Esdras Edzardus


Esdras Edzardus (także Esdras Edzard; ur. 28 czerwca 1629 r. w Hamburgu; zm. 1 stycznia 1708 r. tamże) – niemiecki orientalista, uczony i aktywista misji nawracania Żydów (Judenmission). (wyznania luterańskiego)

Genealogia


Ojciec Jodocus Edzard(us) zwany Glanaeus (1595-1667), od 1626 r. pastor w kościele St. Michaelis w Hamburgu; matka Barbara z domu Gravely(zm. ok. 1667), wdowa po pastorze Heino Voglerze; - ożenił się w Hamburgu w 1657 r. z Angeliką Leß (zm. 1688); dzieci 8 synów i 2 córki.

Życiorys


Esdras Edzardus po nauce w hamburskim Johanneum i tamtejszym gimnazjum studiował od 1647 r. teologię i języki orientalne m.in. w Lipsku i Wittenberdze. W 1650 r. przebywał w Bazylei jako uczeń Johanna Buxtorfa, dzięki któremu dogłębnie poznał istotę i język judaizmu. Po kilku kolejnych latach wędrówki akademickiej został w 1656 r. w Rostocku licencjatem teologii, po czym osiadł w Hamburgu.

Dzięki posiadanemu majątkowi nie musiał zabiegać o żadną posadę i mógł poświęcić się własnym studiom. Brał udział w misji nawracania Żydów (Judenmission) na wiarę luterańską, w historii której odegrał ważną rolę. Jego praktyczne sukcesy w tym zakresie były znaczne. W 1667 r. założył placówkę Proselytenanstalt, która działa do dzisiaj jako Edzardi-Stiftung i ma obecnie trochę inne cele. Jego misja wśród Żydów była jego prywatną inicjatywą, ale mogła liczyć na poparcie zwolenników, duchowieństwa i obywateli Hamburga. Ufundował także, po części z własnego majątku, kasę dla wspierania konwertytów. Do jego śmierci ochrzczonych zostało 148 Żydów, ale w większości nie należeli do gminy w Hamburgu.

Nieodpłatnie uczył także języka hebrajskiego. Uzyskał przy tym tak znaczną renomę, że inni orientaliści posyłali do niego swoich uczniów. Jednym z jego studentów był August Hermann Francke (1663-1727). Wartościowa także jeszcze dzisiaj jest jego metoda nauczania języka hebrajskiego. Zamiast uczyć najpierw gramatyki i trudnych idiomów kazał najpierw uczyć się mechanicznie na pamięć czterech pierwszych rozdziałów Księgi Mojżesza. Gramatyki uczył w zależności od wymogów tekstu.

Dzieła (wybór)


  • Hesperus In Nuptiis felicissimis Admodum Reverendi & Clarissimi Dom. Esrae Edzardi, S.S. Theologiae Lic. Et Virginis Lectissimae Angelicae Lessiae. 1657.
  • Hesperus In Nuptiis felicissimis Admodum Reverendi & Clarissimi Dom. Esrae Edzardi, S.S. Theologiae Lic. Et Virginis Lectissimae Angelicae Lessiae. 1670.

Literatura


  • Friedrich Wilhelm Bautz: Edzard, Esdras. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 1, Bautz, Hamm 1975. ISBN 3-88309-013-1, s. 1464.
  • Walter Windfuhr: „Edzard(us), Esdras”. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 4, Duncker & Humblot, Berlin 1959, ISBN 3-428-00185-0, s. 318 (online).
  • Karl Rudolf Wilhelm Klose: „Edzardus, Esdras”. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 5, Duncker & Humblot, Leipzig 1877, s. 650 (online).