Friedrich Christoph Dahlmann

Friedrich Christoph Dahlmann (ur. 13 maja 1785 roku w Wismar; zm. 5 grudnia 1860 roku w Bonn) - niemiecki historyk i polityk będący członkiem "getyńskiej siódemki" oraz jako członek Komisji Konstytucyjnej był współautorem konstytucji z 1849 roku. (wyznania luterańskiego)

Friedrich christoph dahlmann
Friedrich Christoph Dahlmann.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Johann Ehrenfried Jakob Dahlmann (1739–1805), 1775 syndyk, od 1797 roku burmistrz Wismaru;
  • matka: Lucia Auguste (1756–88) i przybrana matka Friederike Christiane (1764–1810), obie były córkami Johanna Jensena (1718–89), duńskiego adwokata sądu dworskiego i syndyka krajowego;
  • Ożenił się: 1) w Kilonii w 1817 roku z Julie Hegewisch (1795–1826), 2) w Kilonii w 1829 roku z Luise von Horn (1800-56);
  • Dzieci: 3 synów i 1 córka z 1) małżeństwa.

Życiorys

Dahlmann jako szwedzki poddany studiował filologię od 1802 roku w Kopenhadze. W 1804 roku słuchał wykładów na uniwersytecie w Halle u Friedricha Augusta Wolfa, Friedricha Schleiermachera i Henricha Steffensa. Krótki czas przebywał w 1809 roku w Dreźnie, gdzie poznał Heinricha von Kleista, z którym udał się obejrzeć pole bitwy francusko-austriackiej pod Aspern. W 1810 roku promował się w Wittenberdze i w 1811 roku habilitował w Kopenhadze.

Za pośrednictwem wuja Friedricha Christopha Jensena (1754-1827) został w 1812 roku, bez jakiegokolwiek przygotowania historycznego, jako profesor nadzwyczajny historii, następcą Dietricha Hermanna Hegewischa (1746–1812) na uniwersytecie w Kilonii, gdzie m.in. poznał Bartholda Georga Niebuhra i Carla Theodora Welckera. Rozczarowany panującymi stosunkami w Kilonii uzyskał powołanie na uniwersytet do Getyngi jako profesor historii. Tam poświęcił się z wielkim sukcesem działalności pedagogicznej, ale uwikłał się w politykę i został po tzw. rewolucji w Getyndze (styczeń 1831 roku) wysłany jako deputowany uniwersytetu do księcia Cambridge Adolfa Hanowerskiego. Friedrich Christoph Dahlmann zyskał zaufanie księcia i wszedł w skład rady ustalającej konstytucję. Wraz z sześcioma innymi profesorami (Wilhelm Eduard Albrecht, Heinrich Ewald, Georg Gottfried Gervinus, bracia Jacob i Wilhelm Grimm oraz Wilhelm Eduard Weber tzw. „getyńska siódemka” - Göttinger Sieben), którzy protestowali przeciw zniesieniu konstytucji Królestwa Hanoweru został w 18 listopada 1837 roku zwolniony i wypędzony z królestwa. Dahlmann usprawiedliwił ich protest w piśmie Zur Verständigung (1838). Czyn "getyńskiej siódemki" z pozoru bezskuteczny, wzbudził ogromne uznanie w całych Niemczech i zyskał symboliczne znaczenie dla wolnościowego ruchu przed rewolucją marcową w 1848 roku. Podobnie jak jego kolegom utratę posady częściowo zrekompensowały dobrowolne datki. Po krótkim pobycie w Lipsku, Dahlmann mieszkał od 1838 roku w Jenie, gdzie opracował historię Danii do czasu Reformacji. Od 1842 roku aż do śmierci prowadził katedrę historii i prawoznawstwa na uniwersytecie w Bonn.

Znaczenie

Owocem politycznej dojrzałości Friedricha Christopha Dahlmanna było pismo Die Politik, auf den Grund und das Maaß der gegebenen Zustände zurückgeführt (1835), które rozpoczęło jego naukową sławę. Oprócz świata myśl neohumanistyczo-racjonalnego niemieckiego idealizmu występuje wcześnie w jego myślach pewien historyczno-romantyczny komponent i pod wpływem zdecydowanego odrzucenia prawa naturalnego, wykazuje zwrot do "stanów istniejących"; metahistoryczna wartość stworzyła historyczny fundament. W piśmie Die Politik, auf den Grund und das Maaß der gegebenen Zustände zurückgeführt zawarł zdanie pokazujące jego teorię konstytucji, którą w liberalny sposób określił:
»Nie przez to co stare, także nie przez to co nowe, lecz przez to co stałe i żyjące lub jest przywracane zostaje zachowany porządek państwa.«
Angielską konstytucję widział jako wzór dla konstytucji państw niemieckich. Elitą i podmiotem państwa, właściwego narodu, było dla Friedricha Christopha Dahlmanna mieszczaństwo, przy czym podobnie jak innym zwolennikom liberalizmu brakowało mu zrozumienia dla "kwestii socjalnych", a zwłaszcza biedy i praw czwartego stanu. Twardy absolutyzm i radykalnie demokratyczny rozwój panowania mas odrzucił na korzyść mocnego arystokratycznego zrozumiałego ideału konstytucjonalnej monarchii.

W kwestii hegemoni Friedrich Christoph Dahlmann opowiadał się za zjednoczeniem Niemiec pod pruskim kierownictwem z wykluczeniem Austrii. We wrześniu 1848 roku przyczynił się do upadku Ministerstwa Rzeszy, ponieważ podczas głosowania w Frankfurckim Zgromadzeniu Narodowym głosował za odrzucenie rozejmu z Malmö. Nie udało mu się jednak utworzenie nowego rządu. Jednak w 1849 roku opowiedział się za oddanie korony cesarskiej królowi Prus.

Dzieła (wybór)

  • Forschungen aus dem Gebiet der Geschichte , 2 tomy 1821-1824.
  • Ausgabe von Neocorus' Geschichte der Dithmarschen, 1827.
  • Die Politik, auf den Grund und das Maaß der gegebenen Zustände zurückgeführt, 1835.
  • Geschichte von Dännemark, 1843.
  • Geschichte der englischen Revolution, 1844.
  • Geschichte der französischen Revolution bis auf die Stiftung der Republik, 1845.
  • Zwei Revolutionen, 1853.

Literatura

Linki