August von Einsiedel


Johann August von Einsiedel (ur. 4 marca 1754 r. w Lumpzig; zm. 8 maja 1837 r. w Scharfenstein) - niemiecki filozof, przyrodnik i podróżnik.

Genealogia


Ojciec August Hildebrand (1722-96), pan na Lumpzig; matka Karoline Charlotte Pflugk; - ożenił się w 1788 r. z Emilie (1757-1844), córką hanowerskiego ministra Gerlacha Adolfa Freiherra von Münchhausena (1688-1770), rozwiedzioną z weimarskim szambelanem Christianem Ferdinandem Georgiem von Werthern; miał syna.

Życiorys


August von Einsiedel wcześnie wstąpił do wojska holenderskiego. W 1777 r. pierwszy raz spędził urlop w Weimarze, gdzie poznał Johanna Wolfganga von Goethego (1749-1832) i zaprzyjaźnił się z Johannem Gottfriedem Herderem (1744-1803). Po odejściu ze służby wojskowej, rozpoczął studia przyrodnicze w Getyndze u Abrahama Gotthelfa Kästnera (1719-1800), Christiana Wilhelma Büttnera (1716-1801) i Georga Christopha Lichtenberga (1742-1799). W 1780 r. przeniósł się do Akademii Górniczej w Freibergu (Saksonia). Tam w latach 1782-1783 pracował jako radca w komisji górniczej. W 1785 r. razem z Emilie von Werthern i dwoma swoimi braćmi rozpoczął afrykańską podróż, która prowadziła przez południową Francję do Tunisu. Dalsza podróż do Abisynii lub do Senegalu okazała się niemożliwa. Po powrocie Herder daremnie usiłował w 1787 r., aby Einsiedel wziął udział w podróży dookoła świata pod kierownictwem Georga Forstera (1754-1794).

Einsiedel i Emilie spędzili kolejne lata w Leitzkau, Lumpzig i Ilmenau, gdzie zaprzyjaźnili się z Karlem Ludwigiem von Knebelem (1744-1834) i jego żoną. W 1803 r. obie rodziny zamieszkały w Jenie. Około 1825 r. Einsiedel zamieszkał na zamku Scharfenstein.

Z notatek filozoficznych Einsiedla zachowały się tylko te do »Ideen« (pol. Idee, 1778(?)-80 i 1791-97), które znaleziono jako odpis w spuściźnie Herdera. W aforystycznej formie ukazują one jego asocjacyjne myślenie. Pierwsza grupa notatek (1778-80) zajmuje się przeważnie kwestiami ontologii, filozofią natury i historii, oprócz tego etnologią i chemią. Jej inspirujący wpływ jest widoczny w »Ideen zu einer Philosophie der Geschichte der Menschheit« Herdera, jak również w »Die Natur« Goethego. Różni je jednak materialistyczne stanowisko Einsiedla, które zradykalizowało się pod wpływem rewolucji francuskiej. W późniejszych notatkach do »Ideen« (1791-97) występują polityczne, gospodarcze, socjalno-krytyczne i antyreligijne tendencje.

Dzieła (wybór)


  • Nachricht von den innern Ländern von Afrika, auf einer 1785 nach Tunis unternommenen Reise, aus den Berichten der Eingebornen gesammelt. 1791.
  • Ideen. 1957.

Literatura


  • Adalbert Elschenbroich: „Einsiedel, Johann August von” w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 4, Duncker & Humblot, Berlin 1959, ISBN 3-428-00185-0, s. 398 (online).

Linki


  • Veit Noll: Die Anschauungen von Johann August von Einsiedel (1754–1837) zu Kultur und Krieg in Zusammenhang mit seiner Afrikareise im Jahre 1785. (online