Abraham Calov
Abraham Calov (znany także jako Calovius; ur. 16 kwietnia 1612 roku w Morągu (niem. Mohrungen), zm. 25 lutego 1686 roku w Wittenberdze) - niemiecki teolog luterański.
 |
| Abraham Calov. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
Ojciec Peter Kalau, elektorski podskarbi w Morągu; matka Katharina, córka Georga Daniela Spieß, burmistrza w Morągu i Magdaleny von Randau ; - ożenił się 1) z Reginą Friese (1614–58), 2) Dortheą Elisabeth Hülsemann (1646–62), 3) Cäcilia Heiland (1630–65); miał 13 dzieci (wszystkie zmarły przed 1684 rokiem).
Życiorys
Po ukończeniu szkoły miejskiej w Morągu Abraham Calov uczęszczał od 1624 roku do gimnazjum w Toruniu (niem. Thorn), po czym w 1625 roku przeniósł się do Królewca (niem. Königsberg). Z powodu panującej tam dżumy wrócił do Morąga.
W 1626 roku wstąpił na uniwersytet w Królewcu i studiował „siedem sztuk wyzwolonych”. Nauczycielami jego byli Samuel Fuchs, Sigismund Weier, Lauerentius Wegerus, Johann Strauß, Albert Linemann i Christoph Eilard. W 1632 roku uzyskał tytuł magistra filozofii. Następnie studiował teologię, a jego nauczycielami byli Johann Behm, Andreas Mylius i Celestyn Myślenta. W 1634 roku udał się z trzema młodymi szlachcicami, jako prywatny nauczyciel na uniwersytet do Rostocku. Mieszkał w domu profesora Johanna Quistorpa i prowadził na uniwersytecie prywatne wykłady z teologii i filozofii. Ówczesne zawirowania wojenne (wojna trzydziestoletnia) uniemożliwiły mu studia na uniwersytetach w Jenie i Wittenberdze, więc udał się na uniwersytet do Greifswaldu, po czym do Danii. 22 czerwca 1637 roku promował się na doktora teologii na uniwersytecie w Rostocku.
W tym samym roku Abraham Calov wrócił do Królewca i został adiunktem na wydziale filozofii, a w 1640 roku profesorem nadzwyczajnym teologii. W 1641 roku otrzymał nominacją na rektora Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego (niem. Akademische Gymnasium Danzig ) i został pastorem w kościele Trinitatiskirche (obecnie Kościół Świętej Trójcy).
W 1654 roku występował na spotkaniu w Toruniu podczas Colloquium charitativum (łac.braterska rozmowa) razem z przeciw synkretyzmowi Georga Calixta, czyli połączeniu luteranizmu, kalwinizmu, katolicyzmu i braci polskich (arianie) w jedno wyznanie wiary. Spotkanie to zorganizował król Polski Władysław IV Waza.
W latach 1650-1686 był profesorem teologii na uniwersytecie w Wittenberdze.
Znaczenie
Współcześni krytykowali Calova jako luterańskiego papieża, nazywano go „wielkim inkwizytorem” i „matematykiem religii” trwającym w ortodoksji Marcina Lutra. Jako epigon wielkiego postępu, który dogłębnie opanował istotę tradycji, Abraham Calov zupełnie nie rozumiał i nie akceptował potrzeb nowych czasów. Walka o interpretację pism Lutra była dla niego i Georga Calixta najwyższym celem. Wydział teologii uniwersytetu w Wittenberdze uważany był do XVII wieku jako trybunał wiary dla ortodoksyjnych luteran, co z pewnością było zasługą Calova. W teologii luterańskiej jako jeden z pierwszych wprowadził analityczną metodologię.
Dzieła (wybór)
- Stereoma voluntatis Christi de substantiali praesentia... Rostock 1633.
- Consilia theologica Witebergensia. Frankfurt Main 1664.
- Systema locorum theologicorum. 12 Bände. Wittenberg 1655–1677.
- Biblia illustrata. 4 Bände. Frankfurt am Main 1672–1676 und 1719.
- Scripta philosophica. Rostock 1650/1651.
- Theologia positiva. Wittenberg 1682.
- Nöthigen Ablehnung etlicher Injurien. 1651.
- Consensus repetitus fidei Lutheranae. 1655.
- Harmonia Calixt. Haeretica. 1655.
- Institutiones theologicae zum examine novae theologiae Calixtinae. 1649.
- Synopsis controversiarum. 1652.
- Syncretismus Calixtinus. 1653.
- Harmonia Calixtine-haeretica. 1655.
- Historia syncretistica. 1682.
- Scripta antisociniana. 1684.
- Criticus sacer, vel, commentarii apodictico-elenchtici super Augustum confessionem.