Heinrich von Sybel

Heinrich Karl Ludolf von Sybel (ur. 2 grudnia 1817 w Düsseldorfie; zm. 1 sierpnia 1895 w Marburgu) – niemiecki historyk i polityk. Opowiadał się za historią obiektywną, apartyjną i zdecydowanie odrzucał w niej tendencyjność, ale podobnie jak Heinrich von Treitschke (1834–1896) i Johann Gustav Droysen (1808–1884) uważał, że historia ma służyć także celom politycznym państwa. (wyznanie luterańskie)

Heinrich Sybel
Heinrich von Sybel, 1857.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Heinrich Ferdinand Philipp (1781–1870, pruski tytuł szlachecki od 1831), prawnik, tajny radca rządu w Düsseldorfie;
  • Matka: Charlotta Amalie (1798–1846), córka Karla Friedricha Brügelmanna (1758–1824), przedsiębiorcy w w Elberfeld, i Johanny Charlotya von Carnap (1762–1816);
  • Ożenił się: w 1841 z Karoline z domu Eckhardt (1817–84);
  • Dzieci: 4 synów (2 wcześnie zmarło).

Życiorys

Heinrich von Sybel wyrastał w zamożnym, protestanckim domu rodzinnym w Düsseldorfie i od młodości utrzymywał przyjacielski kontakt z liberałami jak Gustav Mevissen (1815–99) i Hermann Beckerath (1801–70), jak również z artystami i uczonymi jak Eduard Bendemann (1811–89) i Bernhard Windscheid (1817–92). W latach 1826–34 uczył się w gimnazjum humanistycznym w Düsseldorfie, po czym od 1834 r. studiował historię i prawo w Berlinie u Leopolda von Ranke (1795–1886) i Carla Friedricha von Savignyego (1814–75). W 1838 r. doktoryzował się u Leopolda von Ranke i w 1840 r. habilitował się w Bonn u Johann Wilhelm Löbella (1786–1863), po czym został tutaj Privatdozentem i profesorem nadzwyczajnym historii (1844–45). Następnie był profesorem zwyczajnym historii w Marburgu (1845–56), Monachium (1856–61) i Bonn (1861–75).

W Monachium został w 1857 r. członkiem Bawarskiej Akademii Nauk i wpływowym historyczno-politycznym doradcą króla Bawarii Maksymiliana II Wittelsbacha (1811–1864). Brał udział w organizowanych przez króla sympozjach (Tafelrunde). W 1875 r. nominowano go na dyrektora pruskiego Archiwum Państwowego w Berlinie.

Heinrich von Sybel był także wpływowym organizatorem życia naukowego. W Monachium założył w 1857 r. Seminarium Historyczne w celu lepszego kształcenia nauczycieli gimnazjalnych i czasopismo „Historische Zeitschrift“ jako zakrojony na szeroką skalę organ fachowy. Współpracownikiem jego w Monachium był Julius Weizsäcker (1828–89). W Berlinie wspólnie z Leopoldem von Ranke założył Komisję Historyczną, której był sekretarzem (1859–86) i od 1886 r. przewodniczącym, przez co wpływał na projekty prowadzonych badań i edycji. W Bonn zorganizował w 1861 r. Seminarium Historyczne na wzór organizacyjnych i pedagogicznych reform na uniwersytetach pruskich. Jako dyrektor pruskiego Archiwum Państwowego i członek Pruskiej Akademii Nauk w Berlinie (korespondencyjny od 1859, zwykły od 1875) opublikował m.in. Publikationen aus den preuß. Staatsarchiven (1878), Politische Korrespondenz Friedrich’s des Großen (1879) i w 1888 r. współtworzył Niemiecki Instytut Historyczny w Rzymie.

Jako polityk reprezentował w 1848 r. w parlamencie wstępnym (Frankfurter Vorparlament), w 1850 r. w parlamencie erfurckim (Erfurter Staatenhaus) stanowisko liberalne. W pruskiej izbie deputowanych (1862–64 z okręgu Krefeld, 1874–80 z okręgu Magdeburg) i w Reichstagu Związku Północnoniemieckiego w 1867 r. odszedł od przeciwników konstytucjonalnych Otto von Bismarcka (1815–1898) i przyłączył się do jego liberalnych zwolenników. Jako liberał narodowy angażował się podczas walki kulturowej (Kulturkampf) przeciw ultramontanizmowi i opowiadał się za „Ustawą przeciw niebezpiecznym dla ogółu dążeniom socjaldemokracji” („Gesetz gegen die gemeingefährlichen Bestrebungen der Sozialdemokratie”, w skrócie „Sozialistengesetz”), która w latach 1878–90 była wielokrotnie modyfikowana.

Heinrich von Sybel zaliczany jest do czołowych niemieckich „historyków politycznych” XIX wieku. Jako młody profesor opowiadał się za historią obiektywną, apartyjną i zdecydowanie odrzucał w niej tendencyjność. Jego zdaniem fundamentalna praca w archiwum, dogłębna krytyka źródeł i uniwersalne zainteresowanie historyczne powinny zawsze poprzedzać osąd historyczny. Jako zadziorny naukowiec popadał często w konflikty. Pismo habilitacyjne Gechichte des ersten Kreuzzuges (Hitoria pierwszej wyprawy krzyżowej) i prawno–historyczna analiza Powstania królestwa niemieckiego (Entstehung des deutschen Königthums, 1844) wywołały kontrowersje z historykiem Georgiem Waitzem (1813–1886). Prowadził spór z Wilhelmem Giesebrechtem (1814–89) i Juliusem Fickerem (1826–1902) o średniowiecznej polityce włoskiej i cesarskiej oraz o austriackich roszczeniach przywódczych w Związku Niemieckim.

Jeszcze przed rewolucją zajął się historią najnowszą. Owocem studiów w archiwum paryskim była trzytomowa Historia okresu rewolucji 1789–95 (Geschichte der Revolutionszeit von 1789–1795, 1853–60; poszerzona o 2 tomy dla okresu 1795–1800, 1874/79). W Berlinie stworzył siedmiotomowe dzieło Utworzenie Rzeszy Niemieckiej przez Wilhelma I (Begründung des Deutschen Reiches durch Wilhelm I, 1889–94).

Do uczniów Heinricha von Sybela należeli Carl von Noorden (1833–83), Karl Menzel (1835–97), Wilhelm Maurenbrecher (1838–92), Max Lenz (1850–1932) i Conrad Varrentrapp (1844–1911), oraz w pewnym sensie Max Lehmann (1845–1929).

Dzieła (wybór)

  • Geschichte des ersten Kreuzzugs, Schreiner, Düsseldorf 1841.
  • Der heilige Rock zu Trier und die zwanzig andern heiligen ungenähten Röcke. Eine historische Untersuchung (z Johannem Gildemeisterem). Buddeus, Düsseldorf 1844/45.
  • Geschichte der Revolutionszeit von 1789–1795, 5 tomów, Düsseldorf 1853–1879.
  • Die deutsche Nation und das Kaiserreich. Eine historisch-politische Abhandlung. Buddeus, Düsseldorf 1862.
  • Kleine Historische Schriften, 3 tomy, München 1869–1880.
  • Vorträge und Aufsätze, Berlin 1874.
  • Die Begründung des Deutschen Reiches durch Wilhelm I. vornehmlich nach den preußischen Staatsacten. 7 tomów, München 1889–1894.
  • Vorträge und Abhandlungen, wydawca Conrad Varrentrapp, München 1897.

Literatura

  • Paul Bailleu: Sybel, Heinrich von w: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 54, Duncker & Humblot, Leipzig 1908, s. 645–667.
  • Volker Dotterweich: Sybel, Heinrich von w: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 25, Duncker & Humblot, Berlin 2013, ISBN 978-3-428-11206-7, s. 733–735 (online).

Linki

Autor: Roman Penkała