David Kalisch
David Kalisch (ur. 23 lutego 1820 we Wrocławiu (wówczas niem. Breslau); zm. 21 sierpnia 1872 w Berlinie) – niemiecki pisarz i humorysta. (wyznanie mojżeszowe, od 1852 ewangelickie)
 |
| David Kalisch. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
Ojciec Hirsch Wolff Kalisch, handlarz produktami tytoniowymi we Wrocławiu; matka Hannchen Dohm; krewny Ernst Dohm (1819– 1883 ), publicysta; – ożenił się z Sophie Albrecht (1831–1901) z Berlina; dzieci 3 synów i 2 córki; zięć Paul Lindau (1839–1919).
Życiorys
David Kalisch uczęszczał do 1827 r. do gimnazjum, ale po śmierci ojca musiał zrezygnować z planowanych studiów i jako 15 latek zaczął naukę kupiectwa. Chociaż odnosił sukcesy jako kupiec zrezygnował z posady i udał się do Paryża z zamiarem zostania pisarzem. Zaczął pisać artykuły dla czasopism niemieckich, szukał kontaktów z kręgami skupionymi wokół Georga Herwegha (1817–1875) i Karola Marksa (1818–1883) oraz nawiązał bliskie stosunki z Heinrichem Heine (1797–1856). Z powodu stałych problemów finansowych musiał przelotnie pracować jako kupiec i przewodnik. Pobyt w Paryżu był decydujący dla jego rozwoju ponieważ gruntownie poznał francuski teatr i wystawiane w nim dramaty.
W 1846 r. wrócił do Niemiec, przez pewien czas pracował w Lipsku w czasopiśmie Charivari Eduarda Marii Oettingera (1808–1872), a potem udał się do Berlina, gdzie ponownie przyjął posadę kupca. W 1847 roku nastąpił przełom w jego karierze pisarskiej, kiedy jego burleska Hunderttausend Thaler wystawiona w Königsstädtisches Theater odniosła wielki sukces. Sztuka była opracowana według francuskiego wzoru, podobnie jak inne późniejsze burleski. Jego sztuki zawsze odnosiły się do aktualnych wydarzeń i pełne były humorystycznych politycznych aluzji. Kilka frazesów przyjęło się w berlińskim języku potocznym. Takie sztuki jak Berlin bei Nacht, Der Aktienbudiker, Der gebildete Hausknecht, Berlin wie es weint und lacht, Einer von unsere Leuť utrwaliły jego renomę jako "twórcy berlińskiej burleski lokalnej".
W 1848 r. David Kalisch założył razem z wydawcą Heinrichem Albertem Hofmannem (1818–1880) tygodnik Kladderadatsch, dla którego pracował przez 24 lata, aż do śmierci. Oprócz Ernsta Dohma i Rudolfa Löwensteina (1819–1891) był najproduktywniejszym jego współpracownikiem piszącym artykuły, parodie i trawestacje.
Dzieła (wybór)
- Ein Billet für Jenny Lind. 1847.
- Einmal hunderttausend Thaler. 1847–1850.
- Berliner auf Wache. 1848.
- Berlin bei Nacht. 1849.
- Das Corps der Rache. 1849.
- Junger Zunder - Alter Plunder. 1850.
- Berliner Volksbühne. 4 tomy, 1850–1852.
- Paris und London. 1851.
- Die Bummler von Berlin. 1854.
- Der Aktienbudiker. 1856.
- Berliner Leierkasten. 1858–1866.
- Der gebildete Hausknecht. 1858.
- Berlin, wie es weint und lacht. 1858.
- Die Mottenburger. 1867.