Christian Gottlob Neefe


Christian Gottlob Neefe (ur. 5 lutego 1748 roku w Chemnitz, zm. 26 stycznia 1798 roku w Dessau) - niemiecki kompozytor, organista, dyrygent i muzykolog. (wyznania ewangelickiego)

Christian Gottlob Neefe
Christian Gottlob Neefe.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia


Ojciec Johann Gottlieb, krawiec w Chemnitz; matka Johanna Rosina (urodzona w 1745 roku), córka Johanna Georga Weyraucha, tkacza w Chemnitz; - ożenił się z Susanną Marią Zinck (1752–1821) z Warza koło Gotha, aktorką; miał 3 synów i 3 córki.

Życiorys


Christian Gottlob Neefe pochodził ze starej rodziny rękodzielników z Chemnitz. W wieku 12 lat wstąpił do chóru kościelnego w rodzinnym mieście, gdzie jego pierwszym nauczycielem został organista Johann Friedrich Wilhelmi.
Od 1769 do 1771 roku studiował prawo na uniwersytecie w Lipsku. Tytuł jego pracy dyplomowej brzmiał Ob ein Vater befugt sey, seinen Sohn zu enterben, weil er sich dem Theater geweihet? (Czy ojciec jest uprawniony wydziedziczyć swojego syna, ponieważ on poświęcił się dla teatru?).
O jego kształceniu muzycznym nie wiele wiadomo. W dedykacji swojej 12 sonaty na fortepian do Carla Philippa Emanuela Bacha w 1773 roku po raz pierwszy mówi o samokształceniu na podstawie teoretycznych dzieł zwłaszcza Friedricha Wilhelma Marpurga i Carla Philippa Emanuela Bach. Istotne znaczenie miało dla niego spotkanie z Johannem Adamem Hillerem (1728–1804) w Lipsku, z którym kontakt nawiązał już wcześniej w Chemnitz. W jego czasopiśmie Wöchentlichen Nachrichten, die Musik betreffend opublikował w 1768 roku jedną sonatę na fortepian, później dalsze kompozycje i rozprawy o muzyce.
W 1776 roku przejął od Hillera kierownictwo muzyczne w założonym przez Abela Seylera towarzystwie teatralnym Seylerschen Theatergesellschaft, które mimo wartej uwagi działalności kulturalnej i wielu sukcesów musiało w 1779 roku ogłosić upadłość.
W 1779 roku Christian Gottlob Neefe przyjął propozycję pracy jako kompozytor w książęcym teatrze w Bonn, gdzie kierował kapelą dworską, od 1781 roku został następcą dworskiego organisty Gillesa van der Eedena (zmarł w 1782 roku), a na przełomie lat 1783/84 zastąpił kapelmistrza dworskiego Andrea Lucchesi. Gdy arcyksiążę Maksymilian Franciszek Habsburg w 1784 roku został elektorem i arcybiskupem Kolonii, Neefe z wielkim trudem utrzymał swoje stanowisko. Był członkiem Minervalkirche Stagira zakonu iluminatów (niem. Illuminatenorden) i w 1787 roku współzałożycielem Towarzystwa Czytelniczego (niem. Lesegesellschaft) w Bonn.
Po zajęciu miasta przez Francuzów w 1794 roku najpierw w nim pozostał, ale w 1796 roku wyjechał do Dessau, gdzie dzięki pośrednictwu córki Louisy otrzymał stanowisko kapelmistrza w teatrze.

Znaczenie


Pierwsze dzieła Christiana Gottloba Neefe były pod widocznym wpływem niemieckich śpiewogier Johanna Adama Hillera. W 1771 roku napisał 10 arii do Der Dorfbarbier Hillera i pierwszą własną operę Die Apotheke, której premiera odbyła się w 13 grudnia 1771 roku w teatrze w Berlinie.
Kolejnymi dziełami były operetki Amor's Guckkasten (1772), Die Einsprüche (1773), Heinrich und Lyda (1777) i nieopublikowaną operę Zemire und Azor. Napisał 24 sonaty na sam fortepian lub ze skrzypcami, muzykę do monodramy Sophonisbe Augusta Gottlieba Meißnera. Dla kościoła napisał utwór Vaterunser i muzykę do tekstu Friedricha Gottlieba Klopstocka. Dla muzyki kameralnej dostarczył dużo piosenek i pieśni, fantazji na fortepian, itp. Poza tym skonfigurował też wiele oper Gretry, Dalayrac, Desaides, Paisiella, Mozarta na fortepian.
Jego pedagogiczne działanie w dużej mierze wzorowane było na postępowaniu Hillera. Jego najsłynniejszym uczniem był Ludwig van Beethoven, którego uczył od 1782 roku i już na przełomie lat 1782/83 był porównywany z Mozartem. Jako pierwszy opublikował pierwsze dzieło Beethovena Variations pour le Clavecin sur une Marche de Mr. Dressler. Wprawdzie Franz Gerhard Wegeler pisze w Biographischen Notizen über Beethoven, że “Neefe miał mały wpływ na naukę naszego Ludwika...“, natomiast Alexander Wheelock Thayer w biografii Beethovena Life of Beethoven pisze, że sam Beethoven w 1793 roku tak pisał w liście do swego nauczyciela

“Dziękuję Panu za radę, którą mi Pan bardzo często udzielał w drodze do mojej boskiej sztuki. Jeśli zostanę kiedyś wielkim człowiekiem, to także Pan będzie miał w tym udział....“
Christian Gottlob Neefe uchodzi za jednego z najlepszych kompozytorów śpiewogier swoich czasów.

Dzieła (wybór)


  • Die Apotheke. Singspiel in zwei Acten., Leipzig 1771.
  • Adelheit von Veltheim. Singspiel in 4 Akten., Leipzig 1771.
  • Amors Guckkasten. Singspiel., 1772.
  • Oden von Klopstock: Serenaden beym Klavier zu singen., Flensburg 1776.
  • Heinrich und Lyda. Singspiel., 1776.
  • Zemire und Azor. Singspiel. , 1776.

Literatura


  • Moritz Fürstenau: Neefe, Christian Gottlob. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 23, Duncker & Humblot, Leipzig 1886, strony 359–362.
  • Konrad Küster: Neefe, Christian Gottlob. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 19, Duncker & Humblot, Berlin 1999, ISBN 3-428-00200-8, strona 23.

Linki