Jacob Heerbrand

Jacob Heerbrand (ur. 12 sierpnia 1521 r. w Giengen an der Brenz; zm. 22 maja 1600 r. w Tybindze) - niemiecki teolog luterański, reformator oraz kanclerz i profesor teologii na uniwersytecie w Tybindze.

Jacob Heerbrand. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Andreas Heerbrand, tkacz dywanów w Giengen an der Brenz; matka Barbara Martin (zm. 1597); brat Philipp (1520-1575), dr teologii, pierwszy ewangelicki kaznodzieja w Hagenau/Alzacja; - ożenił się w Tybindze w lutym 1547 r. z Margarete Stammler (zm. 1597/99); miał 11 dzieci; potomkowie Johann Gottfried Herder (1744-1803) i Karl Friedrich Haug (1795-1869).

Życiorys

Jacob Heerbrand uczył się w szkole łacińskiej w Ulm i na życzenie ojca, gorliwego luteranina, studiował od 1538 r. filozofię i teologię w Wittenberdze u Marcina Lutra (1483-1546) i Filipa Melanchtona (1497-1560).

Jako magister udał się w 1543 r. do Tybingi, gdzie został diakonem w kolegiacie Stiftskirche zu St. Georg. Wprowadzone po wojnie szmalkaldzkiej Interim augsburskie spowodowało, że w 1548 r. pozbawiono go pełnionej funkcji. Mimo tego pozostał w Tybindze i uczył się języka hebrajskiego u Erasmusa Oswalda Schreckenfuchsa (1511-1575). W 1550 r. nabył w Tybindze tytuł doktora teologii, a książę Krzysztof Wirtemberski (1515-1568) mianował go superintendentem w Herrenbergu. W marcu 1552 r. książę Krzysztof wysłał go m.in. razem Johannesem Brenzem (1499-1570) na sobór trydencki (1545-1563), aby tam negocjowali z Kościołem katolickim reguły koegzystencji obu Kościołów.

W 1556 r. Jacob Heerbrand otrzymał zaproszenie od margrafa Karla II von Baden, aby razem z Jakobem Andreae (1528-1590) i Simonem Sulzerem (1508-1585) wprowadził Reformację w Marchii Baden-Durlach (niem. Markgrafschaft Baden-Durlach).

Rok później brał udział w rozmowach religijnych we Frankfurcie nad Menem i w tym samym roku powołano go na profesora teologii na uniwersytet w Tybindze, gdzie osiem razy był wybierany na rektora. Powierzony mu urząd piastował ponad 40 lat, zyskując przy tym wielki szacunek nie tylko w Wirtemberdze. W tym czasie odrzucił propozycje pracy na uniwersytetach w Heidelbergu, Jenie i Marburgu.

Według wprowadzonego w 1561 r. nowego regulaminu na Wydziale Teologicznym został 29 września dziekanem kolegiaty (pierwszy kaznodzieja w kolegiacie Georgenkirche w Tybindze) i superintendentem przy książęcym ewangelickim seminarium. Podczas częstych nieobecności Jakoba Andreae pełnił czterokrotnie funkcję wicekanclerza uniwersytetu, a po jego śmierci został w 1590 r. kanclerzem, książęcym radcą i eforem nowo utworzonego Collegium illustre.

5 stycznia 1599 r., z braku sił, Jacob Heerbrand zrezygnował ze wszystkich pełnionych dotychczas funkcji i zmarł 22 maja 1600 roku.

Znaczenie

Razem z przyjacielem Jakobem Andreae był czołowym zwolennikiem i gorliwym protektorem Formuły Zgody, którą przetłumaczył na język łaciński i do jej sformułowania przyczynił się licznymi pismami. Największe znaczenie ma tutaj pismo »Compendium Theologiae« (1573), które na nowo opracował bezpośrednio po zredagowaniu Formuły Zgody. Ta pierwsza usystematyzowana dogmatyka niemieckich protestantów, po »Loci communes rerum theologicarum seu hypotyposes theologicae« (1521) Melanchtona, jasno napisana, ściśle współgrała z kościelną nauką, a szczególnie Formułą Zgody. Dzieło to stanowi przejście od teologii XVI wieku do właściwej dogmatyki szkolnej XVII wieku.

Jego liczne pisma stanowiły rozprawy dotyczące teorii wiary i obyczajów, pisma polemiczne skierowane przeciw Grzegorzowi z Walencji (1549 (lub 1545)-1603) (»Ueber die Verehrung der Heiligen«), przeciw jezuicie Georgowi Schererowi (1540-1605) (»Ueber Luther's Katechismus«) i przeciw Georgowi Gotthartowi (1552-1619) (»Ueber die Rechtfertigungslehre«).

Dzieła (wybór)

• Oratio funebris in obitum incomparabilis viri D. Philippi Melanthonis. 1560.
• Vom alten vnd newen Glauben. 1569.
• De magia disputatio ex Cap. 7. Exo. 1570.
• Compendium theologiae, quaestionibus methodi tractatum ... 1573.
• Neuer Bäpstischer Ablaß. 1580.
• Epitome compendii theologiae. 1599.

Literatura

• Theodor Schott: „Heerbrand, Jacob”. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 11, Duncker & Humblot, Leipzig 1880, s. 242-244, online.
• Heinrich Fausel: „Heerbrand, Jacob”. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 8, Duncker & Humblot, Berlin 1969, ISBN 3-428-00189-3, s. 194, online.
• Friedrich Wilhelm Bautz: HEERBRAND, Jakob. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 2, Bautz, Hamm 1990, ISBN 3-88309-032-8, s. 638.

Linki

• Portret w Virtuelles Kupferstichkabinett.