Gebhard Truchsess von Waldburg

Gebhard Truchseß von Waldburg-Trauchburg (ur. 10 listopada 1547 w Heiligenbergu; zm. 31 maja 1601 w Strasburgu) – jako Gebhard I. był elektorem i arcybiskupem Kolonii (1577–1583). Konwertował na protestantyzm, ożenił się i chciał sekularyzować dobra arcybiskupie, co wywołało sprzeciw większości kolońskiej kapituły. Obie strony, wspierane przez zagranicznych sprzymierzeńców, walczyły ze sobą w wojnie kolońskiej, którą Gebhard ostatecznie przegrał. (wyznanie katolickie, później ewangelickie)

Genealogia

  • Ojciec: Wilhelm (1511–66), pan na Friedbergu, Scheer i Trauchburgu, cesarski radca i poseł, syn Wilhelma (1470–1557), pana na Trauchbergu, Friedbergu i Scheer, królewski marszałek dworu, cesarski radca, poseł i namiestnik księstwa Wirtembergii i hrabiny Sibylle von Sonnenberg;
  • Matka: Johanna (1529–89), córka radcy cesarskiego hrabiego Friedricha von Fürstenberga (1496–1559) i hrabiny Anny von Werdenberg-Heiligenberg;
  • Wujek ze strony ojca: Otto (zm. 1573), biskup Augsburga;
  • Ożenił się : w Bonn 2 lutego 1583 z Agnes (1551–1637), córką hrabiego Johanna Georga I. von Mansfeld (1515–79) i hrabiny Cathariny von Mansfeld;
  • Dzieci: prawdopodobnie bezdzietny.

Życiorys

Gebhard von Waldburg studiował na uniwersytetach w Dillingen, Ingolstadt, Leuven i Perugii, uzyskał prebendy w Augsburgu (od 1560, prałat od 1574), Kolonii (od 1561) i Strasburgu (od 1574 dziekan katedry). 5 grudnia 1577 r. wybrano go w Kolonii, głosami 12:10, na arcybiskupa wbrew popieranemu przez cesarza i kurię Ernstowi von Bayern (1554–1612), co zdecydowało o protestanckim odchyleniu od przeważających wpływów bawarskiego stronnictwa w kapitule. Jego kontrkandydat nie chciał się z tym pogodzić twierdząc, że w wyborze udział brali heretycy i bezskutecznie odwoływał się do Rzymu, co opóźniło papieskie potwierdzenie wyborów, które otrzymał dopiero 29 marca 1580 roku.

19 marca 1578 r. otrzymał święcenia kapłańskie, z czego rezygnowali jego czterej poprzednicy. Stopniowo rozwijał się jego związek miłosny z protestancką kanoniczką świeckiego klasztoru w Gerresheim Agnes von Mansfeld–Eisleben (1551–1637) i dojrzewał w nim plan poślubienia Agnes oraz przekształcenia arcybiskupstwa w księstwo świeckie. 19 grudnia 1582 r. odciął się oficjalnie od Kościoła katolickiego i proklamował równouprawnienie obu wyznań. 2 lutego 1583 r. odbył się w Bonn ślub Gebharda z Agnes. Daleko idące znaczenie tego kroku (naruszenie Złotej Bulli, ugody ze stanami krajowymi z 1550 r., postanowienia religijnego pokoju augsburskiego z 1555 r., podług którego duchowni katoliccy, przechodząc na protestantyzm, obowiązani byli rezygnować z beneficjów tzw. Reservatum ecclesiasticum i przysięgi trydenckiej, jak również upadek katolicyzmu w całych północno-zachodnich Niemczech, protestanckiej większości w elektorskim kolegium,a co za tym idzie oczekiwany protestancki wybór cesarza Rzeszy) wywołało sprzeciw stronnictwa katolickiego kapituły, które miało większość, potem papieża i cesarza.

Gebhard von Waldburg został 1 kwietnia 1583 r. przez papieża Grzegorza XIII ekskomunikowany i zdymisjonowany. 23 maja 1583 r. kapituła wybrała, za radą nuncjusza Giovanniego Francesco Bonomiego (także Bonhomini, 1536–1587), Ernsta von Bayern na arcybiskupa i dzięki temu zapewniła sobie pomoc bawarskich oddziałów wojskowych. Ponieważ Gebhard von Waldburg wspierany był przez westfalską część arcybiskupstwa, zmobilizował swoje oddziały i doszło do „wojny kolońskiej” (1583–88), która doprowadziła do strasznej dewastacji arcybiskupstwa i Księstwa Westfalii.

Po zdobyciu 7 grudnia 1583 r. Godesburgu przez wojska bawarsko-hiszpańskie Gebhard uciekł najpierw do Westfalii, potem do Niderlandów (1584), skąd kontynuował wojnę przy pomocy oddziałów niderlandzkich (23 grudnia 1587 r. zdobycie Bonn). Dopiero w 1589 r. zrezygnował z dalszej wojny i przeniósł się do Strasburga, gdzie zmarł jako protestancki dziekan katedry. Wraz z Ernstem von Bayern rozpoczął się w Kolonii prawie 200-letni patronat bawarski, który wyniósł na stołek arcybiskupi 5 kolejnych książąt bawarskich.

Literatura