Helene Weigel

Helene Weigel (ur. 12 maja 1900 w Wiedniu; zm. 6 maja 1971 w Berlinie) – austriacka i niemiecka aktorka oraz dyrektorka „Berliner Ensemble”. Była drugą żoną Bertolta Brechta (1898–1956).

Helene Weigel
Helene Weigel, 1967.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Siegfried Weigl, prokurent w firmie tekstylnej „Hermann Pollack’s Söhne“;
  • Matka: Leopoldine z domu Pollak, właścicielka sklepu z zabawkami;
  • Poślubiła: 10 kwietnia 1929 Bertolta Brechta (1898–1956);
  • Dzieci: syn Stefan (ur. 1924) i córka Barbara (ur. 1930).

Życiorys

Helene Weigel wyrastała w rodzinie żydowskiej. Rodzice przed je narodzeniem przeprowadzili się z Moraw do Wiednia, gdzie uczęszczała do gimnazjum realnego dla dziewcząt, którym kierowała Eugenia Schwarzwald (1872–1940). Było to pierwsze gimnazjum w Austrii, w którym kobiety mogły zdać maturę. Tam prawdopodobnie zetknęła się z „zaczynającym się ruchem tolerancji seksualnej”.

Po nauce aktorstwa w Wiedniu udała się w 1919 do Frankfurtu nad Menem, gdzie występowała na scenie „Neues Theater”. W 1922 studiowała dramaturgię w Berlinie u Maxa Reinhardta (1873–1943) i występowała w teatrach „Volksbühne” i „Deutsches Theater”, gdzie stała się sławną aktorką. W 1923 poznała Bertolta Brechta, z którym zaczęła romans. W 1924 urodził się ich syn Stefan. Po rozwodzie Brechta z Marianne Josephine Zoff (1893–1984) wyszła za niego za mąż w 1929 roku. W 1932 zagrała rolę tytułową w sztuce Brechta Matka oraz pięć lat później w Paryżu panią Carrar w Karabinach pani Carrar.

Po przejęciu władzy przez nacjonalistów oboje emigrowali w 1933 do Pragi, a następnie przez Wiedeń, Zurych dotarli latem 1933 do Paryża. Bertolt Brech pozostał w stolicy Francji, a ona z dziećmi udała się, na zaproszenie pisarki Karin Michaëlis (1872–1950), do Danii na wyspę Thurø koło Svendborg. Następnie razem mieszkali od 1939 w Lidingö koło Sztokholmu i od kwietnia 1940 w Helsinkach. W 1941 wyjechali przez Moskwę i Władywostok do Stanów Zjednoczonych Ameryki.

Po powrocie z emigracji wystąpiła w 1948 w tytułowej roli, w opracowanej przez Brechta, sztuce Antygona Sofoklesa w Chur w Szwajcarii. W tym samym roku wyjechali do Berlina Wschodniego, gdzie wraz z premierą sztuki Matka Courage i jej dzieci w „Deutsches Theater” zaczęli nową erę teatralną. 1 września 1949 założyła grupę teatralną „Helene-Weigel-Ensemble“ przy „Deutsches Theater”, która wkrótce przemianowana została na „Berliner Ensemble”. Bertolt Brecht wyjechał do Szwajcarii i Austrii, aby pozyskać ludzi dla nowego teatru takich jak Caspar Neher (1897–1962), Teo Otto (1904–1968) i Therese Giehse (1898–1975). W kwietniu 1950 Helene Weigel i Bertolt Brecht otrzymali obywatelstwo austriackie. W 1952 kupili dom w Buckow, gdzie obecnie mieści się muzeum im poświęcone.

W 1950 Weigel należała do założycieli Niemieckiej Akademii Sztuki w Berlinie Wschodnim. W 1954 wstąpiła do Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (SED). Po śmierci Bertolta Brechta w 1956 powołała w 1960 na głównego reżysera w „Berliner Ensemble” jego asystenta Manfreda Wekwertha (1929–2014).

Helene Weigel otrzymała trzy razy Nagrodę Państwową Niemieckiej Republiki Demokratycznej. W 1960 nadano jej tytuł profesora i w 1965 nagrodzono Orderem Zasługi dla Ojczyzny (niem. Vaterländischer Verdienstorden). Jej ostatni występ na scenie miał miejsce w 1971, cztery tygodnie przed śmiercią, w Nanterre koło Paryża, w tytułowej roli w sztuce Matka.

Literatura

  • Norbert Anzenberger: Helene Weigel – Ein Künstlerleben im Schatten Brechts? Fouqué Literaturverlag, Egelsbach u. a. 1998, ISBN 3-8267-4207-9.
  • Christine Herold: Mutter des Ensembles. Helene Weigel – ein Leben mit Bertolt Brecht. Ars Vivendi, Cadolzburg 2001, ISBN 3-89716-230-X.
  • Sabine Kebir: Abstieg in den Ruhm. Helene Weigel. Eine Biographie. Aufbau, Berlin 2000, ISBN 3-351-02501-7.

Linki

Autor: Roman Penkała