Arnold Böcklin

Arnold Böcklin, także Arnold Boecklin (ur. 16 października 1827 w Bazylei; zm. 16 stycznia 1901 w Fiesole koło Florencji) – szwajcarski malarz, rysownik, grafik i rzeźbiarz. Obok Ferdinanda Hodlera, Maxa Klingera i Lovisa Corintha uważany jest za jednego z czołowych przedstawicieli symbolizmu niemieckiego i za jednego z najwybitniejszych artystów XIX w. w Europie. Surrealiści tacy jak Giorgio de Chirico, Salvador Dalí i Max Ernst widzieli w nim swojego prekursora i cenili jako „genialnego i ironicznego artystę”. (wyznanie ewangelickie)

Autoportret (1873). Źródło: Hamburger Kunsthalle

Genealogia

• Ojciec : Christian Friedrich (1802–80), kupiec, dyrektor fabryki jedwabiu.
• Matka : Ursula z domu Lippe (1800–61).
• Ożenił się : w Rzymie w 1853 z Angelą z domu Pascucci (1836–1915).
• Dzieci : 8 synów i 3 córki.

Życiorys

Wyspa umarłych III, 1883. Źródło: Wikimedia Commons

Arnold Böcklin uczył się rysunku w Bazylei u Ludwiga Adama Kelterborna (1811–1878) i od 1845 do 1847 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Düsseldorfie u Johanna Wilhelma Schirmera (1807–1863), Theodora Hildebrandta (1804–1874) i Rudolfa Wiegmanna (1804–1865). Razem z Rudolfem Kollerem (1828–1905) podróżował w lecie 1847 do Brukseli i Antwerpii, gdzie duże wrażenie zrobiły na nim dzieła Petera Paula Rubensa (1577–1640). Potem przebywał w Genewie u malarza Alexandra Calame (1810–1864) i w 1848 spędził kilka miesięcy w Paryżu, studiując dzieła w Luwrze. W następnych latach pracował w atelier Johanna Gottfrieda Steffana (1815–1905) i w Bazylei.

Wyspa żywych, 1888. Źródło:Wikimedia Commons

Przebywając w Rzymie w latach 1850–57 Arnold Böcklin studiował dzieła starych mistrzów. Podczas tego pobytu duży wpływ wywarły na niego prace Gasparda Dugheta (1613–1675) i spotkanie z Heinrichem Dreberem (1822–1875). W 1858 przebywał w Bazylei i Hanowerze, gdzie u hanowerskiego konsula w Palermo Karla Wedekinda (1809–1881) wykonał freski w jadalni. Od jesieni 1858 do 1860 mieszkał w Monachium, gdzie w 1858 namalował obraz „Pan straszy pasterza” („Pan erschreckt einen Hirten”, Öffentliche Kunstsammlung Basel, Kunstmuseum). W Monachium zachorował na tyfus i popadł w ubóstwo.

Zakup obrazu o tematyce mitologicznej „Pan w sitowiu” („Pan im Schilf”, 1859, Monachium, Neue Pinakothek) przez króla Ludwika I (1786–1868) poprawił jego sytuację. W latach 1860–62 uczył jako profesor w Arcyksiążęcej Saskiej Szkole Sztuk Pięknych w Weimarze. Zaprzyjaźnił się tam z Reinholdem Begasem (1831–1911) i Franzem von Lenbachem (1836–1904) oraz namalował „Polowanie Diany” („Jagd der Diana”, 1862, Öffentliche Kunstsammlung Basel, Kunstmuseum).

W 1862 Böcklin wrócił do Rzymu, przebywał w Neapolu i zwiedził Pompeje. W tym czasie wypracował swój styl cechujący się wyraźnymi konturami i intensywną jasnością kolorów. W malowanych obrazach ukazywał świat mitologicznych postaci bajkowych. Do kręgu jego przyjaciół w tym okresie zaliczali się Anselm Feuerbach (1829–1880), Hans von Marées (1837–1887), Mathilde Wesendonck (1828–1902) i Rudolf Schick (1840–1887), który był jego uczniem, pomocnikiem i kronikarzem.

Dżuma, 1898. Źródło: Wikimedia Commons

W 1866 Böcklin opuścił Rzym i udał się do Bazylei, gdzie przebywał do 1871. Tutaj namalował liczne portrety, „Wiosnę miłości” („Liebesfrühling”,1868, Darmstadt, Hessisches Landesmuseum), „Smutek Marii Magdaleny nad zwłokami Chrystusa” („Trauer der Maria Magdalena an der Leiche Christi”, 1868, Öffentliche Kunstsammlung Basel, Kunstmuseum). W tym samym roku wykonał freski w domu rajcy miejskiego Carla Sarasin-Sauvina oraz na klatce schodowej w obecnym Museum der Kulturen (1868–69). W 1870 podróżował do Paryża.Od 1871 do 1874 pracował w Monachium w atelier Lenbacha i nawiązał kontakt z Wilhelmem Leiblem (1844–1900). W 1872 został członkiem honorowym Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Pod wpływem wojny niemiecko-francuskiej namalował w 1872 „Walkę centaurów” („Kentaurenkampf”, Öffentliche Kunstsammlung Basel, Kunstmuseum). W tym samym roku namalował „Autoportret ze śmiercią grającą na skrzypcach” („Selbstbildnis mit fiedelndem Tod”.

W Monachium 16 jego obrazów kupił hrabia Adolf Friedrich von Schack, w tym dwie wersje „Willi nad morzem” („Villa am Meer” 1864, 1864–65).Od jesieni 1874 do kwietnia 1885 żył we Florencji, gdzie namalował pięć wersji „Wyspy umarłych” („Die Toteninsel”, 1880, druga wersja, Öffentliche Kunstsammlung Basel, Kunstmuseum), „Tryton i Nereida” („Triton und Nereide” 1875), „Das Gefilde der Seligen” (1878), „Kipiel morska” („Die Meeresbrandung”, 1879), „Odyseusz i Kalipso” („Odysseus und Kalypso”, 1883, Öffentliche Kunstsammlung Basel, Kunstmuseum), „Bawiąc się w falach” („Spiel der Wellen”, 1883), „Święty gaj” („Heiliger Hain”, 1882, Hamburger Kunsthalle). W tym czasie utrzymywał ścisły kontakt z Hansem von Maréesem (1837–1887) i Adolfem von Hildebrandem (1847–1921). W 1884 został członkiem Pruskiej Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie.W latach 1885–1892 Arnold Böcklin mieszkał w Hottingen koło Zurychu, gdzie miał własne atelier. Tutaj powstały obrazy „Cisza lasu” („Schweigen im Wald”, 1885), „Zabawa syren” („Das Spiel der Najaden”, 1886, Öffentliche Kunstsammlung Basel, Kunstmuseum), „Cisza morska” („Meeresstille”, 1887), „Myśli jesienne” (Herbstgedanken, 1888), „Altana w ogrodzie” („Gartenlaube”, 1888), „Vita somnium breve” (1888) i „Powrót” („Heimkehr”, 1888).

Wojna. Arnold Böcklin, 1896. Źródło: Wikimedia Commons

Wykonał także w 1889 niedokończony portret przyjaciela Gottfrieda Kellera (1819–1890) (Kunsthaus Zürich). Spotykał się także z Rudolfem Kollerem (1828–1905). Od 1891 do 1895 pracował nad tryptykiem „Venus Genitrix” (Kunsthaus Zürich), a w 1893 namalował „Autoportret w atelier” („Selbstbildnis im Atelier”, Öffentliche Kunstsammlung Basel, Kunstmuseum).Po przebytym w 1892 udarze mózgu wyjechał w 1893 do Fiesole koło Florencji.

W latach 1895–1901 Böcklin mieszkał w willi Bellagio w San Domenico poniżej Fiesole, gdzie w 1896 r. stworzył obrazy „Wojna” („Der Krieg”, Galeria Nowych Mistrzów w Dreźnie; druga wersja niedokończona znajduje się w Kunsthaus Zürich) i „Dżuma” („Die Pest”, 1898 (1900?), niedokończony, Öffentliche Kunstsammlung Basel, Kunstmuseum).

Obraz „Wojna” ukazuje w wolnym opracowaniu upadek świata według Księgi Objawienia św. Jana (Apokalipsa) z apokaliptycznymi jeźdźcami. W przeciwieństwie do ryciny „Czterej Jeźdźcy Apokalipsy” Albrechta Dürera z 1498 r. przedstawił tylko trzy postacie na dziko galopujących koniach - Wojnę, Zarazę i Śmierć.Z okazji 70 rocznicy urodzin artysty odbyły się w latach 1897–98 wystawy jego prac w Bazylei, Berlinie i Hamburgu. Arnold Böcklin zmarł 18 stycznia 1901 i został pochowany na cmentarzu protestanckim Camposanto degli Allori koło Florencji.

Obrazy (wybór)

G A L E R I A

• 1847: Pejzaż z ruinami zamku, olej na płótnie, 60 x 78 cm, Nationalgalerie der Staatlichen Museen zu Berlin, online
• 1851: W Górach Albańskich, Staatliche Kunsthalle w Karlsruhe
• 1851: Krajobraz w Kampanii Rzymskiej, olej na płótnie, 75 x 95 cm, Staatliche Kunsthalle w Karlsruhe, online
• 1855: Centaur i nimfa, olej na płótnie, 88 x 76 cm, Nationalgalerie der Staatlichen Museen zu Berlin, online
• 1858: Pan w sitowiu
• ok. 1860: Pan straszy pasterza
• 1863: Rzymski krajobraz z mostem, olej na płótnie, 44,7 x 35,2 cm, Hamburger Kunsthalle, online
• 1863: Angela Böcklin z czerwoną siatką na włosy, tempera i wosk na drewnie, 41 x 32 cm, Nationalgalerie der Staatlichen Museen zu Berlin, online
• ok. 1863: Para kochanków na wzgórzu, tempera na płótnie, 62 x 50 cm, Kunsthalle Zurych, online
• 1863/64: Arnold Böcklin z żoną, olej na płótnie, 63 x 49 cm, Nationalgalerie der Staatlichen Museen zu Berlin, online
• ok.1864: Augusto Fratelli, olej na płótnie, 52 x 43 cm, Hamburger Kunsthalle, online
• 1866: Lament pasterza
• 1872: Autoportret ze śmiercią grającą na skrzypcach, 75 x 61 cm, Nationalgalerie der Staatlichen Museen zu Berlin, online
• 1873: Cierpiąca Maria Magdalena, olej na płótnie, 58 x 47 cm, Hamburger Kunsthalle, online
• 1873: Autoportret, olej na płótnie, 61 x 48,9 cm, Hamburger Kunsthalle, online
• 1873: Ruggiero i Angelika, tempera na drewnie, 46 x 37 cm, Alte Nationalgalerie w Berlinie, online
• 1883: Wyspa umarłych, olej na drewnie, 80 x 150 cm, Nationalgalerie der Staatlichen Museen zu Berlin, online
• 1886: Święty gaj, olej na drewnie mahoniowym, 100 x 150 cm, Hamburger Kunsthalle, online
• 1891: Wolność (Helvetia), olej na drewnie, 96 x 96 cm, Nationalgalerie der Staatlichen Museen zu Berlin, online
• 1896: Wojna
• 1898: Dżuma
• ?: Kahlersberg w Alpach, akwarela, 24,8 x 32,4 cm, Kupferstichkabinett der Staatlichen Museen zu Berlin, online

Literatura

• Hanns Floerke: „Böcklin und das Wesen der Kunst.” Georg Müller, München 1927.
• Carl Brun: „Schweizerisches Künstler-Lexikon.” Tom 1, Huber & Co, Frauenfeld 1905, s. 162–167. (online)
• Ulrich Christoffel: „Böcklin, Arnold” w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 2, Duncker & Humblot, Berlin 1955, ISBN 3-428-00183-4, s. 373 (online).
• Franz Zelger: „Böcklin, Arnold” w Historisches Lexikon der Schweiz (https://hls-dhs-dss.ch/de/articles/021878/2004-08-11/online).

Linki

• Sandi Paucic: Biografia i obrazy w Sikart.
• Prace Böcklina i o nim w Deutsche Digitale Bibliothek.