Ernst Ludwig von Gerlach


Ernst Ludwig von Gerlach (ur. 7 marca 1795 r. w Berlinie; zm. 18 lutego 1877r. tamże) - pruski polityk konserwatywny, publicysta i sędzia. (wyznania ewangelickiego)

Gerlach 001
Ernst Ludwig von Gerlach.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia


Ojciec Carl Friedrich Leopold von Gerlach (1757-1813), nadburmistrz Berlina; matka Agnes von Raumer (1761–1831); bracia Leopold, Otto; - ożenił się 1) w Trieglaff z Auguste von Oertzen (1802-1826), 2) w Berlinie w 1828 r. z Luise von Blanckenburg (1805-1858); bezdzietny.

Życiorys


Okres nauki

W latach 1810-1815 Ernst Ludwig von Gerlach studiował prawoznawstwo oraz literaturę klasyczną i nowożytną na uniwersytetach w Berlinie, Getyndze (1811) i Heidelbergu (1812). W latach 1813-1815 brał także udział w wojnie wyzwoleńczej przeciw Francuzom, w czasie której awansował na oficera i kilka razy był ranny. Duży wpływ na niego i jego brata Leopolda wywarło spotkanie z ich przyszłym szwagrem, Adolfem von Thadden-Trieglaffem, które skutkowało ich zaangażowaniem w pomorskim ruchu przebudzenia chrześcijańskiego. To religijne ukształtowanie pietystyczne, które otrzymał w młodych latach, towarzyszyło mu w działaniu i myśleniu przez całe życie. Z tego okresu pochodziła też jego znajomość z Otto von Bismarckiem.

Kariera zawodowa

Jego kariera zawodowa składała się z następujących etapów: w 1820 r. został asesorem w Wyższym Sądzie Krajowym w Naumburgu, w 1829 r. dyrektorem Wyższego Sądu Krajowego w Halle, w 1834 r. następcą swojego brata jako przewodniczący Wyższego Sądu Krajowego we Frankfurcie nad Odrą. W 1842 r. mianowano go członkiem Pruskiej Rady Państwa i Komisji Ustawodawczej kierowanej przez Friedricha Carla von Savigny. Oprócz działalności recenzenta tworzonego prawa prasowego, pracował tu także nad reformą pruskiego prawa małżeńskiego. W latach 1844-1874 był przewodniczącym Wyższego Sądu Krajowego i Apelacyjnego w Magdeburgu.

Działalność polityczna i poglądy

Ernst Ludwig von Gerlach wcześnie zaczął interesować się polityką, ale zawsze czuł się bardziej jako człowiek Kościoła, którego reprezentował stanowisko publiczne. Z tego powodu przez całe swoje życie nie uznawał innego postępowania w polityce niż to, które było zgodne z ideą i prawem sumienia. Dlatego miał wizję "państwa chrześcijańskiego", które powinno razem z Kościołem pracować przy tworzeniu Królestwa Bożego. W sytuacjach konfliktowych, z racji swojego wysokiego stanowiska, bronił prawa Kościoła w stosunku do państwa. Tak samo jego ekumeniczne tendencje dążyły do zjednoczenia protestantów i katolików w jednej wspólnej polityce konserwatywnej. Po niepowodzeniu stworzonego pod tym względem Berliner Politische Wochenblatt, podejmował kolejne próby (np. konferencja w Erfurcie w 1860), aż w końcu jego wybór w 1873 r. do pruskiego Landtagu i w 1877 r. do Reichstagu umożliwił mu realizację tego ekumenicznego celu. Tylko niewielu jego najbliższych przyjaciół mogło zrozumieć ten krok, który był odważny w sytuacji rozpoczynającej się walki kulturowej.

Zasadnicze znaczenie polityczne Gerlacha leży w założeniu w 1848 r. m.in. z bratem Leopoldem i Friedrichem Juliusem Stahlem Konservative Partei Preußen i jej organu prasowego Neuen Preußischen Zeitung. Jego praktyczny wpływ na politykę wywierany był przeważnie poprzez jego brata Leopolda, z którym był zgodny we wszystkich istotnych kwestiach. Ta "mała, ale potężna partia" nigdy nie wykorzystała w pełni swojej siły, co wynikało z jego bezkompromisowości.

Podczas okresu konfliktu Bismarck oparł się na orzeczeniach prawnych Gerlacha, co doprowadziło do zaostrzenia konfliktu z liberałami. Wojna przeciw Danii jako rezygnacja z prawnego rozwiązania stała się dla niego "wielką próbą sumienia". Podczas opracowywania kwestii austriackiej odsunął się ostatecznie od Bismarcka. Wojna z 1866 r. wydawała mu się wbrew duchowi niemieckiej historii i jako zdrada idei Świętego Przymierza. Politykę aneksji Bismarcka uważał za złamanie 10 przykazań i sztuczne wywindowanie pseudopatriotycznego uczucia w Prusach.

Ernst Ludwig von Gerlach jako "doktryner" i "fanatyk zasad" nie był w stanie swojego światopoglądu przełożyć na polityczne działanie. Próbował swoje światopoglądowe zasady zastosować we wszystkich dziedzinach życia publicznego. Nacjonalizm odrzucał z emfazą, ponieważ pozostał przy starych ideałach Rzeszy i chciał widzieć oraz zachować Niemcy w ich różnorodności poszczególnych państw. Odrzucił poglądy liberalizmu o wierze w negatywną wolność i abstrakcyjną równość, ponieważ zawsze skończy się na biurokracji. Wielkie prawdy liberalizmu takie jak: podział władzy, reprezentatywność, wolność prasy oceniał jako "pozytywną chrześcijańsko-germańską wolność".

W kwestii społecznej Gerlach był przeciwny jakiemukolwiek egoizmowi społecznemu i przeciwko ingerencji potencjalnych punktów widzenia interesów w polityce. W kwietniu 1858 r. przy opracowywaniu w Landtagu kwestii buraków cukrowych wypowiedział się przeciw junkrom wbrew woli swoich wyborców z okręgu pomorskiego słowami: "Junkrzy chcieliby sobie tutaj sos przygotować ze sznapsa i konstytucjonalizmu" (Kreuz-Zeitung 9.4.1858). Wypowiedź ta spowodowała, że już nie został ponownie wybrany na ich posła. Kwestie gospodarcze i społeczne o tyle go tylko interesowały, o ile były w obszarze działalności etyki chrześcijańskiej. Gerlach charakteryzował się silnym poczuciem sprawiedliwości, które kazało mu protestować przeciw "realnej polityce" Bismarcka. Sprawiedliwość, jego zdaniem "wywodzi się z przykazań Boga, źródła wszystkiego prawa i korzeni państwa" (Annexionen, s. 3). Tylko "chrześcijańskie państwo" zbudowane na przykazaniach Boga może zagwarantować sprawiedliwość i wolność, dlatego protestował przeciw każdej próbie "wypędzenia Królestwa Bożego z tego świata na tamtą stronę chmur" (Das neue Deutsche Reich, 1872, s. 16). Konserwatystów widział jako "partię dla prawa, ale nie dla portfela" (Aufzeichnungen II, s. 174).

Dzieła (wybór)


  • Ueber die heutige Gestalt des Eherechts, 1833.
  • Ueber die fernere Behandlung der Revision des preußischen Strafrechts, 1846.
  • Die Annexionen und der Norddeutsche Bund, 1866.
  • Die Annexionen und das Norddeutsche Parlament, 1867.
  • Deutschland um Neujahr 1870 , 1870.
  • Krieg und Bundes-Reform , 1870.
  • Kaiser und Papst, 1872.

Literatura


  • Haunfelder, Bernd (1994): Biographisches Handbuch für das Preussische Abgeordnetenhaus 1849-1867, Nr. 482 (S. 480), „Gerlach, Ernst Ludwig von“.
  • Hans-Joachim Schoeps: „Gerlach, Ernst Ludwig”. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 6, Duncker & Humblot, Berlin 1964, ISBN 3-428-00187-7, s. 296-299.
  • Karl Wippermann: „Gerlach, Ludwig von”. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 9, Duncker & Humblot, Leipzig 1879, s. 9-14.

Linki