Carl Wilhelm von Nägeli

Carl Wilhelm von Nägeli (bawarski tytuł szlachecki od 1875; ur. 27 marca 1817 w Kilchbergu koło Zurychu; zm. 10 maja 1891 w Monachium) – szwajcarski botanik. Jego skrót jako autora naukowej nazwy botanicznej brzmi "Nägeli.". (wyznanie ewangelicko-reformowane)

Carl Wilhelm von Nägeli. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia ↑

Ojciec Hans Caspar (1785–1849), lekarz w Kilchbergu, syn Hansa Jakoba (1750–1829), sędziego dystryktu i Reguli Stapfer (1761–1835); matka Susanna (1788–1855), córka karczmarza Jakoba Sigrista (1757–1822) i Katharine Toggenburger (1766–1846); – ożenił się w Baden (kanton Argowia) w 1845 z Henriette Ott (1819–1909); miał syna i 3 córki.

Życiorys ↑

Carl Wilhelm von Nägeli zaczął w 1836 r. studia medyczne na uniwersytecie w Zurychu, ale już wkrótce poświęcił większość czasu botanice (u Lorenza Okena (1779–1851) i Oswalda Heera (1809–1883) i innym naukom przyrodniczym. Od 1839 r. kontynuował studia w Genewie, gdzie był uczniem Alphonse Pyrame de Candolle (1806–1893). W 1840 r. doktoryzował się na uniwersytecie w Zurychu pracą pt. Die Cirsien der Schweiz. Następnie wiedzę swoją powiększył podczas studiów w Berlinie (1841) i u Matthiasa Jacoba Schleidena (1804–1881) w Jenie (1842). W marcu 1842 r. habilitował się w Zurychu. Podczas podróży naukowej nad Morze Północne i Morze Śródziemne zbierał rośliny wodne, algi, których studiował ewolucję, morfologię, anatomię i systematykę, jak również cytologię. Wyniki badań publikował w wydawanym razem z Schleidenem w latach 1844-46 czasopiśmie Zeitschrift für wissenschaftliche Botanik. Należał obok Hugo von Mohla (1805– 1872) do biologów, którzy we wczesnym okresie cytologii w podziale komórki odkryli regularne zjawisko rozmnożenia komórek podczas wzrostu, w jądrze komórki rodzaj organu sterującego najwcześniejszą fazą rozwoju i w protoplazmie istotną część składową komórek. Nägeli przyczynił się do zrozumienia zjawisk osmozy i turgoru.

W 1849 r. został profesorem nadzwyczajnym na uniwersytecie w Zurychu, trzy lata później profesorem zwyczajnym we Fryburgu Bryzgowijskim, a w 1855 r. profesorem botaniki na politechnice w Zurychu. Od 1857 r. pracował, aż do emerytury w 1889 r. na uniwersytecie w Monachium jako profesor botaniki ogólnej. Po podróżach do Sankt Petersburga (1858) i Paryża (1858/59) , gdzie przebywał do 1860 r. założył w Monachium instytut z laboratorium, szklarnie oraz kierował Ogrodem Botanicznym.

Nägeli był członkiem Bawarskiej Akademii Nauk w Monachium (od 1862), Pruskiej Akademii Nauk w Berlinie (od 1874), Getyńskiej Akademii Nauk (od 1877) i American Academy of Arts and Sciences (od 1878). W 1854 r. został doktorem honoris causa uniwersytetu we Fryburgu Bryzgowijskim, a w 1888 r. uniwersytetu w Bolonii.

Carl Wilhelm von Nägeli opracował ewolucyjne, anatomiczne kwestie m.in. "niższych grzybów", do których zaliczał także bakterie. Opierając się na eksperymentach próbował rozwiązać problem higieny i "niższych grzybów" w ich związku z chorobami zakaźnymi (Die niederen Pilze in ihren Beziehungen zu den Infectionskrankheiten und der Gesundheitspflege (1877); Untersuchungen über niedere Pilze aus dem Pflanzenphysiologischen Institut in München (1882)). W 1879 r. przedstawił obowiązującą dla wszystkich działań fermentacyjnych teorię fermentacji, którą usiłował uzasadnić molekularnym mechanizmem (Theorie der Gärung: ein Beitrag zur Molekularphysiologie (1882)). Opisał pierwszy raz budowę i funkcję plemnika u roślin zarodnikowych. Intensywnie zajmował się badaniami mikroskopowymi i razem z Simonem Schwendenerem napisał książkę na temat mikroskopu i jego wykorzystania (Das Mikroskop: Theorie und Anwendung desselben, 1865). Pismem Kräfte und Gestaltungen im molecularen Gebiet (1884) przyczynił się do powstania biologii molekularnej. W swojej teorii Micellartheorie z roku 1858 postawił hipotezę o submikroskopijnej architekturze optycznie anizotropowych biostruktur i ukształtował pojęcie merystem (tkanka twórcza).

Carl Wilhelm von Nägeli należał do wybitnych botaników XIX wieku. W czasie jego działalności biologa zdecydowanie się zmieniła. Matthias Schleiden i Theodor Schwann (1810–1882) wykazali, że wszystkie organizmy zbudowane są i rozwijają się z komórek. Wielkie znaczenie Carla Wilhelma von Nägeli dla dalszego rozwoju całej botaniki potwierdzają liczni uczniowie tacy jak: badacz alg Carl Eduard Cramer (1831–1901), założyciel anatomii mszaków Paul Günther Lorentz (1835–1881), Hubert Leitgeb (1835–1888), Simon Schwendener (1829–1919), badacz paproci Carl Prantl (1849–1893), Oscar Brefeld (1839–1925), który objaśnił przebieg rozwoju wielu grzybów, oraz Carl Correns (1864–1933).

Dzieła (wybór) ↑

Literatura ↑

Linki ↑