Karl Christian Gärtner

Karl Christian Gärtner (ur. 24 listopada 1712 r. we Freibergu; zm. 14 lutego 1791 r. w Brunszwiku) - niemiecki pisarz, pedagog i wydawca tygodnika Bremer Beiträge. (wyznania luterańskiego)

Karl Christian Gärtner - Schriftsteller
Karl Christian Gärtner, obraz Benjamina Calau, 1770, Gleimhaus Halberstadt.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec David (1667-1725), kupiec, rajca miejski; matka Erdmuthe Dorothea Sperbach (1688-1763); - ożenił się w Gerdau koło Uelzen w 1748 r. z Luise Marie Henriette Cruse (zm. 1789); miał 2 synów i 2 córki.

Życiorys

Karl Christian Gärtner uczęszczał do szkoły książęcej w Miśni, gdzie zaprzyjaźnił się z Christianem Fürchtegottem Gellertem, Gottliebem Wilhelmem Rabenerem i Johannem Andreasem Cramerem. Z Gellertem i Rabenerem studiował później w Lipsku u Johanna Christopha Gottscheda. W Lipsku współpracował ze swoim nauczycielem Johannem Christophem Gottschedem przy niemieckim wydaniu słownika Dictionnaire historique et critique Pierre'a Bayle'a. Poza tym przetłumaczył kilka tomów Histoire ancienne des Égyptiens, des Carthaginois, des Assyriens, des Babyloniens, des Mèdes et des Perses, des Macédoniens, des Grecs...

Charlesa Rollina i dostarczył liczne artykuły do zainspirowanego przez Gottscheda, a wydawanego przez Johanna Joachima Schwabe beletrystycznego czasopisma Belustigungen des Verstandes und Witzes. Ponieważ Gottsched prowadzony spór ze Szwajcarami, Johannem Jakobem Bodmerem i Johannem Jakobem Breitingerem, przeniósł na łamy czasopisma Belustigungen kilku uczniów postanowiło założyć niezależny organ. Urzeczywistnieniem tego i jednocześnie wielką zasługą Gärtnera było powstanie tygodnika Bremer Beiträge. Od początków jego powstania artykuły do niego pisali: Cramer, Rabener, Johann Adolf Schlegel i Konrad Arnold Schmid. W późniejszym czasie w czasopiśmie ukazywały się także artykuły Gellerta, Nikolausa Dietricha Giseke, Friedricha Gottlieba Klopstocka, Christloba Myliusa i Justusa Friedricha Wilhelma Zachariae .

W 1747 r. Gärtner został wychowawcą dwóch młodych szlachciców, którym towarzyszył w Brunszwiku podczas ich nauki w nowo otwartym Collegium Carolinum. W nowym środowisku był wysoko ceniony przez twórcę i kuratora w/w placówki oświatowej Johanna Friedricha Wilhelma Jerusalema i w 1748 r. mianowano go docentem, a w następnym roku awansował na profesora etyki i retoryki. W 1775 r. otrzymał godność kanonika kapituły katedry brunszwickiej Sankt Blasius-Stift i w tym samym czasie został radcą dworu.

Karl Christian Gärtner zapoczątkował działalność czasopisma Bremer Beiträge chwaloną przez krytykę sielanką Die geprüfte Treue oraz innymi wierszami. Jednak jego działalność literacka nie była bardzo obszerna. Sam nie pisząc wiele, stał się poprzez swoją konstruktywną krytykę inspiratorem innych twórców. Wiedza o prawach stylu, formy, estetyki języka była jego siłą. Jego wkład w rozwój niemieckiej literatury w drugiej połowie XVIII wieku leży w tym, że swoją wiedzę przekazał przyjaciołom z kręgu Bremer Beiträge i licznym swoim uczniom Collegium Carolinum.

Dzieła (wybór)

  • Neue Beyträge zum Vergnügen des Verstandes und Witzes, 1744.
  • Die Geprüfte Treue, 1744.
  • Sammlung vermischter Schriften, 1748.
  • Sammlung Einiger Reden, 1761.
  • Fabeln und Erzählungen, 1769 razem z Johannem Adolfem Schlegelem.
  • Die schöne Rosette , 1782.

Literatura

Linki

Autor: Roman Penkała