Johannes Gessner

Johannes Gessner (także Johannes Geßner; ur. 18 marca 1709 w Zurychu; zm. 6 maja 1790 w Zurychu) – szwajcarski lekarz i przyrodnik. Jego oficjalny skrót jako autora nazwy naukowej brzmi „Gessner“. (wyznanie ewangelicko-reformowane)

Johannes Gessner
Johannes Gessner.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Christoph (1674–1742), pastor w Wangen koło Zurychu, od 1715 w Zurychu, syn pastora Christoph, od 1686 w Wangen i Cleophea Fäsi;
  • Matka: Esther (1677–1742), córka szewca Melchiora Maaga (1638–89), od 1662 członka Wielkiej Rady w Zurychu;
  • Brat: Johann Jakob (1704–87), od 1740 profesor języka hebrajskiego, od 1754 profesor biblicus w Carolinum, numizmatyk i kolekcjoner;
  • Żona: od 1738 Katharina z domu Escher (1709–88); bezdzietny.

Życiorys i twórczość

Johannes Gessner uczył się prywatnie matematyki, nauk przyrodniczych, anatomii i medycyny u Johanna Jakoba Scheuchzera (1672–1733). Jako dwunastolatek był obecny przy wszystkich sekcjach przeprowadzanych przez swojego nauczyciela, towarzyszył mu w szpitalu i pomagał przy operacjach chirurgicznych. W 1726 roku rozpoczął studia medyczne w Bazylei, które w okresie 1726-27 kontynuował w Lejdzie, gdzie jego nauczycielami byli Herman Boerhaave (1668–1738) i Bernhard Siegfried Albinus (1697–1770). Tutaj poznał też Albrechta von Hallera (1708–1777), z którym przyjaźnił się do końca życia. Z Hallerem studiował od 1727 do 1728 w Paryżu, po powrocie do Bazylei w 1728 roku obaj zostali uczniami matematyka u Johanna Bernoulliego (1667–1748). W 1728 roku wędrowali razem po Alpach, co znalazło wyraz w książce Hallera Die Alpen.

W 1730 Johannes Gessner roku uzyskał w Bazylei stopień doktora medycyny i po krótkim okresie pracy jako lekarz został w 1733 profesorem matematyki, a w 1738 profesorem fizyki w zuryskim Collegium Carolinum jako następca Johanna Jakoba Scheuchzera. Do 1778 roku kształcił obywateli Zurychu i wschodniej części Szwajcarii. Jego uczniami byli m.in. Johann Caspar Lavater, Johann Heinrich Rahn (1749-1812), Salomon Schinz, Johann Georg Sulzer i Johann Heinrich Waser (1742-80), Hans Caspar Hirzel. W założonych przez Johannesa Gessnera w 1746 roku Physicalische Societät i Naturforschende Gesellschaft znaleźli oni forum do wymiany myśli naukowej i praktycznego wykorzystania wiedzy naukowej w sensie oświecenia. Johannes Gessner był znanym botanikiem, zwolennikiem Karola Linneusza i dostarczył liczne artykuły do opisu flory szwajcarskiej Albrechta von Hallera w książce Enumeratio methodica stirpium Helveticae indigenarum (1742). Zbiór naturaliów Johannesa Gessnera stał się atrakcją Zurychu.

Johannes Gessner był członkiem wielu akademii naukowych, m.in. Pruskiej Akademii Nauk (od 17.06.1751), Rosyjskiej Akademii Nauk w Sankt Petersburgu (od 1764), Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk i Niemieckiej Akademii Przyrodników Leopoldina (od 1766).

Dzieła (wybór)

  • Diss. phys. math. de motibus variatis, 1749 (online)
  • Tabulae phytographicae, (wydawca Christoph Salomon Schinz (1764–1847; ilustracje Christian Gottlieb Geissler (1729–1814); online), 1795

Literatura

Autor: Roman Penkała