Arvid Harnack

Arvid Harnack (ur. 24 maja 1901 w Darmstadt, zm. 22 grudnia 1942 w Berlinie-Plötzensee) - prawnik, bojownik niemieckiego ruchu oporu w okresie nacjonalizmu i członek organizacji Czerwona Orkiestra (niem. Rote Kapelle).

Arvid Harnack Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

• Ojciec: Otto Harnack, literaturoznawca;
• Matka: Clara Harnack z domu Reichau;
• Brat: Falk Harnack, reżyser i scenarzysta;
• Wujek: Adolf von Harnack, teolog;
• Żona: Mildred Fish.

Życiorys i twórczość

Arvid Harnack wyrastał w rodzinie uczonych. Jego ojciec był profesorem literatury i historii w Wyższej Szkole Technicznej w Darmstadt, a następnie na uniwersytecie w Stuttgarcie, gdzie zamieszkała cała rodzina. W 1918 roku zdał maturę. W latach 1919–1923 studiował prawo na uniwersytetach w Jenie, Grazu i Hamburgu. W 1924 roku uzyskał stopień doktora prawa. Dzięki stypendium Rockefellera od 1926 do 1928 roku studiował ekonomię polityczną na University of Wisconsin–Madison (USA), gdzie poślubił literaturoznawczynię Mildred Fish. W 1931 roku doktoryzował się z zakresu ekonomii politycznej u Friedricha Lenza (1885–1968) w Gießen dysertacją o przedmarksistowskim ruchu robotniczym w Stanach Zjednoczonych Ameryki.

W 1932 roku podróżował do Związku Radzieckiego, aby zapoznać się z socjalistycznym modelem planowania gospodarczego, który uważał za alternatywę do przeżywającej kryzys gospodarki kapitalistycznej. Po 1933 roku zaczął tworzyć krąg edukacyjny, do którego początkowo należeli młodzi robotnicy, później pisarz Adam Kuckhoff, jego żona Greta, czasowo także religijny socjalista i były pruski minister kultury i oświaty Adolf Grimme, przedsiębiorca Leo Skrzypczynski i inni. Arvid Harnack chciał umożliwić uczestnikom zapoznanie się z politycznymi i gospodarczymi kontekstami narodowego socjalizmu i przygotować ich na czas po upadku reżimu nazistowskiego.

W rozmowach z przedstawicielami amerykańskiej i radzieckiej ambasady przekazywał swoje oceny politycznej i gospodarczej sytuacji w Niemczech oraz przestrzegał o niebezpieczeństwie wojny. Od 1935 roku pracował w amerykańskim departamencie Ministerstwa Gospodarki. W 1937 roku wstąpił do NSDAP i do 1942 roku awansował na nadradcę rządu (niem. Oberregierungsrat). Od 1940 roku współpracował z Harro Schulze-Boysen, którego poznał w 1935 roku. Początkiem 1941 roku członkowie Czerwonej Orkiestry poinformowali członków radzieckiej ambasady o przygotowaniach do ataku na Związek Socjalistycznych Republik Radziecki. Początkiem 1942 roku opracował studium Das nationalsozialistische Stadium des Monopolkapitals (Nacjonalistyczny etap kapitalizmu monopolistycznego), które krążyło w berlińskich i hamburskich kręgach bojowników ruchu oporu.

Grób Arvida i Mildred Harnack. Źródło: Wikimedia Commons

7 września 1942 roku SS aresztowało Arvida Harnacka i jego żonę Mildred. 19 grudnia Sąd Wojenny Rzeszy (niem. Reichskriegsgericht) skazał Arvida Haenacka na karę śmierci przez powieszenie, którą na rozkaz Adolfa Hitlera wykonano 22 grudnia 1942 roku w więzieniu Berlin-Plötzensee. Natomiast jego żona została stracono 16 lutego 1943 roku przez ścięcie na gilotynie.

Literatura

Linki

• Biografia Arvida Harnacka w Biographien der Gedenkstätte Deutscher Widerstand (online, dostęp 10.06.2020)