Carl Moll

Carl Moll (ur. 23 kwietnia 1861 w Wiedniu; zm. 13 kwietnia 1945 w Wiedniu) – austriacki malarz, grafik, handlarz dziełami sztuki, przedstawiciel Secesji Wiedeńskiej czerpiący inspiracje z technik francuskich impresjonistów. (wyznanie katolickie)

Ludwig Michalek (attr) Bildnis Carl Moll
Portret Carla Molla, autor Ludwig Michalek, 1905.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Julius (1829–77), urzędnik w banku, później hurtownik i fabrykant;
  • Matka: Rosina z domu Schmid (ur. 1835);
  • Dziadek: Karl Schmid (1837–71), malarz w Wiedniu;
  • Ożenił się: w Wiedniu-Gumpendorf w 1895 z wdową Anną Schindler z domu Bergen (1857–1938, wyznanie ewangelickie), aktorka i śpiewaczka;
  • Dzieci: 2 pasierbice m.in. Alma (1879–1964, w 1) małżeństwo w 1902 z kompozytorem Gustavem Mahlerem, 2) w 1915 z architektem Walterem Gropiusem, 3) w 1929 z poetą Franzem Werfelem) i córka Maria (1899–1945, wyznanie ewangelickie).

Życiorys

Carl Moll uczył się w szkołach prywatnych, ale z powodu anemii często opuszczał zajęcia. W tym czasie zajmował się rysunkiem i akwarelami. Od 1877 roku uczył się w szkole malarstwa prowadzonej przez Carla Haunolda. Po ukończeniu szkoły realnej wstąpił w 1879 roku do Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, gdzie był uczniem Christiana Griepenkerla i Emila Jakoba Schindlera. Pod wpływem tych nauczycieli stworzył przepełnione światłem pejzaże, studia architektury, martwe natury i wnętrza. W kwietniu 1891 roku jego obraz Rzymskie ruiny w Schönbrunn (Römische Ruine in Schönbrunn, 1889) kupił cesarz Józef I.

Secession Group, Wien 1902
Portret grupowy członków Secesji Wiedeńskiej na 14. wystawie w 1902 roku: Od lewej do prawej: Anton Stark, Gustav Klimt (na krześle), Koloman Moser (przed Klimtem w kapeluszu) Adolf Böhm, Maximilian Lenz (leżący), Ernst Stöhr (w kapeluszu), Wilhelm List, Emil Orlik (siedzący), Maximilian Kurzweil (z czapką), Leopold Stolba, Carl Moll (poziomy), Rudolf Bacher..
Źródło: Wikimedia Commons

W 1894 roku został członkiem Wiedeńskiej Spółdzielni Artystów (Wiener Künstlergenossenschaft). Po śmierci Schindlera poślubił w 1895 roku wdowę po nim, z którą i jej dwoma córkami mieszkał w Gdańsku, Lubece i Lüneburgu. W Lubece poznał Gotthardta Kuehla, który zachęcił Molla do stosowania mocniejszej kolorystyki i zainteresował impresjonizmem. Carl Moll preferował teraz malowanie wnętrz i scen rodzajowych w plenerze.

Na Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Berlinie w 1896 roku otrzymał mały złoty medal. 3 kwietnia 1897 roku utworzył razem z Gustavem Klimtem, Kolomanem Moserem, Josefem Hoffmannem, Josephem Marią Olbrichem, Maxem Kurzweilem, Josefem Engelhartem, Ernstem Stöhrem, Wilhelmem Listem, Adolfem Hölzelem i innymi Secesję Wiedeńską, której został wiceprezydentem, a w 1901 roku prezydentem. Inicjował i organizował liczne aukcje i wystawy, np. w 1902 z pracami monachijskich i wiedeńskich secesjonistów, a w 1903 z 260 obrazami francuskich impresjonistów. Na wystawie światowej w Paryżu w 1900 roku obraz Carla Molla Przed bankietem (Vor dem Diner) nagrodzono srebrnym medalem. Wtedy poznał też historyka sztuki Juliusa Meiera-Graefe, z którym przyjaźnił się do 1933 roku. Od 1902 roku wystawiał też swoje prace w Secesji Berlińskiej i utrzymywał kontakt z Maxem Liebermannem i Maxem Slevogtem. W 1903 roku założył razem z Josefem Hoffmannem, Kolomanem Moserem i Fritzem Wärndorferem Warsztaty Wiedeńskie (Wiener Werkstätte). Po kontrowersjach wewnątrz Secesji Wiedeńskiej odszedł z niej w 1905 roku razem z „grupą Klimta”, do której należeli m.in. także Adolf Hölzel, Josef Hoffmann, Max Kurzweil, Wilhelm List, Emil Orlik, Otto Wagner.

Carl Moll - Avenue
Aleja.
Źródło: Wikimedia Commons

W 1907 roku podróżował z Klimtem do Hiszpanii, gdzie fascynowały go dzieła Velásqueza, El Grecos i Goi, którego kilka obrazów przywiózł do Wiednia. W następnym roku razem z grupą Klimta współorganizował wystawę „Kunstschau 1908“, która stała się przełomowym wydarzeniem wiedeńskiej moderny. Carl Moll został w 1925 roku członkiem zarządu Stowarzyszenia Przyjaciół Muzeum w Wiedniu (Vereins der Museumsfreunde in Wien). Ponieważ już podczas I wojny światowej jego majątek poważnie zmalał z powodu inflacji, dlatego część posiadanej kolekcji obrazów wystawił w 1917 na licytację w galerii Cassirer w Berlinie. Po wojnie regularnie przebywał na południu Francji i od stycznia do kwietnia 1930 w Algierii.

Podobnie jak inni secesjoniści Carl Moll zredukował głębię obrazu. Motywy malarskie znajdował w okolicach swojej willi, w dzielnicach Wiednia Döbling i Heiligenstadt. Od 1912 roku ponownie zwrócił się ku malarstwu pejzażowemu, a barwy zyskały na intensywności. Carl Moll nie wprowadził do swojego malarstwa żadnych pojawiających się w tym czasie nowości. W ostatnich latach życia stworzył liczne martwe natury.

Carl Moll - View of the studio
Widok pracowni.
Źródło: Wikimedia Commons

Po śmierci żony opiekowała się nim córka. W nocy z 12 na 13 kwietnia 1945 roku wtargnęli sowieccy żołnierze do jego domu i zranili go, gdy bezskutecznie próbował ochronić córkę przed gwałtem. Ostatecznie po tym wydarzeniu popełnił samobójstwo razem z córką i zięciem zażywając truciznę. Carla Molla pochowano na cmentarzu Grinzinger Friedhof.

Dzieła (wybór)

  • Die Römische Ruine in Schönbrunn (Rzymskie ruiny w Schönbrunn), 1889, Österreichische Galerie im Belvedere, Wiedeń.
  • Vor dem Festmahl (Przed ucztą), 1890, Gemäldegalerie Neue Meister, Drezno.
  • Die Elisabethbrücke (Most Elżbiety), 1895, Historisches Museum der Stadt Wien.
  • Vor dem Diner (Przed bankietem, 1899, Gemäldegalerie Neue Meister, Drezno.
  • Mein Wohnzimmer (Mój salon), 1903, 100 x 100,5 cm, Historisches Museum der Stadt Wien.
  • Sommertag (Letni dzień), 1930, Österreichische Galerie im Belvedere, Wiedeń.
  • Stilleben mit Ananas und Apfel (Martwa natura z ananasem i jabłkiem), 1930, kolekcja prywatna, Wiedeń.
  • Selbstporträt (Autoportret), 1944, kolekcja prywatna, Wiedeń.

Literatura

  • Menges, Franz, "Moll, Carl" w: Neue Deutsche Biographie 17 (1994), s. 735-737 [Online-Version]; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd118882368.html#ndbcontent

Linki