Karl Drais

Karl Drais, właściwie Karl Friedrich Christian Ludwig Freiherr Drais von Sauerbronn (ur. 29 kwietnia 1785 r. w Karlsruhe; zm. 10 grudnia 1851 r. tamże) - badeński urzędnik leśnictwa i wynalazca rowerka biegowego. (wyznania ewangelickiego)

Karl Drais
Karl Drais von Sauerbronn.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Karl Friedrich (1755-1830), badeński prawnik, radca tajny i sędzia nadworny; matka Margarete Ernestine von Kaltenthal; kawaler.

Życiorys

Karl Drais uczył się od 1800 do 1803 r. w prywatnej szkole leśnictwa w Karlsruhe, po czym w latach 1803-1805 studiował w Heidelbergu fizykę, architekturę i rolnictwo. Od 1805 do 1807 r. uczył jako nauczyciel leśnictwa w Schwetzingen. W 1810 r. został nadleśniczym w Gengenbach. Po śmierci jego chrzestnego, księcia Karla Friedricha von Baden (1728-1811) został urlopowany.

W 1813 r. złożył pierwszy wniosek patentowy dotyczący czterokołowego wozu, napędzanego przez siedzących w nim ludzi tzw. drezyna. W 1814 r. zaprezentował ją w Wiedniu. 12 lipca 1817 r. przedstawił jednośladowy pojazd dwukołowy, który napędzał siedzący na nim człowiek odpychając się stopami od ziemi. Był to pierwowzór roweru, którym przemierzył siedmiokilometrową drogę z Mannheimu do Rheinau. Po wykazaniu użyteczności pojazdu otrzymał 12 stycznia 1818 r. badeński przywilej do wynalazku, czyli dzisiejszy patent. Wynalazki te w dużej mierze spowodowane były drogim w tym czasie transportem konnym i znalazły duże rozpowszechnienie zwłaszcza we Francji i Anglii. Później, gdy transport konny stał się tańszy, straciły swoje znaczenie. W Kalkucie i w Stanach Zjednoczonych rower biegowy był zakazny.

W 1818 r. otrzymał nominacje na profesora mechaniki i został zwolniony z funkcji nadleśniczego. W tym samym roku rower biegowy Draisa stał się znany w całej Europie, a w Niemczech przeważnie nazywano go drezyną (niem. Draisine). Draise niestety nie rozwijał dalej swojego wynalazku i nie czerpał z niego żadnych korzyści. Podobnie rzecz miała się z jego kolejnymi wynalazkami: rodzaj peryskopowego systemu luster, maszyna do mielenia mięsa, maszyna do pisania i innymi.

W 1825 r. wywędrował do Brazylii, gdzie był towarzyszem ekspedycji przyrodnika Georga von Langsdorffa (1774-1852). Przyczyną tej decyzji był udział jego ojca w procesie mordercy Augusta von Kotzebue (1761-1819). Po skazaniu Karla Ludwiga Sanda (1795-1820) na karę śmierci, zwolennicy Sanda zaczęli go nękać. Z tej ekspedycji wrócił dopiero w 1829 r., ponownie zajął się wynalazkami i nadal był prześladowany. Po zamachu na jego życie przeprowadził się do Odenwaldu, a później do Karlsruhe. W 1849 r. zrezygnował z tytułu szlacheckiego, ale po trzech miesiącach musiał go ponownie przyjąć. Jego demokratyczne postępowanie i wypowiedzi wywołały kolejne prześladowania.

Karl Drais zmarł w osamotnieniu 10 grudnia 1851 w Karlsruhe. Jego ostatnia wykonana i używana maszyna biegowa znajduje się w muzeum w Karlsruhe.

Dzieła (wybór)

  • Dyadik angekündigt im Bad. Magazin 1813, Nro. 61. 1814.
  • Verwandlungs-Maschine zum Ersatz des schnellsten Rechners bey dem Feldmessen. 1816.

Literatura

  • Moritz Cantor: „Drais von Sauerbronn, Karl Freiherr” w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 5, Duncker & Humblot, Leipzig 1877, s. 373 (online).
  • Sigfrid von Weiher: „Drais v. Sauerbronn, Karl” Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 4, Duncker & Humblot, Berlin 1959, ISBN 3-428-00185-0, s. 100 (online).

Linki

Autor: Roman Penkała