Rudolf Eitelberger
Rudolf Eitelberger, Ritter von Edelberg (ur. 17 kwietnia 1817 w Ołomuńcu; zm. 18 kwietnia 1885 w Wiedniu) – austriacki historyk sztuki i pierwszy profesor historii sztuki na Uniwersytecie Wiedeńskim. Nazywany jest ojcem „wiedeńskiej szkoły historii sztuki”.
Rudolf Eitelberger. Źródło: Wikimedia Commons |
Życiorys i twórczość
Rudolf Eitelberger urodził się 17 kwietnia 1817 roku w Ołomuńcu jako syn austriackiego oficera. Również jego dwaj bracia byli wojskowymi. Po ukończeniu gimnazjum w rodzinnym mieście studiował przez cztery lata prawo na tamtejszym uniwersytecie, po czym przeniósł się na filologię klasyczną na uniwersytet w Wiedniu, gdzie w 1838 roku uzyskał stopień doktora filozofii. Początkowo był asystentem profesora filologii klasycznej Franza Fickera (1782–1849) na uniwersytecie w Wiedniu. Jesienią 1848 roku objął redakcję czasopisma „Wiener Zeitung“, ale po kilku miesiącach ograniczył się tylko do jego części literackiej, którą redagował przez liczne lata. W 1847 roku habilitował się i został na uniwersytecie w Wiedniu pierwszym docentem historii sztuki w Austrii, w 1852 profesorem nadzwyczajnym i w 1864 profesorem zwyczajnym. W tym czasie ożenił się z Pauline Lederer, która jednak po kilku latach zmarła.
W 1858 roku wydał razem z Gustavem Heiderem (1819–1897) dwutomowe dzieło Średniowieczne zabytki sztuki austriackiego państwa cesarskiego (Mittelalterliche Kunstdenkmale des österreichischen Kaiserstaates) i w 1861 ukazała się książka Średniowieczne zabytki sztuki Dalmacji (Die mittelalterlichen Kunstdenkmale Dalmatiens). Obie publikacje były w ścisłym związku z instytucją „k. k. Central-Commission zur Erforschung und Erhaltung der Baudenkmale“ (cesarsko-królewska Centralna Komisja d/s Badania i Zachowania Zabytków Architektury), która miała wielkie znaczenie dla austriackiego badania sztuki, a której Eitelberger był współzałożycielem. Poza tym na zlecenie arcyksięcia Rainera, wówczas austriackiego premiera, zorganizował w 1864 roku na wzór londyńskiego South-Kensington-Museum Austriackie Muzeum Sztuki i Przemysłu (Oesterreichisches Museum für Kunst und Irdusirie, otwarte 12 maja 1864)), którego był pierwszym dyrektorem, oraz założył w 1868 roku połączoną z nim Szkołę Rzemiosła Artystycznego. W tym czasie Eitelberger zrezygnował z pracy w redakcji Wiener Zeitung i zawarł kolejny związek małżeński z Marie Lott, córką znanego profesora z uniwersytetu w Getyndze.
W 1871 roku stworzył projekt wydawniczy Pisma źródłowe historii i techniki sztuki średniowiecza i renesansu (Quellenschriften für Kunstgeschichte und Kunsttechnik des Mittelalters und der Renaissance), w którym oprócz niego uczestniczyło wielu znawców sztuki. W 1872 zorganizował w Wiedniu I Międzynarodowy Kongres Historyków Sztuki. Był także prezydentem Komisji Szkół Zawodowych i doradcą do spraw sztuki w Ministerstwie Kultu i Nauczania.
Rudolf Eitelberger miał istotny wpływ na życie artystyczne Wiednia. Dzięki niemu powołano do stolicy Austrii m.in. architekta Gottfrieda Sempera (1803–1879). Również należało do niego decydujące słowo w kwestii wybierania osób na stanowiska profesorów malarstwa i rzeźbiarstwa. We wszystkich państwowych zleceniach artystycznych między 1870 a 1885 rokiem liczył się jego głos. Z jego polecenia powołano do Wiednia Alexandra Conze (1831-1914) i Otto Benndorfa (1838–1907), który zorganizował kilka wypraw do Azji Mniejszej. Między 1879 a 1884 rokiem wydał Pisma zebrane dotyczące historii sztuki (Gesammelte kunsthistorische Schriften, 4 tomy), stanowiące ważny materiał źródłowy do historii muzeum, szkoły rzemiosła artystycznego i szkolnictwa rzemieślniczego, oraz dające wgląd w życie artystyczne Wiednia w drugiej połowie XIX wieku.
Literatura
- Folnesics, Josef, "Eitelberger von Edelberg, Rudolf" w: Allgemeine Deutsche Biographie 55 (1910), s. 734-738 [Online-Version]; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd116437456.html#adbcontent