August Macke
August Robert Ludwig Macke (ur. 3 stycznia 1887 w Meschede, Hochsauerland; zm. 26 września 1914 koło Perthes-lès-Hurlus, Szampania) – niemiecki malarz, przedstawiciel ekspresjonizmu, uczestnik obu wystaw grupy artystycznej Błękitny Jeździec (Der Blaue Reiter). W okresie 10 lat stworzył prace, które stylistycznie szybko zmieniały się pod wpływem różnych nurtów artystycznych tego okresu (symbolizm, impresjonizm, fowizm, kubizm, ekspresjonizm). Osobisty styl, do którego ostatecznie doszedł, i który dzisiaj uważany jest za typowy dla Macke, został ukształtowany dzięki zajmowaniu się oddziaływaniem światła i zastosowaniu czystych, jaskrawych oraz harmonijnych kolorów. (wyznanie ewangelickie)
 |
| Autoportret z kapeluszem, 1909. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
- Ojciec: August (1845–1904), inżynier budowlany, syn Friedricha Augusta, nauczyciela i organisty pochodzącego z rodziny chłopskiej;
- Matka: Florentine (1848–1922, wyznania katolickiego), córka Ernsta Adolpha, mistrza piekarskiego i karczmarza w Velmede i Marii Florentine Lütke;
- Siostry: Ottilie i Auguste;
- Ożenił się: w Bonn w 1909 z Elisabeth (1888–1978, córką kupca i fabrykanta Carla Gerhardta (zm. 1907) w Bonn i Sophie Koehler; wujek małżonki Bernhard Koehler, przemysłowiec i kolekcjoner dzieł sztuki;
- Dzieci: 2 synów: Walter (ur. 1910) i Wolfgang (ur. 1913).
Życiorys i twórczość
August Macke był trzecim dzieckiem inżyniera budowlanego August Macke (1845–1904) i Florentine (1848–1922) z domu Adolph. Wkrótce po jego narodzeniu rodzina zamieszkała w Kolonii, gdzie od 1897 r. uczęszczał do gimnazjum. Po kolejnej przeprowadzce do Bonn w 1900 r. kontynuował naukę w gimnazjum realnym. W tym okresie wykazywał już zdolności rysownicze i malarskie oraz żywo interesował się sztuką. W 1903 r. poznał swoją przyszłą żonę Elisabeth Gerhardt, córkę bońskiego fabrykanta Carla Gerhardta i bratanicę zamożnego przemysłowca berlińskiego, kolekcjonera i mecenasa Bernharda Koehlera, który później wspierał Augusta Macke. Elisabeth Gerhardt stała się odtąd jego najważniejszym modelem.
Wbrew woli ojca opuścił w 1904 r. szkołę i w tym samym roku rozpoczął naukę w Akademii Sztuk Pięknych w Düsseldorfie. Jednak nie odpowiadał mu tutejszy sposób nauczania (ciągłe wykonywanie rysunków na podstawie odlewów gipsowych) i już w listopadzie 1906 r. opuścił uczelnię. Równolegle uczęszczał w Düsseldorfie do Szkoły Rzemiosła Artystycznego. Przyjaźń, która go łączyła z düsseldorfskimi dramaturgami teatralnymi Wilhelmem Schmidtbonnem (1876–1952) i Herbertem Eulenbergiem (1876–1949) zaowocowała jego zainteresowaniem sceną. Właśnie pierwszymi pracami artystycznymi Augusta Macke były m.in. obrazy sceniczne do inscenizacji Makbet Williama Szekspira.
W lecie 1907 r. August Macke podróżował razem z Bernhardem Koehlerem do Paryża, gdzie zetknął się z impresjonizmem francuskim. Jesienią udał się do Lovisa Corintha (1858–1925), którego został uczniem. Ponura wielkomiejska atmosfera sprzeczna był jednak z charakterem Macke i już wiosną 1908 r. wrócił do Bonn. Rodzina przyszłej żony umożliwiła mu dalsze podróże, najpierw do Włoch, później dwa razy z Koehlerem i Elisabeth Gerhardt do Paryża. Dzięki Koehlerowi zyskał wgląd w paryski handel dziełami sztuki oraz poznał marszanda i kolekcjonera Ambroise Vollarda (1866–1939). W latach 1908–1909 odbył roczną służbę wojskową. W czasie podróży poślubnej do Paryża w październiku 1909 r. spotkał szwajcarskiego malarza Louis'a Moilliet (1880–1962), a przez niego poznał Karla Hofera (1878–1955). Wydaje się, że w czasie tego pobytu uległ wpływom fowizmu.
Końcem października małżonkowie udali się na zaproszenie Wilhelma Schmidtbonna do Tegernsee w Górnej Bawarii. Spędzony tam rok należał do jednego z najproduktywniejszych okresów twórczości Augusta Macke i był pod wpływem fowizmu. W porównaniu z utrzymanym w jasnych kolorach impresjonistycznym obrazie Słoneczny ogród (1908) ukazuje się teraz np. w obrazie Portret z jabłkami (1909) obszerna struktura obrazu z wyraźnymi i wielkoskalowymi zestawionymi kształtami i intensywnymi kolorami. Z okazji wystawy na początku 1910 r. poznał Franza Marca (1880–1916). W przeciwieństwie do Marca, którego prace tematycznie ograniczone były do symbolicznego przedstawiania zwierząt Macke malował portrety, martwą naturę, wnętrza i pejzaże z i bez postaciowych sztafaży. We wrześniu 1910 r. odwiedził w Monachium wystawę przedstawiającą m.in. prace fowistów i rozpoczynającego się kubizmu. Obrazy Dzieci z bębnem i lalką (1910) i Naga dziewczyna z chustą na głowie (1910) zaliczyć już można do fowizmu i widać w nich wyraźnie wpływ Carla Hofera i Henriego Matisse'a.
W listopadzie 1910 r. August Macke z żoną zamieszkał w Bonn. Widok z okna atelier zaowocował obrazami Kościół Mariacki z domami i kominem (1911), Nasza ulica w szarości (1911). W okresie bońskim powstało ponad 330 obrazów. W 1911 r. zaprzyjaźnił się z bońskim studentem Maxem Ernstem (1891–1976), który w następnym roku dzięki uznaniu i pomocy przyjaciół skupionych wokół Macke, został malarzem. Również w 1911 r. poznał rosyjskiego malarza Wasilija Kandinskiego (1866–1944) i pozostałych członków nowej grupy artystycznej powstałej w Monachium. Gdy w lutym 1911 Marc został członkiem zrzeszenia rozwinęła się między nimi listowna korespondencja o treściach artystyczno–teoretycznych. August Macke został poproszony o uczestniczenie w organizowanej wystawie i o współpracę w wydawanym przez Kandinskyego i Marca almanachu „Błękitny Jeździec”, w którym ukazał się jego esej Maski (Masken) oraz reprodukcja obrazu Burza i jeden rysunek. Na pierwszej wystawie grupy „Błękitny Jeździec” w Monachium zaprezentował w grudniu 1911 r. trzy prace. Chociaż przynależność Augusta Macke do stowarzyszenia „Błękitny Jeździec” związana była tylko z częścią jego twórczości, to jego nazwisko silnie łączone jest z tym ugrupowaniem artystycznym.
W 1912 r. miały miejsce kolejne wystawy prac Augusta Macke w Moskwie (zorganizowana przez rosyjską grupę artystyczną Karo-Bube), Kolonii, Monachium i Jenie. W tym samym roku miał własną wystawę w Galerie Thannhauser w Monachium. W jego pracach wyraźne stało się odejście od jedynie krótkotrwałych symbolicznych - mistycznych - niereprezentacyjnych tendencji „Błękitnego Jeźdźca” i powrót do własnej natury bardziej odpowiadającej prezentowaniu wrażeń widzialnego świata zewnętrznego. Osobiste spotkanie w Paryżu z Robertem Delaunayem (1885–1941) doprowadziło do jego zainteresowania kubizmem, który odtąd stał się decydujący w pracy Augusta Macke, bez wyparcia realistycznego widoku świata. Kubizm zdeterminował takie jego obrazy jak Ogród zoologiczny (1912) i Wieczór (1912). Także w tym samym roku pojawił się w jego obrazach wpływ futuryzmu. Idea futurystów ukazywania dynamiki ruchu wprowadziła do jego twórczości nowe tematy takie jak spacer, taniec, akrobacje czy ruch uliczny.
August Macke był też w 1913 r. inicjatorem wystawy „Reńskich ekspresjonistów” w Bonn. We wrześniu uczestniczył w organizowaniu „Salonu Jesiennego” w berlińskiej galerii „Der Sturm” Herwartha Waldena (1878–1941). Bezpośrednio po wystawie w Berlinie przeprowadził się z rodziną jesienią 1913 r. do Hilterfingen nad jeziorem Thunersee. Teraz w jego sąsiedztwie mieszkał szwajcarski malarz Louis Moilliet (1880–1962), a także Paul Klee (1879–1940). W Hilterfingen powstały jego najważniejsze obrazy Dziewczyny pod drzewami, Spacerowicze nad jeziorem i Damy przed wystawami sklepowymi, które reprezentują jego czysty styl. W lutym 1914 r. podróżował razem z Paulem Klee i Louisem Moillet do Tunezji. Powstałe akwarele z wycieczki po Tunezji należą do najważniejszych przykładów klasycznej sztuki modernistycznej.
W sierpniu 1914 r. powołano Augusta Macke do służby wojskowej i skierowano na front zachodni, gdzie już 26 września 1914 r. zginął koło Perthes-lès-Hurlus w Szampanii.
Obrazy (wybór)
Indianie na koniach, 1911. Obraz wystawiony był na pierwszej wystawie Błękitnego Jeźdźca.
Źródło: Wikimedia Commons
- Stary skrzypek, 1905, (własność prywatna).
- Goździki w zielonym wazonie, 1907.
- Słoneczny ogród, 1908.
- Portret z jabłkami, 1909, Städtische Galerie im Lenbachhaus, Monachium.
- Portret Elisabeth Gerhardt, 1909, (własność prywatna).
- Dzieci z bębnem i lalką, 1910.
- Kościół Mariacki w Bonn z domami i kominem, 1911, Kunstmuseum, Bonn.
- Nasza ulica w szarości, 1911.
- Indianie na koniach , 1911. Obraz wystawiony był na pierwszej wystawie Błękitnego Jeźdźca.
- Ogród zoologiczny, 1912, Museum am Ostwall, Dortmund.
- Dzieci w ogrodzie, 1912, Städtisches Kunstmuseum, Bonn.
- Balet rosyjski (I), 1912, Kunsthalle, Brema.
- Wieczór, 1912, (własność prywatna).
- Spacerowicze nad jeziorem, 1913, (własność prywatna).
- Damy przed wystawami sklepowymi lub Okno wystawowe, 1913, Museum Ludwig, Kolonia.
- Trzy dziewczyny z żółtymi słomianymi kapeluszami, Gemeentemuseum, Haga.
- Kąpiące się dziewczyny z miastem w tle, 1913, Staatsgalerie moderner Kunst, Monachium.
- Kolorowe formy (I) 1913, Westfälisches Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte, 1913.
- Pożegnanie, 1914, Wallraf-Richartz-Museum, Kolonia.
- Jasny dom (1 wersja), 1914, Kunstmuseum, Berno.
- Czytająca żona malarza, 1914, (własność prywatna).
- Ogród w Hilterfingen, 1914, (własność prywatna).
- Na bazarze, 1914.
- Martwa natura z begonią, jabłkiem i gruszką, 1914, Städtisches Kunstmuseum, Bonn.
- Dziewczyny pod drzewami, 1914, (własność prywatna).
Literatura
- Astrid von Friesen: August Macke: ein Maler-Leben. Ellert & Richter, Hamburg 1989, ISBN 3-89234-144-3.
- Rosel Gollek: "Macke, August", w: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 15, Duncker & Humblot, Berlin 1987, ISBN 3-428-00196-6, s. 617 (online).
- Elisabeth Erdmann-Macke: Erinnerungen an August Macke. Fischer, Frankfurt am Main 1987 und weitere Auflagen, ISBN 3-596-25660-7.
Linki
- Biografia Augusta Macke w Rheinische-Geschichte (dostęp 15.03.2019).
- Prace Augusta Macke i o nim w Deutsche Digitale Bibliothek.
- Anna Schafroth: "Macke, August", w: SIKART - Lexikon zur Kunst in der Schweiz ( online).
- Obrazy i rysunki Augusta Macke w Zeno.org.