Christian Hofmann von Hofmannswaldau

Christian Hofmann von Hofmannswaldau (także Hoffmann von Hoffmannswaldau, Christian; ur. 25 grudnia 1616 we Wrocławiu, zm. 18 kwietnia 1679 roku tamże) - niemiecko-śląski poeta. ( wyznania luterańskiego)

Christian Hofmann von Hofmannswaldau
Christian Hofmann von Hofmannswaldau.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johannes (od 1612 roku szlachcic, 1575-1652), radca cesarski i sekretarz w wojennym urzędzie celnym, syn Georga Hoffmanna z Nysy (niem. Neiße), pastora w Radkowie i Kłodzku (niem. Wünschelburg und Glatz), i Anny Roemer z Lwówka Śląskiego (niem. Löwenberg); matka Anna (1591–1621), córka kupca Wolfganga Nagela († 1608) we Wrocławiu i Margarethe von Holtzbecher; 1) macocha od 25.10. 1622 roku Magdalene Hogel (zm. w 1627 roku); 2) macocha Maria von Artzat (1588–1662); - ożenił się w 1643 roku z Marią (1625–92), córką kupca Simona Webersky we Wrocławiu i Anny von Artzat; miał 3 synów(1 wcześnie zmarł), 1 córka (wcześnie zmarła).

Życiorys

Po ukończeniu wrocławskiego gimnazjum Elisabeth-Gymnasium Christian Hofmann von Hofmannswaldau udał się w 1636 roku do akademickiego gimnazjum do Gdańska (niem. Danzig) gdzie spotykał się z Martinem Opitzem.
9 października 1638 roku immatrykulował na uniwersytet w Lejdzie gdzie studiował prawo, filologię i historię. Wykładowcami jego byli Claudius Salmasius, Daniel Heinsius, Caspar Barlaeus i Gerard Johannes Vossius. W 1642 roku wrócił do Wrocławia po podróży edukacyjnej prowadzącej przez Amsterdam (poznał tam Andreasa Gryphiusa), Anglię, Francję, gdzie poznał m.in. Hugo Grocjusza , François Auguste de Thou, Denis'a Pétau i Włochy.
Hofmann jako kupiec doszedł do wielkiego majątku i stał się właścicielem wielu posiadłości między innymi Jarnołtowa (niem. Arnoldsmühle – obecnie część Wrocławia), w powiecie średzkim Bialkowa (niem. Belkau) i Słupi niem. Schlaupe) jak również Chocieborowic (niem. Kutscheborwitz).

W 1647 roku został wybrany do rady miasta i należał do niej przez 32 lata, a od 1677 roku był burmistrzem Wrocławia, aż do śmierci jak również przewodniczącym krajowym Księstwa Wrocławskiego. Kilkakrotnie podróżował do Wiednia na dwór cesarski między innymi z powodu konfliktów religijnych.

Znaczenie

Christian Hofmann von Hofmannswaldau jest czołowym przedstawicielem drugiej śląskiej szkoły poetyckiej i założyciel tak zwanego „stylu miłosnego (niem. „galanten Stils”) w niemieckojęzycznej poezji.
Praca literacka nie była podstawą jego działalności. Jego utwory ukazują wpływ zarówno Opitza i literatury włoskiej. Pisał aforyzmy, pieśni religijne i świeckie oraz obszerniejsze dzieła jak: Der getreue Schäffer (1652), tłumaczenie tragikomedii Il pastor fido Giovanniego Battisty Guariniego i Heldenbriefe jako fikcyjną korespondencję, która zainspirowana była Heroidami Owidiusza.
Już za życia był znanym poetą, ale sam nie opublikował swoich dzieł. Jego pisma były publikowane bez jego zgody. Dopiero w 1679 roku przygotował wybór swoich pism pt. ”Deutsche Übersetzungen und Getichte” , ale nie doczekał się jego wydania. Jego korespondencja Heldenbriefe , napisana prozą poetycką składa się ze 100 aleksandrynów autora i tyleż samo odpowiedzi adresata. W tym wprowadzonym przez niego do niemieckiej poetyki pomieszaniu gatunków znajdują się wspaniałe przypadki erotycznej namiętności, która w moralno-teologicznej poezji niemieckiej XVII wieku była pomijana. Adoracja miłości i wchodzącej w jej otoczenie namiętności zostały jednak jednocześnie zrównoważone przez formę języka o wysokim artystycznym i estetycznym poziomie. Apoteoza pasji erotycznej (łac. passio erotica) z ironicznymi i okazjonalnymi także moralnymi zastrzeżeniami dokonuje się bardziej w błyskotliwej argumentacji partnera miłości niż w bezpośredniej wypowiedzi poety.
Także w innych gatunkach (pieśniach sonetach, epistołach), które ukazały się częściowo dopiero w antologii Benjamina Neukircha w 1695 roku, pokazuje się zabawna sublimacja i przez to legitymizacja na owe czasy odważnej tematyki erotycznej. W epigramatach zastępuje zainteresowanie erotyczno-kuriozalne moralno-dydaktycznym. Kilka epigramatów zawiera poglądy antyhabsburskie i antyklerykalne.

Dzieła Hofmanna von Hofmannswaldau miały duże oddziaływanie. Liczni poeci, którzy w historii literatury ujmowani są jako „druga szkoła śląska” (niem. „Zweite schlesische Schule“) czy jako przedstawiciele „poezji miłosnej” byli pod jego wpływem. Należeli do nich Benjamin Neukirch, Hans Aßmann von Abschatz, Heinrich Mühlpfort, Daniel Casper von Lohenstein i Gottfried Benjamin Hancke. Przedstawiciele krytycznej poezji oświecenia Johann Jakob Bodmer, Johann Gottsched i inni odrzucili poezję Hofmanna von Hofmannswaldau jako „pompatyczną”, „nienaturalną” i „ze złym dowcipem”. Ich opinia trwała aż do XX wieku. Dopiero pod wpływem „manieryzmu” wydaje się rosnąć zainteresowanie nim i jego twórczością.

Dzieła (wybór)

  • Spiel-ersinnliche Sterbens-Gedancken, 1663.
  • Kuriose Helden-Briefe und andre herrliche Gedicht, 1673.
  • Deutsche Vbersetzungen vnd Getichte, 1679–1727.
  • Benjamin Neukirch (Hrsg.): Herrn von Hoffmannswaldau und anderer Deutschen auserlesener und bißher ungedruckter Gedichte. Fritsch, Leipzig 1695ff.

Literatura

Linki

Autor: Roman Penkała