Friedrich Harms
Friedrich Harms, właściwie Joachim Friedrich Simon Harms (ur. 24 października 1819 w Kilonii; zm. 5 kwietnia 1880 w Berlinie) – niemiecki filozof. (wyznanie luterańskie)
Genealogia
- Ojciec: Detlef Hinrich, szklarz w Kilonii;
- Matka: Margretha Christina Johanna Schütz;
- Żona: od 1851 Marie Clara (ur. 1833), córka Alberta Liebnera (1806–71), profesora teologii i naczelnego kaznodziei dworskiego w Dreźnie i Julie Giese;
- Dzieci: 2 synów i 6 córek.
Życiorys i twórczość
Friedrich Harms studiował medycynę, nauki przyrodnicze i filozofię na uniwersytetach w Kilonii i Berlinie. Jego nauczycielami filozofii byli przede wszystkim Heinrich Ritter i Heinrich Moritz Chalybäus. Po habilitacji i uzyskaniu w Kilonii w 1842 roku prawa nauczania (venia legendi) filozofii uczył tam jako Privatdozent, od 1848 jako profesor nadzwyczajnym i od 1858 jako profesor zwyczajny. W 1867 został powołany na uniwersytet do Berlina, gdzie początkowo wykładał filozofię razem z Friedrichem Adolfem Trendelenburgiem.
Friedrich Harms należał do tej generacji dziewiętnastowiecznych filozofów, którzy z jednej strony dalej utrzymywali wymagania rozumu metafizycznego w sukcesji wielkich systemów idealistycznych, ale z drugiej strony starali się połączyć z nim uznanie własnego prawa nauk pozytywnych i zasady doświadczenia. Swoją pracą przyczynił się do udowodnienia, że często spotykana w historii filozofii mowa o „upadku” niemieckiego idealizmu po śmierci Hegla jest nieprawdziwa. Harms uznawał „dwie nauki obok siebie”: „szczególne nauki empiryczne i filozofię”. Tę ostatnią uważał za ogólną naukę potrzebną do wyjaśnienia „podstawowych pojęć poszczególnych nauk”.
Szczególne znaczenie ma jego wczesne pismo z 1845 roku Der Anthropologismus in der Entwicklung der Philosophie seit Kant und Ludwig Feuerbachs Anthroposophie (Antropologizm w rozwoju filozofii od czasu Kanta i antropozofii Ludwiga Feuerbacha). W piśmie tym Friedrich Harms dążył do pogodzenia metafizyki z nadchodzącym wówczas naturalizmem, na przykład Ludwiga Feuerbacha.
Dzieła (wybór)
- Prolegomena zur Philosophie (Prolegomena do filozofii), 1852.
- Abhandlungen zur systematischen Philosophie (Traktaty o filozofii systematycznej), 1868.
- Die Philosophie seit Kant (Filozofia od czasów Kanta), 1876.
- Ueber die Lehre von Friedrich Heinrich Jacobi (O nauce Friedricha Heinricha Jacobiego), 1876.
- Geschichte der Psychologie (Historia psychologii), 1878.
- Geschichte der Logik (Historia logiki), 1881.
Literatura
- Kaulbach, Friedrich, "Harms, Friedrich" w Neue Deutsche Biographie 7 (1966), s. 683-684; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd118701665.html#ndbcontent