Heinrich Wölfflin

Heinrich Wölfflin (ur. 21 czerwca 1864 w Winterthur; zm. 19 lipca 1945 w Zurychu) - szwajcarski historyk sztuki. (wyznania ewangelicko-reformowanego)

Heinrich Wölfflin Dührkoop
Heinrich Wölfflin.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec: Eduard (1831-1908) pochodził z Bazylei, profesor filologii klasycznej na uniwersytetach w Zurychu (od 1871), Erlangen (od 1875) i Monachium (1880-1906); matka: Bertha Troll, córka lekarza i wnuczka historyka i pedagoga Johanna Conrada Trolla (1783-1858); - kawaler.

Życiorys

Heinrich Wölfflin studiował w latach 1882-86 filozofię i historię literatury na uniwersytetach w Bazylei, Berlinie i Monachium. W 1886 r. doktoryzował się dysertacją »Prolegomena zu einer Psychologie der Architektur« i w 1888 r. habilitował się w Monachium pracą »Renaissance und Barock«. W 1893 r. został następcą Jacoba Burckhardta jako profesor historii sztuki na uniwersytecie w Bazylei. W latach 1901-12 był profesorem zwyczajnym w Berlinie, od 1912 do 1924 r. w Monachium i w latach 1924-34 w Zurychu. Po przejściu na emeryturę pracował nadal na uniwersytecie w Zurychu jako profesor honorowy.

Podczas pobytu w Rzymie w latach 1886-87 zainteresował się zagadnieniami historii sztuki. W pracy habilitacyjnej zajął się analizą przyczyn zmiany stylu w sztuce. W swoim głównym dziele »Kunstgeschichtliche Grundbegriffe« (1915) rozwinął przez porównanie dzieł renesansu z dziełami okresu baroku pewną typologię stylu, która bazowała na pięciu pojęciowo przeciwstawnych parach: linearyzm - malarskość, kompozycja płaszczyznowa - kompozycja głębi, forma zamknięta - forma otwarta, jasność - niejasność / ruchliwość, wielość - jedność. Wszystkie te pary są wzajemnie uwarunkowane, a w dziełach sztuki występują jako rozwiązanie kompleksowe, choć opis każdej z nich jest samodzielny. Aby móc przeprowadzić takie porównanie zastosował jako pierwszy podczas wykładów dwa rzutniki do przeźroczy. Swoją systematyką uzasadnił przenośność i periodyzację pojęć archaiczny, klasyczny, barokowy itd. Heinrich Wölfflin określał swój pogląd jako »Kunstgeschichte ohne Namen« (historia sztuki bez nazwisk), ponieważ mniej istotny był dla niego pojedynczy artysta niż rozwój pewnej historii stylu, w której chciał odkryć wspólnotę sztuki określonej epoki lub kraju. Swoimi poglądami rywalizował ze szkołą historii sztuki Erwina Panofskiego, Aby Warburga i Ernsta Cassirera. Typologia stylu Wölfflina została w 1920 r. przeniesiona na literaturoznawstwo przez germanistę Fritza Stricha (1882-1963) i później stosowana na przykład przez Volkera Klotza w »Geschlossene und offene Form im Drama« (1960). Jego teoria regularnych zmian między linearnym i malarski okresem została określona w historii sztuki i literatury jako teoria fali (niem. Wellentheorie).

Heinrich Wölfflin przebywał w salonie Elsy Bruckmann (1865-1946) w Monachium, która wbrew jego woli umieściła jego nazwisko 11 stycznia 1929 r. na liście »Kampfbund für deutsche Kultur« w organie prasowym NSDAP »Völkischer Beobachter«.

Jednym z jego uczniów był Bernhard Groethuysen.

Dzieła (wybór)

  • Die Jugendwerke des Michelangelo, 1891.
  • Renaissance und Barock: eine Untersuchung über Wesen und Entstehung des Barockstils in Italien, 1888.
  • Die klassische Kunst: Eine Einführung in die italienische Renaissance, 1899.
  • Kunstgeschichtliche Grundbegriffe: Das Problem der Stilentwicklung in der neueren Kunst, 1915, (wyd. pol. Podstawowe pojęcia historii sztuki. Problem rozwoju stylu w sztuce nowożytnej, 1962).

Literatura

  • Elisabeth Eggimann Gerber: "Wölfflin, Heinrich", w: Historisches Lexikon der Schweiz (HLS, online).

Linki