Franz Brentano
Franz Brentano, właściwie Franz Clemens Honoratus Hermann Josef Brentano (ur. 16 stycznia 1838 w Kloster Marienberg koło Boppard; zm. 17 marca 1917 w Zurychu) - niemiecki psycholog, socjolog, filozof i założyciel psychologii zjawisk(aktów). (wyznania katolickiego, później bezwyznaniowy)
 |
| Franz Brentano. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia ↑
Ojciec Christian (1784-1851), pisarz religijny wydał dzieła brata Clemensa Brentano (1778-1842); matka Emilie Genger (1810-81); - ożenił się 1) w Lipsku w 1883 r. z Idą von Lieben (1855-94), 2) we Florencji w 1897 r. z Emilie Rueprecht; miał syna Johanna Michael (1888-1969) z pierwszego małżeństwa.
Życiorys ↑
Franz Brentano wyrastał w Aschaffenburgu i studiował w Monachium, Würzburgu, Berlinie i Münsterze. Doktoryzował się w Tybindze pracą o pojęciu "bytu" u Arystotelesa.
Po habilitacji w Würzburgu w 1866 r. Franz Brentano uczył tam filozofii. Oprócz filozofii studiował także teologię i w 1864 r. otrzymał święcenia kapłańskie. W przededniu I soboru watykańskiego angażował się na płaszczyźnie kościelnej przeciw ustaleniu papieskiej nieomylności. Po dalszych wydarzeniach zrezygnował w 1873 r. z urzędu kapłańskiego, zakończył swoją działalność nauczycielską w Würzburgu i w 1874 r. został powołany jako profesor filozofii w Wiedniu. Ponieważ miał świecenia kapłańskie nie mógł według prawa austriackiego ożenić się. Przeniósł się do Lipska, gdzie został obywatelem saksońskim, co umożliwiło mu małżeństwo. Musiał jednak zrezygnować z profesury. W 1879 r. wystąpił z Kościoła, co w Austrii było możliwe dopiero od 25 maja 1868 roku. W 1880 r. stracił profesurę, ale pozostał do 1895 r. jako privatdozent na uniwersytecie w Wiedniu.
W 1895 r. Franz Brentano przeprowadził się do Florencji, ale lato spędzał w mieszkaniu w Wachau. Od 1903 r. tracił stopniowo wzrok. Po wejściu Włochów do miasta w czasie I wojny światowej uciekł w 1915 r. do Zurychu, gdzie po przeprowadzonych dwóch operacjach oczu zupełnie oślepł i 17 marca 1917 r. zmarł w wyniku infekcji jelita ślepego. Został najpierw pochowany w Zurychu, ale w 1953 r. jego członki zostały ekshumowane, skremowane i urnę umieszczono na cmentarzu Altstadtfriedhof w Aschaffenburgu.
Od 1914 r. był członkiem korespondencyjnym Pruskiej Akademii Nauk w Berlinie.
Feanz Brentano ściśle połączył filozofię z psychologią, która była dla niego wręcz podstawową nauką. Był założycielem psychologii zjawisk (aktów), która wywarła wpływ m.in. na Edmunda Husserla (1859-1938) i Sigmunda Freuda (1856-1939). Jego teoria była szczególnie popularna na uniwersytecie w Pradze. Zjawiska (akty) psychiczne podzielił na przedstawienia, sądy i akty emocjonalne. Głównym pojęciem tej psychologii była intencjonalność.
Uczniami Franza Brentano byli Tomáš Garrigue Masaryk (1850-1937) i Carl Stumpf (1848-1936). Jego prace wywarły silny wpływ na młodego Martina Heideggera (1889-1976).
Dzieła (wybór) ↑
- Die Psychologie des Aristoteles, insbesondere seine Lehre vom nous poietikos. 1867.
- Psychologie vom empirischen Standpunkt. 1874.
- Was für ein Philosoph manchmal Epoche macht. 1876.
- Vom Ursprung sittlicher Erkenntnis. 1889.
- Das Genie. Vortrag gehalten im Saale des Ingenieur- und Architektenvereins in Wien. 1892.
- Die vier Phasen der Philosophie und ihr augenblicklicher Stand. 1895.
- Untersuchungen zur Sinnespsychologie. 1907.
- Aristoteles und seine Weltanschauung. 1913.
Literatura ↑
- Paul F. Finke: „Brentano, Franz Clemens Honoratus Hermann Josef„ w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 2, Duncker & Humblot, Berlin 1955, ISBN 3-428-00183-4, s. 593-595 (online).