki u księdza Leopolda Pittnera. Od siódmego roku życia śpiewał w chórze w kościele w opactwie w Klosterneuburgu, gdzie uczył się także gry na organach i podstaw teorii muzyki u kompozytora Matthiasa Georga Moona (1717–1750). W wieku 13 lat rozpoczął naukę jako chórzysta w Stiftsgymnasium Melk (Gimnazjum Opactwa Benedyktynów w Melku). Napisał tam pierwsze fugi, utwory religijne i zaczął wyróżniać się jako organista. W 1753 r. udał się do Wiednia, aby studiować filozofię w seminarium prowadzonym przez jezuitów. Tam zaprzyjaźnił się z Johannem Michaelem Haydnem (1737–1806).

Po ukończeniu nauki Johann Georg Albrechtsberger był organistą w latach 1755–57 w Raab (Győr), następnie dwa lata w sanktuarium maryjnym w Maria Taferl i od 1759 r. w Melk, gdzie w tamtejszej bibliotece pilnie studiował dzieła Georga Friedricha Händla (pol. Jerzy Fryderyk Händel, 1685–1759) i Johanna Sebastiana Bacha (pol. Jan Sebastian Bach, 1685–1750). Od 1767 r. budował organy w Wiedniu, od 1771 do 1793 r. kierował chórem w wiedeńskim kościele Karmelitów, w 1772 r. awansował na organistę dworskiego i został członkiem Towarzystwa Muzyków (Tonkünstler-Sozietät), a w latach 1772–93 był organistą w katedrze św. Szczepana w Wiedniu. 9 maja 1791 r. Wolfgang Amadeus Mozart (1756–1791) został adiunktem kapelmistrza katedry św. Szczepana Leopolda Hofmanna. W ostatnich miesiącach życia Mozart życzył sobie, aby jego następcą jako adiunkt kapelmistrza został Albrechtsberger. Po śmierci Leopolda Hofmanna w 1793 r. Albrechtsberger objął także jego stanowisko jako kapelmistrz katedry. Stanowisko to piastował do śmierci 7 marca 1809 roku. W 1798 r. wybrano go na członka Szwedzkiej Akademii Muzycznej w Sztokholmie.

Stosownie do zajmowanego stanowiska twórczość Johanna Georga Albrechtsbergera koncentrowała się na wokalnej i instrumentalnej muzyce kościelnej, jak również muzyce kameralnej, przy czym styl jego religijnych utworów odzwierciedlał różne nurty austriackiej muzyki kościelnej tego okresu. Początkowo wprowadzał elementy muzyki ludowej, później chorały zamiast kawałków na głos solowy, a także techniki mszy symfonicznych. Ostatecznie nie zastosował w muzyce instrumentalnej cyklu sonat, lecz dwuczęściową sonatę kościelną. W niektórych utworach ukazuje swoje raczej konserwatywne stanowisko, także w kawałkach organowych, w których rzuca się w oczy techniczna trywialność, co kontrastuje ze sławą Johanna Georga Albrechtsbergera jako wirtuoza organ. W 1792 r. napisał dla cesarza Franciszka II Mszę Koronacyjną.

Johann Georg Albrechtsberger był uznanym teoretykiem muzyki i pedagogiem. Do grona jego uczniów należeli m.in. Ludwig van Beethoven (1770–1827), Johann Nepomuk Hummel (1778–1837), Ignaz Moscheles (1794–1870), Carl Czerny (1791–1857), Ferdinand Ries (1784–1838), Joseph Leopold Eybler (1765–1846) i Johann Baptist Gänsbacher (1778–1844). Międzynarodowe uznanie przyniosły mu pisma Gründlichen Anweisung zur Composition (Szczegółowa instrukcja dotycząca kompozycji, 1790) i Kurzgefaßten Methode, den Generalbaß zu erlernen (Zwięzła metoda nauczenia basu generalnego, ok. 1791).

Dzieła (wybór)

Utwory organowe i fortepianowe

  • Fuga na fortepian op. 17, 5
  • 8 małych preludiów na organy
  • 5 preludiów na organy
  • Preludium i fuga na organy na cztery ręce
  • „Fuga w G.mol“ na temat B-A-C-H
  • Fuga w C, ok. 1800
  • Fuga w G na temat Komm Heiliger Geist mit deiner Gnad (Przyjdź Duchu Święty ze swoją łaską)
  • Fuga w d na temat Christus ist erstanden (Chrystus zmartwychwstał)

Muzyka kameralna i koncerty instrumentalne

  • Trzy koncerty na drumlę i mandorę z instrumentami smyczkowymi (ok. 1765)
  • Cztery koncerty na harfę i orkiestrę (1772)
  • Koncert C-dur na harfę (1773)
  • Trio smyczkowe op. 9, 1-3
  • Kwartet op. 16, 4
  • Duet w C-dur na altówkę i wiolonczelę
  • Divertimento w D-dur na dwie altówki i kontrabas
  • Partita w D-dur na flet, altówkę miłosną (viola d`amore) i kontrabas
  • Koncert na puzon altowy i smyczki

Muzyka_kościelna

  • Oratorium de Passione Domini (1762)
  • Msza Sancti Josephi w Es-dur
  • Msza w D (1783)
  • Msza Assumptionis Beatae Mariae Virginis (1802)
  • Ave regina coelorum
  • Magnificat anima mea Dominum
  • Tenebrae factae sunt

Literatura

  • Dommer, Arrey von, "Albrechtsberger, Johann Georg" w Allgemeine Deutsche Biographie 1 (1875), s. 323-324; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd118501704.html#adbcontent
  • Uwe Harten/Christian Fastl, Art. „Albrechtsberger, Familie‟ w Oesterreichisches Musiklexikon online, dostęp: 29.3.2020 (https://www.musiklexikon.ac.at/ml/musik_A/Albrechtsberger_Familie.xml?frames=no). .
Autor: Roman Penkała