Johann Friedrich Gmelin

Johann Friedrich Gmelin (ur. 8 sierpnia 1748 w Tybindze; zm. 1 listopada 1804 w Getyndze) – niemiecki lekarz i przyrodnik. W celu oznaczenia nazw naukowych roślin w botanice stosował skrót „J.F.Gmel.“. (wyznanie ewangelickie)

Johann Friedrich Gmelin
Johann Friedrich Gmelin.
Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys ↑

Johann Friedrich Gmelin był najstarszym synem lekarza, przyrodnika i chemika Philippa Friedricha Gmelina (1721–1768) i ojcem chemika Leopolda Gmelina (1788–1853). Studiował w Tybindze medycynę i w 1769 r. otrzymał tytuł doktora medycyny. Odbył tradycyjną podróż studencką, która prowadziła przez Holandię, Anglię i Austrię. Przez krótki czas pracował jako profesor nadzwyczajny medycyny w Tybindze, po czym w 1773 r. został profesorem filozofii i profesorem nadzwyczajnym medycyny na uniwersytecie w Getyndze. W 1774 r. wybrano go na członka Niemieckiej Akademii Przyrodników Leopoldina (niem. Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina). W 1778 r. awansował na profesora zwyczajnego medycyny i dodatkowo otrzymał stanowisko profesora chemii, botaniki i mineralogii. W tym samym roku został członkiem Akademii Nauk w Getyndze. W 1783 r. zorganizował w swoim domu pierwsze „publiczne” laboratorium, w którym Friedrich Stromeyer (1776–1835) w 1805 r. wprowadził pierwszy raz ćwiczenia chemiczne dla studentów.

Gmelin był autorem podręczników do chemii, farmacji, mineralogii i botaniki. Od 1788 r. publikował rozszerzone wydanie Systema Naturae Karola Linneusza (1707–1778), które określał jako wydanie trzynaste. Ważna jest jego rozprawa Abhandlung von der Wurmtrocknis (1787) będąca starannym przedstawieniem zniszczenia drzewostanu w pierwszej połowie XVIII w. wywołanego wiatrami i masowym rozmnażaniem kornika w Harzu, które doprowadziło do największej, znanej katastrofy tego rodzaju w Niemczech Północnych. Trzydzieści tysięcy hektarów lasu świerkowego padło wówczas ofiarą działalności kornika! Wydarzenie to weszło do historii leśnictwa pod nazwą “Große Wurmtrocknis” (można to przetłumaczyć jako "wielkie schnięcie wywołane robakami").

Uczniami jego byli m.in. Karl Friedrich Kielmeyer (1765–1844), Friedrich Stromeyer (1776–1835) i Wilhelm August Lampadius (1772–1842).

Johann Friedrich Gmelin zmarł 1 listopada 1804 w Getyndze i został pochowany na tamtejszym cmentarzu Albani-Friedhof.

Dzieła (wybór) ↑

  • Allgemeine Geschichte der Gifte, 2 tomy, 1776/77.
  • Allgemeine Geschichte der Pflanzengifte, Nürnberg 1777.
  • Allgemeine Geschichte der mineralischen Gifte, Nürnberg : Raspe, 1777.
  • Des Ritters Carl von Linné vollständiges Natursystem des Mineralreichs, nach der zwölften Lateinischen Ausgabe. In einer freyen und vermehrten Übersetzung von J. F. Gmelin, 4 części, Nürnberg 1777–1779.
  • Johann Friedrich Gmelins ... Einleitung in die Chemie zum Gebrauch auf Universitäten, Nürnberg, 1780.
  • Einleitung in die Pharmacie, Nürnberg, 1781.
  • Grundsätze der technischen Chemie, 1786.
  • Abhandlung von der Wurmtrocknis, 1787.
  • Caroli a Linné systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis ... Editio decima tertia, aucta, reformata, 3 tomy, Leipzig 1788–1793.
  • Grundriß der Mineralogie, 1790.
  • Grundriß der Pharmazie, 1792.

Literatura ↑

Linki ↑

Autor: Roman Penkała