Johann Wilhelm Ludwig Gleim

Johann Wilhelm Ludwig Gleim (ur. 2 kwietnia 1719 roku w Ermsleben koło Halberstadt, zm. 18 lutego 1803 roku w Halberstadt) - niemiecki poeta okresu oświecenia. (wyznania ewangelickiego)

Johann Wilhelm Ludwig Gleim (Hempel)
Johann Wilhelm Ludwig Gleim.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Laurentius (1678–1735), starszy poborca Obereinnehmer w okręgach Ermsleben i Aschersleben; matka Anna Gertraud Peill(1681–1735); siostrzenicą jego była Betty Gleim; kawaler.

Życiorys

Gdy Johann Wilhelm Ludwig Gleim miał 10 lat ojciec zaprowadził go do pastora z sąsiedztwa, który uczył go języków klasycznych. Później chodził do szkoły miejskiej w Wernigerode i do gimnazjum. Jego rodzice wcześnie zmarli i znalazł się w trudnej sytuacji. Wsparcia udzielił mu tajny radca z Wernigerode Reinhart oraz rektor szkoły miejskiej Heinrich Karl Schütze, w którego domu Gleim mieszkał. Często też korzystał z biblioteki grafów Stolberg. Zwrócił na siebie uwagę panującego wówczas grafa Christian Ernst zu Stolberg-Wernigerode.
Od 1739 roku studiował prawo na uniwersytecie w Halle. Uczęszczał na wykłady między innymi Johanna Gottlieba Heinecciusa, Justusa Henninga Böhmera i Johanna Petera von Ludewiga, u którego pracował też w bibliotece. Poznał również Alexandra Gottlieba Baumgartena i Georga Friedricha Meiera, którzy uczyli go filozofii i zapoznali z estetyką szwajcara Johanna Jakoba Bodmera oraz Johanna Petera Uza i Johanna Nikolausa Götza. Z Johannem Uzem i Johannem Götzem stworzył przyjacielski związek, który później wywarł spory wpływ na niemiecką literaturę. Razem z nimi opowiedział się po stronie Bodmera w sporze z Johannem Christophem Gottschedem. Po ukończeniu studiów w 1740 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel domowy w Poczdamie, dzięki czemu poznał margrabiego Brandenburgi-Schwedt Friedricha Wilhelma, który zatrudnił go jako sekretarza.

W 1744 roku towarzyszył margrabiemu w drugiej wojnie śląskiej. Po jego śmierci podczas oblężenia Pragi został sekretarzem księcia Anhalt-Dessau Leopolda I, którego surowość wkrótce obrzydziła mu ten urząd. W 1747 roku został sekretarzem w Halberstadt, później był jeszcze kanonikiem kolegiaty w Walbeck, co zapewniło mu dobre utrzymanie i pozwoliło wspierać wielu studentów i poetów.

W swoim domu przez dłuższy czas gościł Johanna Georga Jacobiego, Friedricha Klopstocka i Johanna Jakoba Wilhelma Heinse.
Przyjaźnił się z Mosesem Mendelssohnem, Johannem Gottfriedem Herderem, Johannem Heinrichem Voßem, Johannem Gottfriedem Seume.

Znaczenie

Gleim nazywany wówczas „Vater Gleim“ (pol. ojciec Gleim) założył końcem lat 1760 a początkiem lat 1770 związek młodych literatów Halberstädter Dichterkreis ( krąg poetycki Halberstadt), do którego należeli Johann Georg Jacobi, Johann Lorenz Benzler, Gottlob Nathanael Fischer, Leopold Friedrich Günther von Goeckingk, Wilhelm Heinse, Johann Benjamin Michaelis, Franz Alexander von Kleist, Klamer Eberhard Karl Schmidt.
Najbardziej znany jest jego poemat Preußischen Kriegslieder in den Feldzügen 1756 und 1757 von einem Grenadier, który napisał na początku wojny siedmioletniej pod wpływem podziwu dla Fryderyka II Wielkiego. Przez co stał się prekursorem niemieckiej liryki politycznej.

Przyjaźń z Johannem Georgem Jacobi odbiła się w ich korespondencji, która dobrze naświetliła sentymentalną stronę oświecenia. Ponieważ Gleim pisał wyraźnie dla swoich przyjaciół, jego twórczość ograniczyła się do istotnej tematyki anakreontyku, patriotycznej i moralno-dydaktycznej. W wielkich prądach umysłowych takich jak "Sturm und Drang", klasycyzm i początkach romantyzmu wziął mały udział i w charakterystyczny opryskliwy sposób to odrzucił oraz spierał się z poglądami Immanuela Kanta i Johanna Gottlieba Fichte , ponieważ chciał pozostać przy swoim wczesnym optymizmie oświeceniowym i epikurejskim eudajmonizmie.
Dziś Gleim ma, pomijając kilka jego bajek wyłącznie znaczenie historyczno-literackie, jako jeden z prekursorów niemieckiego anakreontyku i autor piosenek wojennych.

Dzieła (wybór)

  • Versuch in scherzhaften Liedern , Berlin 1745.
  • Freundschaftliche Briefe , Berlin 1746.
  • Sieges-Lied der Preussen nach der Schlacht bey Rossbach , Berlin 1757.
  • Lieder , Leipzig, 1758.
  • Preussische Kriegslieder in den Feldzügen 1756 und 1757 , Berlin 1758.
  • Lieder, Fabeln und Romanzen, Berlin 1758.
  • Sechzig freundschaftliche Briefe , Berlin 1760.
  • Oden nach dem Horatz , Berlin 1769.
  • Zween Briefe von Gleim und Jacobi, Des letzteren Oper die Dichter betreffend, Halberstadt 1772.
  • Gedichte nach den Minnesingern , Berlin 1773.
  • Gleim's und Jacobi's Briefe, Berlin 1778.
  • Episteln , Leipzig 1783.

Literatura