Pantaleon Candidus

Pantaleon Candidus (ur. 7 października 1540 r. w Ybbs an der Donau w Austrii jako Pantaleon Weiß; zm. 3 lutego 1608 r. w Zweibrücken) - niemiecki teolog ewangelicko-reformowany i historyk.

Genealogia ↑

Ojciec Wolfgang Weiß (1481-1576), właściciel dóbr; matka Apollonia (zm. 1562); - ożenił się 1) w Hinzweiler w 1567 r. z Margarethe (1549-73), córką Hansa Sturza z Barbelstein, 2) 19.7.1574 r. w Zweibrücken z Sibyllą Kneupel (1552-93), 3) 29.7.1594 Anną Hofmann (1548-1635), wdową po Tilemannie Stella (zm. 1589); miał 4 synów i córkę z drugiego małżeństwa.

Życiorys ↑

Pantaleon Candidus był uczniem księdza Andreasa Cupiciusa (Kupik lub Kubiz) w Weißenkirchen, który szerzył protestantyzm w Austrii. Wkrótce jednak jego działalność została odkryta i jako więzień został przetransportowany do Wiednia, dokąd towarzyszył mu wówczas 13 letni Pantaleon, który usługiwał mu w więzieniu. Po 10-ciu miesiącach udało się obu zbiec na Węgry, a po dwóch latach Candidus wrócił i przebywał w pobliżu klasztoru Seifenstein. Z byłym przeorem klasztoru Veitem Nuberem, który przestąpił na protestantyzm, a który był jego protektorem, uciekł do Amberga i uczęszczał tam do szkoły, gdzie był uczniem humanisty Georga Agricoli (1530-1575). W 1556 r. obaj uciekinierzy znaleźli schronienie u księcia Palatynatu–Zweibrücken Wolfganga Wittelsbacha (1526-1569) w Meisenheim. W 1557 r. Pantaleon Candidus przebywał u kanclerza Ulricha Sitzingera (1525-1574) w Zweibrücken. W latach 1558-65 studiował u Paula Ebera (1511-1569), Georga Majora (1502-1574) i Filipa Melanchtona (1497-1560) na uniwersytecie w Wittenberdze, gdzie w 1564 r. został magistrem i jednocześnie sekretarzem prawnika i polityka Huberta Langueta (1518-1581).

W 1565 r. był nauczycielem w szkole łacińskiej w Zweibrücken, potem pastorem w Hinzweiler, diakonem w Meisenheim i ostatecznie w Zweibrücken. W latach 1571-1607 był tam pastorem i generalnym superintendentem oraz jednocześnie wychowawcą dzieci księcia Palatynatu-Zweibrücken Jana I Wittelsbacha (1550-1604). Candidus głosił Słowo Boże w Bonn i Kolonii. W Bonn w 1583 r. pobłogoslawił małżeństwo byłego księcia arcybiskupa Gebharda I. von Waldburga (1547-1601), który przyjął wiarę ewangelicką. Praca Pantaleona Candidusa miała zasadnicze znaczenie dla wprowadzenia nowej nauki w Księstwie Zweibrücken.

Dzieła (wybór) ↑

  • Catechesis doctrinae christianae carmine reddita. 1564.
  • Elegiae Precationum. 1570.
  • Dialogus de unione personali duarum in Christo naturarum. 1583.
  • Klarer Bericht vom Heiligen Abendmal unsers getrewen Herren vnd Heylands Jesu Christi. 1586.
  • Gotiberis, hoc est de Goticis per Hispaniam regibus e teutonica gente originem habentibus libri sex. 1587.
  • Epigrammatum sacrorum libri duodecim. 1589.
  • In laudem Joannis I., comitis Palatini. 1605.

Literatura ↑

  • Jakob Franck: „Candidus, Pantaleon” w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 3, Duncker & Humblot, Leipzig 1876, s. 746-748 (online).
  • Georg Biundo: „Candidus, Pantaleon” w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 3, Duncker & Humblot, Berlin 1957, ISBN 3-428-00184-2, s. 121 (online).
  • Friedrich Wilhelm Bautz: CANDIDUS, Pantaleon. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 1, Bautz, Hamm 1975, s. 908.
Autor: Roman Penkała