Euricius Cordus

Euricius Cordus, właściwie Heinrich Ritze (zwany Eberwein; ur. w 1486 w Simtshausen koło Marburga; zm. 24 grudnia 1535 w Bremie) – niemiecki humanista, poeta, lekarz, profesor medycyny i botanik. Jego oficjalny skrót  jako autora naukowej nazwy botanicznej brzmi „E.Cordus“. (wyznanie luterańskie)

Genealogia

  • Ojciec: Kunz (zm. 1515/16), młynarz i rolnik w Obersimtshausen;
  • Matka: Gela (zm. przed 1515);
  • Ożenił się: w 1508 z Kunigunde, córką aptekarza we Frankenbergu Hansa Dünnwalda;
  • Dzieci: 5 synów i 3 córki m.in. botanik, farmakolog i lekarz Valerius Cordus (1515–1544).

Życiorys

Euricius Cordus był najmłodszym z 13 dzieci zamożnego rolnika i młynarza w Obersimtshausen. Jego zlatynizowane nazwisko Cordus oznacza „późno urodzony”. Uczęszczał do szkoły w Frankenbergu i prawdopodobnie ukończył też szkołę łacińską w Marburgu prowadzoną przez Braci Wspólnego Życia. Od 1505 r. studiował sztuki wyzwolone na uniwersytecie w Erfurcie. W 1509 r. zamieszkał w Kassel, gdzie do 1511 r. był nauczycielem, a do 1512 r. urzędnikiem w Felsbergu. Następnie udał się do Erfurtu, gdzie od 1513 r. ponownie studiował i w 1516 r. został magistrem. W Erfurcie zbliżył się do kręgu skupionego wokół Mutianusa Rufusa (1470–1526), Eobanusa Hessusa (1488–1540) i Joachima Camerariusa Starszego (1500–1574).

Po okresie pracy jako rektor w szkole kolegiackiej St. Marien w Erfurcie, w której prowadził wykłady o poezji i retoryce, studiował od 1519 r. medycynę. W 1521 r. w czasie podróży do Ferrary spotkał w Wormacji Marcina Lutra (1483-1546). Po uzyskaniu tytułu doktora medycyny w Ferrarze wrócił do Erfurtu, gdzie pozostał do 1523 r., a następnie udał się do Brunszwiku jako lekarz miejski. W 1527 r. powołano go na nowo założony uniwersytet w Marburgu jako profesora medycyny. Jako zwolennik Marcina Lutra przysporzył sobie wielu wrogów i w 1534 r. zrezygnował z tej posady, aby zostać lekarzem miejskim i nauczycielem w Bremie, gdzie zmarł 24 grudnia 1535 roku.

Opanowany fanatycznym zamiłowanie prawdy był bezwzględnym krytykiem słabości swojego czasu. Dzięki poezji pastoralnej pisanej w języku łacińskim stał się znanym poetą. Sławę uzyskał jednak dzięki niedoścignionym epigramatom, które pisał od 1517 roku. Wyróżniające się zgryźliwą ironią, wybornym humorem i odrobiną wulgarności są one mistrzowskimi dziełami poezji humanistycznej w Niemczech. Wiele z ponad 1.200 epigramatów opracował Gotthold Ephraim Lessing w zbiorze Sinngedichten (Epigramaty).

Od humanizmu Euricius Cordus znalazł wkrótce drogę do Reformacji; liczne pisma polemiczne ukazują go jako zwolennika Marcina Lutra. Decydującym dla niego zagadnieniem było spodziewane wyzwolenie nauki od przymusu dogmatów religijnych. Także namiętna walka przeciw astrologii i innym zabobonom zarówno w jego poezji oraz pismach medycznych, przede wszystkim w „Liber de urinis“, służyła wolnej i pozbawionej uprzedzeń nauce. Odszedł też od ślepej średniowiecznej wiary w autorytety i w Botanologicon („Rozmowa o roślinach”) zwrócił się przeciw bezkrytycznemu przyjmowaniu podań greckiego lekarza i botanika Pedaniusa Dioskurydesa (ok.40–ok.90) i innych pisarzy antyku, których świat roślinny w żaden sposób nie odpowiadał florze w Niemczech.

Euricius Cordus założył prawdopodobnie w Marburgu pierwszy ogród botaniczny w Niemczech, był też pierwszym niemieckim botanikiem, który przeprowadził ćwiczenia z oznaczania roślin i wycieczki botaniczne. Zalicza się go do założycieli niemieckiej botaniki jako dyscypliny naukowej.

Literatura

  • Carl Krause: Euricius Cordus : Eine biographische Skizze aus der Reformationszeit, Hanau : Fried. König, 1863.
  • Helmut Dolezal: „Cordus, Euricius” w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 3, Duncker & Humblot, Berlin 1957, ISBN 3-428-00184-2, s. 358 (online). Korrektur in NDB 15, XIV.
  • Friedrich Wilhelm Bautz: Euricius Cordus w Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 1, Bautz, Hamm 1975, sp. 1559–1560.

Linki