Wilhelm Grimm

Wilhelm Karl Grimm (ur. 24 lutego 1786 roku w Hanau; zm. 16 grudnia 1859 roku w Berlinie) - niemiecki językoznawca i literaturoznawca oraz zbieracz baśni i sag. Jego kariera i praca jest ściśle związane z działalnością jego starszego brata Jacoba Grimm, z którym zebrał i opracował baśnie ludowe znane na całym świecie jako Baśnie braci Grimm . (wyznania ewangelicko-reformowanego)

Wilhelm Karl Grimm
Wilhelm Karl Grimm, 1858.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Philipp Wilhelm Grimm (1751–96), prawnik; matkaDorothea (1755–1808) z domu Zimmer; był drugim najstarszym z sześciorga rodzeństwa; - ożenił się w Kassel w 1825 roku Dorotheą (Dortchen) (1795–1867) z domu Wild, wnuczką Johanna Matthiasa Gesnera; miał 3 synów m.in. Herman Grimm i 1 córkę.

Życiorys

Wilhelm Karl Grimm uczęszczał, podobnie jak jego brat Jacob do gimnazjum Friedrichsgymnasium (liceum Fridericianum) w Kassel. Studiował w Marburgu prawo u Friedricha Carla von Savigny. Po ukończeniu studiów w 1806 roku zamieszkał w domu mamy w Kassel. Astma oraz problemy z sercem utrudniły mu ubieganie się o stałą posadę. W tym czasie razem z bratem Jacobem zbierał baśnie, które później opracowali i wydali. W 1809 roku udał się do lekarza do Halle. Poznał tam Clemensa Brentano, z którym pojechał do Berlina, gdzie mieszkał u Achima von Arnim. W drodze powrotnej przez Weimar spotkał się z Johannem Wolfgangiem von Goethe. W 1813 roku będąc u rodziny Haxthausen poznał Jenny von Droste zu Hülshoff poetkę Annette von Droste zu Hülshoff, które pomogły mu przy zbieraniu baśni i pieśni ludowych. W latach 1814-1829 był sekretarzem a bibliotece w Kassel.

W 1830 roku Wilhelm Karl Grimm otrzymał posadę bibliotekarza na uniwersytecie w Getyndze, w 1831 roku został tam profesorem nadzwyczajnym, a w 1835 roku profesorem zwyczajnym. Gdy obaj bracia podpisali protest ("Siedmiu z Getyngi") przeciw nowej konstytucji zostali 11 grudnia 1837 roku zwolnieni z pełnionych funkcji na uniwersytecie, jego brat Jacob z powodu "rozpowszechniania" protestu został wypędzony i 17 grudnia udał się do Kassel, gdzie Wilhelm przybył jesienią 1838 roku.

8 listopada 1840 roku obaj bracia Grimm zostali członkami Pruskiej Akademii Nauk w Berlinie, a w marcu 1841 roku na zaproszenie króla pruskiego Fryderyk Wilhelm IV Hohenzollern przybyli do Berlina, gdzie byli profesorami na uniwersytecie w Berlinie założonym z inicjatywy m.in. Wilhelma von Humboldta. W lecie 1852 roku zrezygnował z pracy na uczelni, aby wspólnie z bratem Jacobem całkowicie poświęcić się pracy badawczej.

Wilhelm Karl Grimm zmarł 16 grudnia 1859 roku i został pochowany na cmentarzu Alter St.-Matthäus-Kirchhof w Berlinie-Schönebergu. Jego grób znajduje się w kwaterze F, F-S-001/004, G1.

Twórczość

Oprócz wspólnej pracy z bratem Wilhelm koncentrował się podczas badań na poezji średniowiecznej, niemieckich sagach o bohaterach jak również badaniu run. W 1839 roku wydał dzieła swojego przyjaciela Achima von Arnima. Wilhelm Karl Grimm przetłumaczył i opublikował także staroduńskie pieśni heroiczne, ballady i baśnie Altdänische Heldenlieder, Balladen und Märchen . Według słów brata Jacoba głównym dziełem Wilhelma Karla Grimma są wydane w 1829 roku sagi Die deutsche Heldensage . Razem z bratem założył językoznawstwo germańskie, niemiecką filologię.

Obaj bracia Grimm stali się sławni poprzez zbiór baśni Kinder- und Hausmärchen (2 tomy, 1812-1815), znanych jako Baśnie braci Grimm oraz opracowanie słownika języka niemieckiego Deutsches Wörterbuch (tom 1, 1854).

Deutsches Wörterbuch

Nad słownikiem bracia Grimm rozpoczęli pracę w 1838 roku. W słowniku Deutsches Wörterbuch (DWB) można łatwo poznać styl pisarski obu braci. Jacob opracował litery A,B,C,E i F do słowa "Frucht", Wilhelm Karl Grimm zdążył przed śmiercią opracować tylko literę D. Jacob napisał także wielką przedmowę do pierwszego tomu słownika wydanego w 1854 roku i krótką do wydania tomu drugiego w 1860 roku, w której scharakteryzował sposób pracy zmarłego brata. W przedmowie do pierwszego tomu Jacob Grimm napisał na stronie XXXIV wydania z 1854 roku:
»Słownik nie jest książką moralności, ale naukowym, pod każdym uzasadnionym przedsięwzięciem. Nawet w Biblii nie brakuje słów, które są wyśmiewane przez wykwintne towarzystwo. Kto widzi zgorszenie w nagim obrazie Saula lub w szczegółowej rzeźbie woskowej anatomii, niech pominie te obraźliwe słowa i rozważa przeważającą większość innych.«
Dlatego też słownik DWB jest pierwszym słownikiem w historii, w którym zostały ujęte także przekleństwa i inne niedelikatne słowa.

Słownik dzisiaj często nazywany jest Der Grimm został ukończony dopiero w 1961 roku, czyli po 123 latach od pierwszych przygotowań. W sumie składa się z 32 tomów. Jednocześnie z zakończeniem prac rozpoczęły się nowe opracowania haseł czego efektem było wydanie dodatkowego tomu w 1971 roku.

Końcem 2005 roku pojawiły się podręczne egzemplarze - w sumie dziewięć tomów - DWB (wśród nich siedem tomów egzemplarzy Jacoba Grimm z jego ręcznymi uwagami na marginesie), które znajdowały się w Pruskiej Bibliotece Państwowej i stanowią część biblioteki tzw. Berlinka znajdującej się obecnie w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie.

Baśnie braci Grimm

Braca Grimm swój zbiór baśni, będący ich najsłynniejszym dziełem, wydawali pt. Kinder- und Hausmärchen od 1812 do 1858 roku.

Zainspirowani przez romantyków Clemensa Brentano, Achima von Arnim i Johanna Friedricha Reichardta zbierali początkowo pieśni ludowe na potrzeby Des Knaben Wunderhorn , a od 1806 roku baśnie krążące w kręgu ich znajomych, które stały się w przyszłości ich literackim dziełem. Pierwotnie nie były pomyślane dla dzieci, lecz powstały przede wszystkim z ich zainteresowania etnologicznego i otrzymały odpowiedni komentarz.

Opracowania językowe Wilhelma Grimma stworzyły przy tym pewien styl książkowy baśni, który do dzisiaj kształtuje jej obraz.

Clemens Brentano podczas zbierania pieśni ludowych do Des Knaben Wunderhorn poprzez Friedricha Carla von Savigny poznał Jacoba Grimma, którego namówił do zbierania w celach naukowych pieśni i baśni ludowych. Jako wzór przedstawił mu swoje edycje Von dem Mäuschen, Vögelchen und der Bratwurst (pol. O myszce, ptaszku i kiełbasce) i Von dem Tode des Hühnchens (pol. O śmierci kurczaczka), jak również bajki Philippa Otto Runge Vom Fischer und seiner Frau i Vom Wacholderbaum ( Van den Machandelboom ). Ponadto polecił jako osobę znającą tradycję ustnych opowiadań Friederike Mannel, jak również rodzeństwo Marie, Amalie i Johannes Hassenpflug i rodzinę Wild.

Jacob Grimm wysłał do Brentano 17 października 1810 roku z dużego zbioru 48 tekstów. Posegregował teksty, z których 25 sam napisał, 14 Wilhelm i pozostałe napisane przez inne osoby. Z tego, pierwowzór pochodził w 18 przypadkach ze źródeł literackich ( dwa z run), 16 od rodzeństwa Hassenpflug, 14 od rodziny Wild, 6 od Friederike Mannel, 2 usłyszane od kobiety z Marburgu i jeden od rodzeństwa Ramus. Pierwopis nabył kolekcjoner Martin Bodmer, który znajduje się obecnie w bibliotece Bibliotheca Bodmeriana w Cologny koło Genewy.

Mimo, że Clemens Brentano nie chciał tych materiałów, bracia prowadzili nadal ich zbieranie. Rodzeństwo Hassenpflug i Wild pozostało nadal najbogatszym źródłem do ich przyszłego dzieła. Teraz Achim von Arnim wskazał im dalsze teksty m.in. Die Sterntaler (pol. Gwiazdy dukaty) i zachęcił do publikacji w 1812 roku.

  Wilhelm Karl Grimm odkrył jako źródło nowych baśni opowiadania rodzin von Haxthausen i von Droste zu Hülshoff. Ponieważ te baśnie były przekazem od pokojówek, rolników, owczarzy udało mu się uzyskać dostęp do właściwego przekazu ludowego, który przeszedł przez filtr wykształconych kobiet z rodzin mieszczańskich i szlacheckich. Szczególnym źródłem do drugiego tomu baśni była Dorothea Viehmann. Jej kontakt jako córki karczmarza i jej talent narratorski uczyniły ją idealnym wzorem kobiety opowiadającej baśnie, której teksty zostały wykorzystane w drugim tomie i zasługują na uwagę. Jej teksty tylko w małym stopniu zostały zmienione w późniejszych wydaniach.

Dzieła (wybór)

  • Altdänische Heldenlieder, Balladen und Märchen übersetzt , 1811.
  • Kinder- und Haus-Märchen (współautor Jacob Grimm), 2 tomy 1812-1815.
  • Drei altschottische Lieder in Original und Übersetzung , 1813.
  • Zur Literatur der Runen , 1828.
  • Die deutsche Heldensage ,1829.
  • Der Rosengarten , 1836.
  • Konrads von Würzburg Goldene Schmiede , 1840.
  • Deutsches Wörterbuch , 1854.

Literatura

  • Wilhelm Scherer: Grimm, Wilhelm. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 9, Duncker & Humblot, Leipzig 1879, s. 690–695.
  • Friedrich Neumann: Grimm, Wilhelm. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 7, Duncker & Humblot, Berlin 1966, ISBN 3-428-00188-5, s. 76–79.

Linki

Autor: Roman Penkała