Edmund von Hellmer

Edmund Hellmer, od 1912 Edmund Ritter von Hellmer (ur. 12 listopada 1850 w Wiedniu; zm. 9 marca 1935 w Wiedniu) – austriacki rzeźbiarz, profesor i rektor w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. Hellmer stylistycznie jest zaliczany do historyzmu i secesji (niem. Jugendstil).

Edmund Hellmer
Edmund Hellmer (przed 1905).
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Dzieci: córka oraz synowie Edmund Hellmer (ur. 1873) i Johann Karl.

Życiorys

Johann-strauss-stadtpark
Pomnik Johanna Straußa, Stadtpark, Wiedeń.
Źródło: Wikimedia Commons

Edmund von Hellmer rozpoczął studia na politechnice w Wiedniu, gdzie na życzenie rodziców studiował architekturę i jednocześnie uczył się rzeźbiarstwa u wujka, rzeźbiarza Josefa Schönfelda. Od 1866 roku studiował u Franza Lukasa Bauera w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu i pracował w atelier Hannsa Gassera.

W 1869 roku w Monachium przedstawił na międzynarodowej wystawie sztuki swoje prace Umierający Achilles (Sterbender Achill) i Pijany Eros(Trunkener Eros). Za relief Prometeusz przynosi ludziom ogień (Prometheus bringt den Menschen das Feuer) otrzymał stypendium państwowe, które umożliwiło mu podróż do Włoch, gdzie prawie przez dwa lata studiował i pracował w Rzymie. W Rzymie powstała marmurowa rzeźba Przykuta Andromeda (Gefesselte Andromeda). Po powrocie do Wiednia w 1872 roku zaczął pracować jako rzeźbiarz i stworzył grupę Diana i Endymion (Diana und Endymion). W 1873 roku rozpoczął prace na rzecz światowej wystawy w Wiedniu – stworzył dwie alegoryczne figury Austria i Węgry dla portalu południowego hali przemysłowej – i w 1874 roku stworzył grupę rzeźb na szczycie fasady nieistniejącego dzisiaj teatru Ringtheater. Kolejną rzeźbę alegoryczną Austria wykonał w 1875 dla Pałacu Sprawiedliwości (Justizpalast) i dwie grupy dla Muzeum Historii Sztuki (niem. Kunsthistorisches Museum Wien). Po podróży do Paryża tworzył liczne rzeźby dla nowo powstałych budynków przy bulwarze Ring i w 1877 roku wykonał dwie alegoryczne figury Teologia i Filozofia dla nowego budynku uniwersytetu w Wiedniu, cztery statuy dla ratusza i relief na szczycie fasady parlamentu Cesarz Franciszek Józef nadaje swoim narodom konstytucję (Kaiser Franz Josef verleiht seinen Völkern die Verfassung, 1888).

Od 1879 roku Helmmer był profesorem honorowym, od 1882 do 1922 roku profesorem zwyczajnym rzeźbiarstwa w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, a także od 1901 kilka razy rektorem lub prorektorem akademii. W 1897 roku był współzałożycielem Secesji Wiedeńskiej. Poza tym od 1902 roku kierował jako następca Kaspara von Zumbuscha Szkołą Mistrzowską Rzeźbiarstwa Akademii Sztuk Pięknych.

W 1882 roku otrzymał zamówienie na pomnik upamiętniający oblężenia Wiednia przez Turków w 1683 roku. Projekt ten realizował do 1894 roku na parterze południowej wieży w katedrze św. Szczepana. Pomnik ten uległ zniszczeniu w 1945 roku. Później wykonał Pomnik Goethego (1900), monumentalną fontannę Austriackie panowanie na lądzie (Österreichs Herrschermacht zu Lande, 1897) przy Michaelertrakt w Wiedniu, pomnik Johanna Straussa (1923) oraz liczne nagrobki na Wiedeńskim Cmentarzu Centralnym.

Hellmer wychodząc z klasycyzmu w sensie tradycji akademickiej podążył w kierunku stylu barokowego (Türkenbefreiungsdenkmal), który potem porzucił. Pierwszy projekt fontanny Österreichs Herrschermacht zu Lande (także Die Macht zu Lande) jest typowo barokowy, podczas gdy w jego wykonaniu odszedł od niego. Odtąd też jego styl ewoluował w miękkie, płynne formy secesji. Stał się pośrednikiem między rzeźbiarstwem okresu powstawania Ringu, historyzmem a secesją. Szczególnie w późniejszym okresie twórczości spotyka się u Hellmera bardzo luźne pojmowanie gatunku, co często zaburzało koncepcję całości.

W ostatnich latach życia Edmund von Hellmer poruszał się na wózku inwalidzkim. Zmarł 9 marca 1935 w Wiedniu i został pochowany na Perchtoldsdorfer Friedhof (Gruft „R“, Nummer 81).

Uczniami Edmunda von Hellmera byli Christian Behrens, Karl Bitter, Josef Bock, Hans Brandstetter, Anton Hanak, Hans Müller, Josef Obeth, Maximilian Preibisch, Franz Seifert, Karl Stemolak, Oskar Thiede, Ivan Meštrović.

Dzieła (wybór)

  • Umierający Achilles (Der sterbende Achill, 1869)
  • Przykuta Andromeda (Gefesselte Andromeda, 1870/71)
  • Alegoryczne statuy Austria i Węgry (Allegorische Statuen der Austria und Hungaria, 1873), portal południowy hali przemysłowej, Wiedeńskiej Wystawy Światowej w 1873
  • Alegoryczna statua Austria (Allegorische Statue der Austria, 1875), fasada Pałacu Sprawiedliwości (Justizpalast) w Wiedniu
  • Malarstwo (Die Malerei, 1890/91), grupa figuralna, Kunsthistorisches Museum, Maria Theresien-Platz
  • Türkenbefreiungs-Denkmal (1894), katedra św. Szczepana, duża część zniszczona 12 kwietnia 1945, model w Wiener Diözesanmuseum, Wiedeń
  • Pomnik Mozarta (Mozart-Denkmal), Kapuzinerberg, Salzburg
Türkenbefreiungs-Denkmal
Türkenbefreiungs-Denkmal (przed 1908).
Źródło: Wikimedia Commons
  • Pomnik Emila Jakoba Schindlera (Denkmal für Emil Jakob Schindler, 1895), Stadtpark, Wiedeń
  • Pomnik Goethego (Goethe-Denkmal, 1900), Opernring, Wiedeń
  • Cesarz Franciszek Józef nadaje swoim narodom konstytucję (Kaiser Franz Josef verleiht seinen Völkern die Verfassung, 1888), relief na szczycie fasady parlamentu, Wiedeń
  • Austriackie panowanie na lądzie (Österreichs Herrschermacht zu Lande, 1897), monumentalna fontanna przy Michaelertrakt w Wiedniu
  • Tablica upamiętniająca Rudolfa Chrobaka (Gedenktafel für Rudolf Chrobak), Arkadenhof der Universität Wien
  • Kastaliabrunnen (1901-1904), Arkadenhof der Universität Wien, ustawiona 1910
  • Pomnik Johanna Straußa (Johann-Strauß-Denkmal, 1921), Stadtpark, Wiedeń
  • Nagrobki: Nicolausa Dumba (1901/02, Zentralfriedhof), Hansa Makarta (1889, Zentralfriedhof), Hugo Wolfa (1904, Zentralfriedhof), Emila Jakoba Schindlera (1904, Zentralfriedhof)

Literatura

  • Hellmer Edmund von. W: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950 (ÖBL). Tom 2, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1959, s. 264–265.

Linki

  • Josef Müllner: Edmund Hellmer gestorben. W: Neue Freie Presse, Morgenblatt, Nr. 25321 S/1935, 10. März 1935, s. 9, Mitte rechts.