Andreas Peter von Bernstorff

Andreas Peter Graf von Bernstorff (tytuł Graf od 1767 r.; ur. 28 sierpnia 1735 r. w Hanowerze; zm. 21 czerwca 1797 r. w Kopenhadze) - minister spraw zagranicznych Królestwa Danii w latach 1773-1780 i 1784-1797. (wyznania ewangelickiego)

Andreas Peter Bernstorff
Andreas Peter von Bernstorff.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Andreas Gottlieb (1708-68), brunszwicki radca, syn Joachima Engelke i jego żony Charlotte Sophie Freiin von Bernstorff, córki Andreasa Gottlieba Freiherra von Bernstorffa (1649-1726); matka Dorothea Wilhelmine, córka cesarskiego generała marszałka polnego Bechtolda Freiherra von Weitersheima i Claudii Magdaleny von Zedlitz; brat Joachim Bechtold (1734-1807), hanowerski rzeczywisty radca tajny; - ożenił się 1) w 1762 r. z Henriette Friederike (1747-82), córką Christiana Günthera Grafa zu Stolberg-Stolberg, ochmistrza na duńskim dworze, 2) w 1783 r. z jej siostrą Augustą Luise (1753-1835); dzieci z pierwszego małżeństwa miał 11 dzieci, a z drugiego jedno, które wcześnie zmarło.

Życiorys

Andreas Peter von Bernstorff studiował w latach 1752-1755 filologię i prawoznawstwo w Lipsku, Getyndze i Genewie. Jego nauczycielami byli m.in. Christian Fürchtegott Gellert (1715-1769) i Gottfried Achenwall (1719-1772). Od 1755 do 1757 r. odbył podróż edukacyjną po Niemczech, Anglii, Szwajcarii, Francji i Włoszech. Od 1759 r. dzięki poparciu wuja, Johanna Hartwiga Ernsta von Bernstorffa (1712-1772), piastował różne stanowiska dworskie i państwowe w Kopenhadze. W 1769 r. awansował na tajnego radcę i razem z wujem oraz ojcem został nobilitowany na hrabiego (niem. Graf).

Zwolnienie wujka w 1770 r. z pełnionych funkcji w duńskim rządzie skutkowało także jego zwolnieniem. Dopiero po obaleniu Johanna Friedricha Struenseego (1737-1772) wrócił ponownie do Kopenhagi i odzyskał stanowisko w kolegium finansowym. W 1773 r. objął polityczną schedę po swoim wujku, czyli kierownictwo w ministerstwie spraw zagranicznych i Niemieckiej Kancelarii (duń. Tyske Kancelli, niem. Deutsche Kanzlei - duńskie władze administracyjne Księstw Schleswigu i Holsztynu z siedzibą w Kopenhadze; nazwa Niemiecka Kancelaria wynika z faktu stosowania w jej urzędach języka niemieckiego). Niemiecką Kancelarią kierował do 1780 r. i w latach 1784-1797. Bernstorff zachowywał kontakty z Rosją, ale nie mógł urzeczywistnić myśli o duńsko-rosyjskim związku obronnym z Anglią. Przez duńsko-rosyjski związek została zrealizowana we wrześniu 1778 r. jego propozycja swobodnego ruchu statków, co było przełomowym krokiem w rozwoju prawa międzynarodowego. Utworzona w 1780 r. z inicjatywy Rosji Liga Zbrojnej Neutralności opierała się wprawdzie na pryncypiach Bernstorffa i obejmowała także Szwecję, ale skierowana była przeciw Anglii. Układ, który Bernstorff zawarł z Anglią, przyczynił się w dużej mierze do jego upadku w 1780 roku. Dla bezpieczeństwa Holsztynu pośredniczył w małżeństwie między duńską księżniczką Luisą Augustą Duńską (1771-1843) i księciem Schleswig-Holstein-Sonderburg-Augustenburg Fryderykiem Chrystianem II (1765-1814). Wielkie zasługi położył dla rozwoju uniwersytetu w Kilonii i dla zniesienia pańszczyzny.

Spór o "prawo indygenatu" (uznanie obcego szlachectwa i nadanie rodowi szlacheckiemu, wobec którego stosowano indygenat, przywilejów szlacheckich w państwie uznającym), w którym dwór podjął niekorzystne dla obcokrajowców postanowienia doprowadził w 1780 r. do zwolnienia Bernstorffa, ale już w 1784 r. został ponownie powołany przez Fryderyka VI Oldenburga (1768-1839). W następnych latach rozwinął się Bernstorff na wielkiego męża stanu i przy pomocy Christiana Reventlowa (1748-1827), Christiana Colbjørnsena (1749-1814) oraz Ernsta Heinricha von Schimmelmanna (1747-1831) dokonał obszernych reform w administracji finansami, prawie i gospodarce rolnej. W polityce zagranicznej dążył do zachowania neutralności zarówno w wojnie rosyjsko-szwedzkiej (1788), jak i podczas wojen prowadzonych przeciw Republice Francuskiej. Za jego rządów Dania, jako pierwsza w Europie, zniosła handel niewolnikami afrykańskimi (1792).

Dzieła (wybór)

  • Die Oekonomie der Natur. 2 części, 1782.
  • Kanzeley-Patent, zur Verhütung des Mißbrauchs der Supplication von gerichtlichen Urtheilen und Bescheiden, für die Herzogthümer Schleswig und Holstein, die Herrschaft Pinneberg, Stadt Altona und Grafschaft Ranzau : Königl. Deutsche Kanzeley zu Kopenhagen, den 16. Julii 1796. 1796.

Literatura

  • Friedrich Wilhelm von Schütz: Lebensgeschichte des dänischen Staatsministers Andreas Petrus Grafen von Bernstorff : ein Beitrag um den Charakter dieses großen Mannes zu schildern. 1798.
  • Karl Lorentzen: „Bernstorff, Andreas Graf von” w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 2, Duncker & Humblot, Leipzig 1875, s. 488-494 (online).
  • Hermann Kellenbenz: „Bernstorff, Andreas Peter Graf von” w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 2, Duncker & Humblot, Berlin 1955, ISBN 3-428-00183-4, s. 138 (online).

Linki

Autor: Roman Penkała