Georg Misch

Georg Misch (ur. 5 kwietnia 1878 w Berlinie; zm. 10 czerwca 1965 w Getyndze) – niemiecki filozof i historyk. (wyznanie mojżeszowe, później ewangelickie)

Genealogia

  • Ojciec: Markus, kupiec w Berlinie, przypuszczalnie wnuk pochodzącego z Poznania kupca Levina Mischa;
  • Matka: Flora Rath;
  • Żona: od 1908 Clara (1877–1967), córka filozofa Wilhelma Diltheya (1833–1911) i Marthy Kathariny Püttmann (1854–1932);
  • Dzieci: syn Peter Hans (ur. 1909), profesor geologii na University of Washington w Seattle i 2 córki.

Życiorys

Georg Misch studiował od semestru zimowego 1896/97 filozofię i prawo na uniwersytecie w Berlinie. W 1900 roku doktoryzował się u Wilhelma Diltheya dysertacją pt. Zur Entstehung des französischen Positivismus, która została nagrodzona nagrodą roku Berlińskiej Akademii Nauk. Praca ta była w koncepcji i wyznaczonych celach podporządkowana metodzie historyczno-duchowej (nurtów intelektualnych) Diltheya. W 1905 roku został Privatdozentem. W zimie 1908/09 odbył podróż naukową do Japonii, Chin i Indii. W 1911 roku powołano go na profesora nadzwyczajnego na uniwersytecie w Marburgu, w 1917 został następcą Edmunda Husserla na uniwersytecie w Getyndze. Od 1923 roku był członkiem Akademii Nauk w Getyndze. Jako Żyd musiał w 1933 roku przejść w stan spoczynku i w 1939 roku emigrował do Wielkiej Brytanii. W 1946 roku wrócił na uniwersytet w Getyndze i w tym samym roku przeszedł na emeryturę.

Bliski kontakt z Diltheyem przejawił się nie tylko w przejęciu jego metody, lecz także w wydaniu dzieł Diltheya i w licznych publikacjach dotyczących jego filozofii. Godne wspomnienia jest jego obszerny wstęp do piątego tomu Gesammelten Werke (1924) i główne dzieło Mischa Lebensphilosophie und Phänomenologie (1930), w którym zajął się filozoficznymi koncepcjami fenomenologii i filozofii egzystencjalnej. W piśmie tym opracował ich elementy wspólne i różnice, przy czym dokładniej określił relacje filozofii i nauki. W harmonii z obu kierunkami odróżnił filozofię od nauk ścisłych, ponieważ ta nie bazuje wyłącznie na racjonalnych podstawach, lecz wywodzi się z całego kontekstu życiowego myślącego i działającego człowieka. Wbrew przedstawicielom fenomenologii i filozofii egzystencjalnej dopuszcza do głosu w filozofii także elementy „oświeceniowe”. W tym sensie Misch mówi także o związku sceptycyzmu i entuzjazmu.

Doświadczenia Georga Mischa z podróży do Azji wpłynęły na jego pojmowanie historycznego rozwoju filozofii w „dwóch fazach”, przy czym w pierwszej fazie powstała w Azji Wschodniej i Indiach oraz Grecji przed Sokratesem rzeczowa metoda, podczas gdy w drugiej fazie poczynając od Sokratesa i Platona, przez rozwój autorefleksji filozofia na podstawach naukowych. Te dwie linie rozwoju odzwierciedlają się w jego koncepcji filozofii, którą rozwinął wbrew fenomenologii i filozofii egzystencjalizmu. Najwyraźniej ukazał to w piśmie Der Weg in die Philosophie (Droga w filozofii), w którym zdefiniował grecką filozofię w porównaniu z indyjską i chińską oraz odróżnił „proste” religie świata (np. wedyzm) od „specyficznych” (chrześcijaństwo, judaizm, islam).

W bezpośrednim nawiązaniu do pracy doktorskiej zajmował się przez całe życie studiami autobiograficznymi, których sam nie był w stanie ukończyć. W 1904 roku złożył w Pruskiej Akademii Nauk trzytomowy manuskrypt, który jednak nie został opublikowany. W 1907 roku ukazał się pierwszy tom Geschichte der Autobiographie (Historia autobiografii), który obejmował starożytność. W 1962 roku wydał drugą część 3 tomu, w której opracował wczesne średniowiecze. Dla jego badań dotyczących autobiografii duże znaczenie miało rozwinięcie teorii osobowości. Osobowość jest dla Georga Mischa czymś, co stało się historyczne, co łączy siłę twórczą i moralność. Odróżnia osobowość ukształtowaną przez siły zewnętrzne jak religia i społeczeństwo, od tej, która zyskuje swoją indywidualność z siebie samej. Pierwszą nazwał „organiczną”, drugą „morfologiczną”. Cała teoria filozoficzna Mischa zdeterminowana jest ideą dychotomii, która wyraża się zarówno w dwóch korzeniach filozofii, jak również w podwójnych źródłach osobowości.

Dzieła (wybór)

  • Zur Entstehung des französischen Positivismus, 1900.
  • Geschichte der Autobiographie.

Całość obejmuje 4 tomy w 8 częściach i została wydana w 1985 przez Verlag Klostermann, Frankfurt nad Menem.

    • Tom 1: Das Altertum. Verlag Teubner, Lipsk i Berlin 1907, 2 wydanie 1931

3 wydanie poszerzone i opublikowane w 2 częściach

      • Część 1: Francke Verlag, Berno i Monachium 1949, 4 wydanie Verlag Schulte-Bulmke, Frankfurt nad Menem 1976
      • Część 2: Verlag Schulte-Bulmke, Frankfurt nad Menem 1950, 4 wydanie 1974
    • Tom 2: Das Mittelalter: Die Frühzeit
      • Część 1: Verlag Schulte-Bulmke, Frankfurt na Menem 1955, 2 wydanie 1969, 3 wydanie 1988 Verlag Klostermann
      • Część 2: Verlag Schulte-Bulmke, Frankfurt nad Menem 1955, 2 wydanie 1970, 3 wydania 1992 Verlag Klostermann
    • Tom 3: Das Mittelalter: Das Hochmittelalter im Anfang
      • Część 1: Verlag Schulte-Bulmke, Frankfurt nad Menem 1959, 2 wydanie 1976, 3 wydanie 1998 Verlag Klostermann
      • Część 2: Verlag Schulte-Bulmke, Frankfurt nad Menem 1962, 2 wydanie 1979
    • Tom 4:
      • Część 1: Das Hochmittelalter in der Vollendung. Aus dem Nachlaß hrsg. v. Leo Delfoss. Verlag Schulte-Bulmke, Frankfurt nad Menem 1967
      • Część 2: Von der Renaissance zu den Autobiographischen Hauptwerken des 18. und 19. Jahrhunderts. Opracowane na podstawie spuścizny przez Bernda Neumanna. Verlag Schulte-Bulmke, Frankfurt nad Menem 1969
  • Von den Gestaltungen der Persönlichkeit, 1911.
  • Vom Geist des Krieges und des deutschen Volkes Barbarei, 1914.
  • Vom Geist und Gang des Krieges, 1916.
  • Der Weg in die Philosophie, 1926.
  • Die Stilisierung des eigenen Lebens in dem Ruhmeswerk Kaiser Maximilians des letzten Ritters, 1930.
  • Lebensphilosophie und Phänomenologie, 1931.
  • Vom Lebens- und Gedankenkreis Wilhelm Diltheys, 1947.
  • Studien zur Geschichte der Autobiographie, 1954.

Literatura

  • Günter Pflug: Misch, Georg. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 17, Duncker & Humblot, Berlin 1994, ISBN 3-428-00198-2, s. 559 f.

Linki