Jacob Grimm

Jacob Ludwig Karl Grimm (ur. 4 stycznia 1785 roku w Hanau; zm. 20 września 1863 roku w Berlinie) - niemiecki filolog, językoznawca i literaturoznawca uważany razem z bratem za twórcę niemieckiej filologii. Jego kariera i praca jest ściśle związane z działalnością jego młodszego brata Wilhelma Karla Grimma, z którym zebrał i opracował baśnie ludowe znane na całym świecie jako „ Baśnie braci Grimm”. (wyznania ewangelicko-reformowanego)

Jacob Grimm
Jacob Grimm, ok. 1860.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Philipp Wilhelm Grimm (1751–96), prawnik;
  • matka: Dorothea (1755–1808) z domu Zimmer;
  • Rodzeństwo: 6 m.in. bracia Wilhelm Grimm i Ludwig Emil Grimm;
  • Stan cywilny: kawaler.

Życiorys

Jacob Ludwig Karl Grimm spędził młodość w Steinau an der Straße, dokąd przeprowadziła się rodzina w 1791 roku. Od 1798 roku uczęszczał razem z bratem do gimnazjum Friedrichsgymnasium w Kassel. Od 1802 roku studiował prawo na uniwersytecie w Marburgu u Friedricha Carla von Savigny. Dzięki jego wykładom i Ludwiga Wachlera zwrócił uwagę na historyczny rozwój języka niemieckiego i niemieckiej literatury. Gdy w 1804 roku Savigny z powodu badań naukowych, dotyczących prawa rzymskiego w średniowieczu, udał się do Paryża, wezwał tam w styczniu 1805 roku również Jacoba Grimma. Jesienią 1805 roku Jacob wrócił do Kassel, gdzie otrzymał posadę w kolegium wojennym, ale podczas okupacji francuskiej było tak wiele pracy, że zrezygnował z tej pracy.

W 1808 roku otrzymał pracę w bibliotece króla Westfalii Hieronima Bonaparte. Wolny czas, który dawała mu ta funkcja wykorzystał do studiowania staroniemieckiej poezji i staroniemieckiego języka. Od 1806 roku razem z bratem Wilhelmem, jak również kręgiem osób skupionych wokół jego przyjaciela Wernera von Haxthausena zbierał pieśni ludowe i baśnie. Po ustanowieniu Księstwa Hesji, Jacob Ludwig Karl Grimm wprawdzie utracił pracę w bibliotece, ale został przyjęty w grudniu 1813 roku do służby dyplomatycznej nowego księstwa.

W 1815 roku brał udział w kongresie wiedeńskim, a później na zlecenie Prus udał się do Paryża, aby odzyskać skradzione dzieła sztuki.

Jacob Ludwig Karl Grimm odrzucił posadę w heskim Bundestagu, podobnie jak stanowisko profesora w Bonn i był zadowolony gdy w 1816 roku uzyskał stanowisko drugiego bibliotekarza w Kassel, gdzie już od 1814 roku był sekretarzem jego brat Wilhelm. Gdy w 1829 roku bracia nie zostali awansowani po śmierci pierwszego bibliotekarza, zrezygnowali z dotychczasowych stanowisk. W tym samym roku otrzymali powołanie na uniwersytet do Getyngi, gdzie w 1830 roku Jacob został profesorem, a Wilhelm bibliotekarzem. Gdy obaj bracia podpisali protest ("Siedmiu z Getyngi" - Wilhelm Eduard Albrecht, Heinrich Ewald, Georg Gottfried Gervinus, bracia Grimm, Friedrich Christoph Dahlmann oraz Wilhelm Eduard Weber ) przeciw nowej konstytucji zostali 11 grudnia 1837 roku zwolnieni z pełnionych funkcji na uniwersytecie, Jacob z powodu "rozpowszechniania" protestu został wypędzony i 17 grudnia udał się do Kassel do brata Ludwika, gdzie jego brat Wilhelm przybył jesienią 1838 roku.

8 listopada 1840 roku obaj bracia zostali członkami Pruskiej Akademii Nauk w Berlinie, a w marcu 1841 roku na zaproszenie króla pruskiego Fryderyk Wilhelm IV Hohenzollern przybyli do Berlina, gdzie zostali profesorami na uniwersytecie w Berlinie. Jesienią 1843 roku Jacob Ludwig Karl Grimm odbył podróż do Włoch, a jesienią 1844 roku do Skandynawi. W 1846 we Frankfurcie nad Menem i w 1847 w Lubece roku przewodniczył spotkaniu niemieckich uczonych tzw. „Germanistentag”. W 1848 roku zasiadał w Frankfurckim Zgromadzeniu Narodowym.

Swojego brata Wilhelma przeżył o cztery lata i zmarł 20 września 1863 roku. Jacob Ludwig Karl Grimm został pochowany koło brata, na cmentarzu Alter St.-Matthäus-Kirchhof w Berlinie-Schönebergu. Jego grób znajduje się w kwaterze F, F-S-001/004, G1.

Znaczenie i twórczość

Wspólnie z bratem Wilhelmem jest uważany za założyciela studiów germańskich, germańskiego językoznawstwa i filologii germańskiej. Jego podejście historyczno-porównawcze stworzyło warunki do powstania romańskiego językoznawstwa przez Friedricha Christiana Dieza. Artykuły takie jak np. „Über den deutschen Meistergesang” są, oprócz badań Karla Lachmanna, pierwszym solidnym rozważaniem starej niemieckiej literatury. Aby przeforsować swoją pozycję Jacob Grimm stosował dość agresywny, w każdym bądź razie konfrontacyjny styl naukowy, który nie unikał ani polemiki, ani osobistego zniesławienia konkurentów. Do "fundamentalnych mitów" zawodu niemieckiej filologii względnie germanistyki należy np. tzw. "wojna naukowa" przeciw Friedrichowi Heinrichowi von der Hagen i Johannowi Büschingowi.

Jacob Ludwig Karl Grimm sformułował w 1822 roku prawo głosowe dotyczące germańskiej przesuwki spółgłoskowej, tzw. prawo Grimma, zwane także "pierwszą przesuwką". Dla germanistyki prekursorskim dziełem jest wydana w 1835 roku trzytomowa „Deutsche Mythologie” (pol. Mitologia niemiecka), która przybliżyła Germanom w sposób lingwistyczny życie i obraz bogów. W następstwie tego powstały podobne prace w obszarze ugrofińskim słowiańskim.

Obaj bracia Grimm stali się sławni poprzez zbiór baśni „Kinder- und Hausmärchen” (2 tomy, 1812-1815), znanych jako „Baśnie braci Grimm” oraz opracowanie słownika języka niemieckiego „Deutsches Wörterbuch” (tom 1, 1854).

„Deutsche Mythologie”

Jacob Grimm próbował w „Deutsche Mythologie” (Mitologia niemiecka) zrekonstruować mitologię Germanów poprzez baśnie, starożytne prawo i zwyczaje ludowe. Autor twierdzi, że »podstawą każdej sagi jest mit«. Saga jest wprawdzie ogólniejsza i bardziej niestała niż historia, ale ma w sobie większą głębię czasową. W przedmowie Jacob Grimm pisze: »gdzie dalekie wydarzenia przeszłyby w mroki czasu tam łączy się z nimi saga i częściowo pielęgnuje to gdzie mit już osłabł, a historia będzie ją w tym wspierała (...) Ze wzajemnego oddziaływania mitu i historii powstał epos.« Jacob Grimm argumentuje tożsamość nordyckiej i niemieckiej mitologii.

Z faktu, że mitologiczne przekazy w Skandynawii są dużo bogatsze niż w Niemczech, byłoby można wyciągnąć fałszywy wniosek, że w Germanii nie miał miejsca kult bogów. Aby to fałszywe interpretowanie wykorzenić napisał „Deutsche Mythologie”. Jako źródło użył przekazy rzymskich autorów, legendy o świętych i ludowe opowiadania. W legendach wprawdzie należy liczyć się z wypaczeniami, »które wynikły z dokładnego spojenia mitu«, ale »prawda zasadniczego znaczenia mogła się zachować niezmieniona.«

Jacob Ludwig Karl Grimm książkę zadedykował historykowi Friedrichowi Christophowi Dahlmannowi, a w przedmowie dziękował za pomoc przy jej redagowaniu Wilhelmowi Wackernagelowi i Johnowi Kemble.

Dzieła (wybór)

  • „Kinder- und Haus-Märchen”, 1812-1815, (razem z bratem Wilhelmem).
  • „Deutsche Grammatik”, 1819.
  • „Deutsche Rechtsaltertümer”, 1828.
  • „Deutsche Mythologie”, 1835.
  • „Deutsches Wörterbuch”, 1854.

Literatura

  • Scherer, Wilhelm, "Grimm, Jakob" w Allgemeine Deutsche Biographie 9 (1879), s. 678-688; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd118542257.html#adbcontent.

Linki