Friedrich von Matthisson


Friedrich von Matthisson (ur. 23 stycznia 1761 roku w Hohendodeleben k. Magdeburga, zm. 12 marca 1831 roku w Wörlitz k. Dessau) - niemiecki poeta. (wyznania ewangelickiego)

Genealogia


Ojciec Johann Friedrich Matthisson (zmarł w 1760 roku), pruski kapelan wojskowy, od 1758 roku pastor w Hohendodeleben, syn pastora Matthiasa w Krakau koło Magdeburga; matka imię nieznane Caletzki z Zerbst; dziadek kupiec w Elbing, wywędrował ze Szwecji; - ożenił się 1) w Zurychu w 1793 z Luise, córką Euchariusa Carla Friedricha von Glafeya (1738–1822), marszałka dworu w Dessau i Marie von Wuthenau, 2) w Wörlitz w 1810 roku z Luise Schoch (1790–1824); miał 1 syna z pierwszego małżeństwa, który wcześnie zmarł.

Życiorys


Jego ojciec zmarł kilka tygodni przed jego narodzeniem. Pierwsze nauki pobierał wraz z innymi dziećmi ze wsi u kantora w swojej rodzinnej miejscowości. Od 1770 roku zamieszkał u wuja ze strony ojca, który był diakonem w Groß Salze (obecnie Bad Salzelmen należące do Schönebeck nad Łabą). Wujek, który miał poetyckie skłonności zabierał go ze sobą na spotkania literackie w Magdeburgu. Jednocześnie już wtedy poznał dzieła Friedricha Gottlieba Klopstocka, Christopha Martina Wielanda, Gottholda Ephraima Lessinga, Christiana Fürchtegotta Gellerta, Gottlieba Wilhelma Rabenera i Salomona Gessnera.
Po śmierci wuja w 1771 roku przeprowadził się do ciotki w Krakau koło Magdeburga, gdzie pastorem był jego dziadek. W tutejszej szkole nauczył się łaciny i greki. Jednak ciotka jak i dziadek wkrótce zmarli i poraz trzeci został osierocony. W 1773 roku wstąpił do szkoły w Kloster Berge.
W latach 1778-1780 studiował na uniwesytecie w Halle teologię i filologię. Od 1781 roku pracował jako nauczyciel w szkole Philanthropin w Dessau założonej przez filantropa Johanna Bernharda Basedowa i Christiana Heinricha Wolke.
W 1784 roku hrabina Juliana von Sievers z Liwonii wybrała go na prywatnego wychowawcę swoich dzieci, które uczyły się w Philanthropin. Wraz z jej synami udał się w podróż między innymi do Hamburga, Eutiny, Heidelbergu i Mannheim. Gdy hrabina w 1785 roku zmarła pozostał na służbie jej brata hrabiego Gottharda Andreas von Manteuffela. W czasie tej podróży poznał osobiście Klopstocka, Johanna Heinricha Voßa i Matthiasa Claudiusa. W Heidelbergu zawarł przyjaźń ze szwajcarskim pisarzem Karlem Viktorem von Bonstettenem.
Jesienią 1786 roku odbył podróż w towarzystwie Johannesa von Müllera, Wilhelma Heinse i Friedricha Heinricha Jacobi po czym rozwiązał umowę z hrabią Manteuffel i na zaproszenie Bonstettena podążył do Nyon do Szwajcarii.
Po dwóch latach pobytu w domu Bonstettena, dzięki jego pośrednictwu otrzymał w 1789 roku pracę wychowawcy w domu bankiera Scherera. W tym czasie powstały utwory, ktore przyniosły mu uznanie zarówno Wielanda i Friedricha Schillera (między innymi Der Genfersee , Elysium, Adelaide).
Po ślubie z damą dworu księżnej Luisy von Anhalt-Dessau w 1794 roku udał się w podróż przez Niemcy do Kopenhagi. W drodze powrotnej przebywał w Wörlitz, gdzie prawdopodobnie doszło do zawarcia umowy w wyniku, której został lektorem księżny Luisy. Przed powrotem do Szwajcarii zatrzymał się także na krótko w Weimarze i Jenie. Został tam także przyjęty do kręgu literackiego księżny Anny Amalii.
W 1795 roku objął posadę u księżnej Luisy i początkiem jesieni tego samego roku udał się z nią w podróż do Włoch. W kolejnych latach jego życie toczyło się na przemian w Wörlitz i nad Jeziorem Genewskim, jak również w licznych podróżach z księżną. Ponieważ księżna każdej jesieni przebywała w Stuttgarcie, uzyskał też bliskie kontakty z tamtejszym dworem, do którego gustu przypadła jego poezja, jak również jego talent towarzyski. Awansowano go tam do roli dworskiego poety, a już w 1812 roku, po śmierci księżnej Luizy, gdy zdecydował przenieś się do Stuttgartu został zwierzchnikiem królewskiej biblioteki, a już w 1809 roku otrzymał tytuł szlachecki.
Przez 16 lat pozostawał w Stuttgarcie, po czym w 1828 roku złożył rezygnację i w 1829 powrócił do Wörlitz, gdzie ostatni okres życia spędził zajmując się zbiorami botanicznymi, archeologicznymi, jak również zbiorem listów i autografów.

Znaczenie


Matthisson był wysoko ceniony i chwalony przez współczesnych mu poetów między innymi przez Christopha Martina Wielanda na łamach wydawanego przez siebie czasopisma Teutschen Merkur i Friedricha Schillera, który miał wielkie uznanie dla jego poezji krajobrazowej, jako przejaw własnego stylu poetyckiego. Wcześniej wspomniany poemat Elysium Wieland określił jako „prawdziwą poetycką muzykę“, w której znajduje się „czysty związek obrazów, języka, rytmu i rymu i pewną magiczną wizję“. Schiller w swojej recenzji powiedział: „kto może stworzyć taką wizję jak jego Elysium, ten jest wtajemniczony w najskrytsze arkana sztuki poetyckiej i jest usprawiedliwiony jako uczeń prawdziwego piękna“.
Jednak wkrótce został zapomniany do czego miedzy innymi przyczynił się twórca szkoły romantycznej August Wilhelm Schlegel, który polemizował z jego liryką i pisał złośliwe epigramaty na jego temat. Do wielu jego wierszy i pieśni została napisana muzyka przez wybitnych kompozytorów, między innymi Ludwiga van Beethovena i Franza Schuberta. Beethoven, który wysoko cenił Matthisson napisał muzykę do Adelaide, Lied aus der Ferne i Opferlied.

Dzieła (wybór)


  • Reliquien eines Freydenkers, Berlin, 1781.
  • Die glückliche Familie: Ein Schauspiel, Dessau, 1782.
  • Gedichte, Mannheim, 1787.
  • Briefe , Zürich, 1795.
  • Basrelief am Sarkofage des Jahrhunderts , Grimma, 1799.
  • Schriften: Ausg. lezter Hand / 4. Umrisse aus Italien, Zürich, 1825.

Literatura


Linki