Jakob Ayrer
Jakob Ayrer (ur. w marcu 1544 w Norymberdze; zm. 24 marca 1605 lub 1625 tamże) – niemiecki dramaturg i autor satyrycznych oraz komicznych krotochwil zapustnych odgrywanych w karnawale (Fastnachtsspiele). (wyznanie luterańskie)
 |
| Jakob Ayrer. Źródło: Wikimedia Commons |
Życiorys
O okolicznościach życia Jakoba Ayrera mało wiadomo. Do 1570 r. żył w Norymberdze jako handlarz żelazem, a później osiadł w Bambergu, czego powodem mogła być chęć studiowania teologii i prawa na tamtejszym uniwersytecie, ale brak jakichkolwiek dokumentów potwierdzających jego studia. Po pewnym czasie został tam prokuratorem miejskim. Po wypędzeniu z Bambergu w 1593 r. wrócił do Norymbergi, gdzie w 1594 r. otrzymał prawa obywatela miasta i działał jako prokurator w sądzie miejskim. W 1598 r. wybrany został na rajcę miejskiego i ponadto sprawował urząd cesarskiego notariusza. Ok. 1600 r. ożenił się z Susanne Neukam, z którą miał 5 córek i sześciu synów.
Jeszcze podczas pobytu w Bambergu napisał rymowaną kronikę miasta Von Ankunfft, vnd Erbauung der Stadt Bamberg, której pierwsze opracowanie sięga do 1570 roku, a późniejsza kontynuacja kończy się na 1599 roku. Oprócz tego napisał psałterz (1574), który jednak nie został wydrukowany. Od 1592 r. stworzył ponad 100 dramatów, krotochwil i śpiewogier, z których zachowało się 69 (w tym 33 dramaty). W 1618 r. wydał pierwszą część swoich pism Opus theatricum zawierającą 66 prac i zapowiedział drugą z 40 komediami religijnymi i świeckimi, która nigdy się nie ukazała. Jako dramaturg Jakob Ayrer nawiązywał świadomie do Hansa Sachsa (1494–1576) i zachował wersy z rymem parzystym w ścisłej formie knittelversu. Oprócz opracowywania dzieł Williama Shakespeare'a sięgał po tematy do mitologii greckiej, rzymskiego antyku oraz do starych opowiadań i sztuk niemieckich. Wyolbrzymiał zewnętrzne wydarzenia, ukazywał sceny mordów i okrucieństwa, wprowadzał głupca w poważne działania. Nowością w jego pismach były obszerne wskazówki sceniczne dotyczące scenografii, kostiumów i ilości aktorów na scenie. Dzieła Ayrera miały cel dydaktyczny i dążyły do poprawy religijnej i moralnej postawy widza. Nie wiadomo jednak czy wówczas któraś z jego sztuk była wystawiona. Wprawdzie Comedia von der schönen Phaenicia (Komedia o pięknej Fenicji) stała się źródłem dla Die vom Tode erweckte Phönizia (Fenicja obudzona ze śmierci, 1680) barokowego poety Michaela Kongehla (1646–1710).
Dzieła (wybór)
- Von der Erbauung Roms. (O wzniesieniu Rzymu) 1595.
- Von der schönen Melusina. (O pięknej Meluzynie) 1598.
- Von dreien bösen Weibern. (O trzech złych kobietach) 1598.
- Von zweien Brüdern aus Syragusa (O dwóch braciach z Syrakuz według Williama Shakespeare'a).
- Opus Theatricum. 6 tomów, Scherff, Nürnberg 1618.