Johannes Cyprian

Johannes Cyprian (także: Johann Cyprianus; ur. 24 października 1642 r. w Rawiczu; zm. 12 marca 1723 r. w Lipsku) - polski fizyk i teolog luterański.

Johannes Cyprian
Johannes Cyprian.
Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys

Johannes Cyprian był synem kupca, Georga Cypriana i jego żony Susanne Renner, która pochodziła ze Śląska i była siostrą kupca z Góry (niem. Guhrau). Matka pozostała wierna wierze katolickiej. Jego dziadek Johann Cyprian, który zmarł w wieku 103 lat, był również katolikiem i żonaty z Rebekką Sehlin, pochodzącą z Kolonii.

W młodości otrzymał dobre wykształcenie dzięki ojcu. W 1654 r. miasto zajęli Szwedzi i rodzina uciekła do Wąsosza (niem. Herrnstadt) na Śląsk, gdzie przez pół roku kontynuował naukę w tamtejszej szkole.

Od 1655 r. Johannes Cyprian uczył się w gimnazjum św. Elżbiety (niem. St. Elisabeth) we Wrocławiu, po czym studiował od 1662 r. nauki filozoficzne i teologię na uniwersytecie w Lipsku. Słuchał tutaj wykładów Johanna Adama Schertzera (1628-1683), Christiana Thomasiusa (1655-1728), Valentina Albertiego (1637-1697) Johannesa Oleariusa (1639-1713) i Johanna Benedicta Carpzova (1639-1699). W 1663 r. uzyskał tytuł bakalaureata, w 1664 r. nabył stopień magistra filozofii, a 22 maja 1665 r. habilitował się.

W 1669 r. przeniósł się na uniwersytet do Jeny, gdzie zamieszkał w domu historyka Johanna Andreasa Bose (1626-1674), u którego mógł korzystać z biblioteki. Tam zajmował się historią powszechną i Kościoła oraz nadal uczęszczał na wykłady teologiczne. Po powrocie do Lipska i po obronie dysertacji »De Adoratione« otrzymał w 1670 r. pozwolenie na prowadzenie wykładów teologicznych. W 1675 r. został członkiem kolegium książęcego i w 1676 adiunktem wydziału filozoficznego i profesorem nadzwyczajnym fizyki.

Po tym jak został przyjęty jako bakalaureat teologii na wydział teologiczny otrzymał w 1678 r, tytuł profesora zwyczajnego fizyki. 22 sierpnia 1678 r. nabył tytuł magistra (licencjata) teologii i 26 kwietnia 1679 r. został członkiem wielkiego kolegium książęcego, któremu przewodniczył w 1680 i 1688 roku. 3 września 1699 r. został asesorem wydziału teologicznego, a 9 listopada 1699 r. doktorem teologii. W 1700 r. mianowano go profesorem nadzwyczajnym teologii i seniorem polskiej nacji. W 1710 r. awansował na profesora zwyczajnego teologii, w 1713 r. został kanonikiem w Zeitz, w 1715 r. takie samo stanowisko otrzymał w Miśni oraz związaną z tym posadę efora elektorskich stypendystów. W 1721 r. otrzymał najwyższą godność na wydziale teologicznym jako pierwszy profesor.

Te wyróżnienia Johannes Cyprian osiągnął dzięki niezmordowanemu udziałowi w organizacyjnych zadaniach wyższej uczelni. Johannes Cyprian był siedem razy dziekanem, dwa razy prokanclerzem uniwersytetu i w 1718 r. inspektorem ekonomii wyższej uczelni, jak również lipskiego konsystorza. Od 1715 r. aż do śmierci był stałym dziekanem wydziału teologicznego i rektorem uniwersytetu w latach 1682, 1690, 1696, 1702, 1708, 1712 i 1718. Był współzałożycielem pierwszego na ziemiach niemieckich czasopisma naukowego Acta Eruditorum.

Johannes Cyprian zmarł 14 marca 1723 r. i został pochowany w kościele św. Pawła (niem. Paulinerkirche) w Lipsku.

Jego zawarte 25 stycznia 1680 r. małżeństwo z Christiną (zm. 6 grudnia 1727), córką Georga Möbiusa (1616-1697), wdową po Friedrichowi Tobiasowi Möbiusowi, pozostało bezdzietne.

Dzieła (wybór)

  • Historiae animalum a D. Wolffg Franzio olim scriptae continuario. 1686.
  • Comparatio universitatum literariar. cum nundinis. 1695.
  • De pentalpha vel pentagono. 1699.
  • Oratio de Teologia Sistematica. 1700.
  • Nonnulla de episcopis et presbyteris. 1710.
  • Vita Quirini Hartmanni Schacheri. 1719.

Literatura

  • Johann Samuel Ersch, Johann Gottfried Gruber: Allgemeine Encyclopädie der Wissenschaften und Künste. 1 sekcja, 20 część, s. 430.
  • Cyprian, Joan. W: Johann Heinrich Zedler: Grosses vollständiges Universal-Lexicon Aller Wissenschafften und Künste. Tom 6, Leipzig 1733, s. 1948

Linki