Johann Christian Reinhart

Johann Christian Reinhart (ur. 24 stycznia 1761 w Hof, zm. 9 czerwca 1847 roku w Rzymie) - niemiecki malarz, rysownik i sztycharz. Uważany jest za centralną postać niemieckiej kolonii artystów w Rzymie. Był znany przede wszystkim dzięki malowaniu heroicznych pejzaży. Jego twórczość wpisuje się między klasycyzm a romantyzm. Był zaliczany w swoim czasie do najbardziej cenionych artystów. (wyznania ewangelickiego)

Johann Christian Reinhart
Johann Christian Reinhart (1812).
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Peter Johann (1717–64) archidiakon w Hof; matka Magdalena Wilhelmina Friederike (zm. 1784) z domu Müllner; - ożenił się w 1801 roku z Anną Caffò (zm. 1851); miał 1 syna Erminio (1811–1853) oraz 2 córki Elise (1806–1810) i Terese (1804–1875) .

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Gdy miał trzy lata zmarł jego ojciec i wychowywała go sama matka. Od 1768 roku uczęszczał do gimnazjum w Hof (dzisiaj Jean-Paul-Gymnasium). Na zakończenie gimnazjum wygłosił mowę pt. De utilitate artis pingendi in rebus sacris rite institutae – Über den Nutzen der in geistlichen Sachen wohl eingerichteten Malkunst, co już wtedy wskazywało na jego zainteresowanie sztuką.[1]

Okres studiów

W 1778 roku, na wzór ojca i życzenie matki Reinhart rozpoczął studia teologiczne w Lipsku, ale wkrótce poświęcił się studiom artystycznym na tamtejszej Akademii Rysunku Malarstwa i Architektury, której dyrektorem był Adam Friedrich Oeser. W liście sporządzonym przypuszczalnie przez Oeser w 1779 roku zwraca się do matki Reinharta o wsparcie dla nowego zainteresowania syna.[2] Reinhart udzielał również lekcji rysunku i malarstwa i tworzył ilustracje do wierszy i powieści, aby zarobić na utrzymanie.

Wiosną 1782 roku zaręczył się z 18-letnią Theklą Podleską, która kształciła się na śpiewaczkę u Johanna Adama Hillera. Nie doszło jednak do sfinalizowania małżeństwa. Thekla Podleska udała się później na dwór Dorothei von Kurland do Mitau, a Reinhart chciał podążyć do Włoch, które były marzeniem wszystkich niemieckich malarzy.[3] Ostatni raz para spotkała się w maju 1786 roku, a korespondowali ze sobą do 1788 roku.[4]

W 1783 roku Reinhart przeprowadził się do Drezna z powodu tamtejszej Galerii Obrazów Starych Mistrzów (niem. Gemäldegalerie Alte Meister) gdzie szczególnie zainteresował się flamandzkim malarstwem pejzażowym. Poznał tutaj Johanna Christiana Klengela (1751–1824) i Konrada Gessnera (1764–1826). Powstały tu pierwsze akwaforty i wziął udział w wystawie Akademii w Dreżnie. Z okazji śmierci swojej matki w 1784 roku spotkał swojego brata Amandusa w Hof, który od trzech lat studiował teologię. Johann Christian Reinhart przedsięwziął wędrówkę przez Saksonię, Turyngię, Vogtland i Czechy. Przez Saksonię podróżował z pisarką i poetką Elisą von der Recke.

W 1785 roku wrócił do Lipska, spotkał tam Friedricha Schillera, który poradził mu aby udał się na studia do Włoch. Między nimi powstała przyjaźń, a po wyjeździe Reinharta do Włoch prowadzili korespondencję, aż do śmierci Schillera. Ok. 1800 roku Reinhart zadedykował Schillerowi akwafortę Heroische Landschaft. [5] Również jeden z jego rysunków posłużył rzeźbiarzowi duńskiemu Bertelowi Thorvaldsenowi jako wzór do wzniesionego pomnika poety na placu Schillerplatz w Stuttgarcie.[6]

W 1785 roku Reinhart został przyjęty do loży wolnomularskiej Minerva zu den drei Palmen. Od 1786 do 1789 roku przebywał na dworze księcia Jerzego I. Reinhart towarzyszył księciu między innymi w 1787 roku w podróży do Bad Ems i wzdłuż Renu, z której przywiózł liczne rysunki. W tym czasie powstał zbiór szkiców Thüringer Skizzenbuch ((1788, Hannover, Kestner-Museum).

Rzym

W październiku 1789 roku podróżował Reinhart przez Hof, Erlangen, Augsburg i Bolzano do Rzymu, gdzie przybył na Święta Bożego Narodzenia i spędził dalsze życie. Środki na podróż i utrzymanie do 1791 roku zapewnił mu margraf Karl Alexander von Brandenburg-Ansbach-Bayreuth.

W 1798 roku Reinhart zachorował na malarię. W 1801 roku ożenił się z Włoszką Anną Caffò (1775–1851). Instytucja ślubu cywilnego, istniała w owym czasie w Rzymie umożliwiła mu zawarcie małżeństwa bez konieczności konwersji na katolicyzm. Reinhart przez jemu współczesnych został opisany jako "pewny siebie" i "nieubłagany i nieprzejednany". Już jako student w Lipsku zachowywał się "niekonwencjonalnie" i "śmiało". [7] Znajomość z upartym i ekscentrycznym lordem Bristol skończyła się sporem i w 1802 roku zaowocowała powstaniem karykatury Karikatur von Lord Bristol, Bischof von Derry.

Razem z Friedrichem Carlem Ludwigem Sicklerem wydawał w latach 1810-1811 Almanach aus Rom für Künstler und Freunde der Bildenden Kunst . W 1810 roku został członkiem Pruskiej Akademii Sztuki (niem. Preußische Akademie der Künste), w 1813 Akademii Świętego Łukasza (wł. Accademia Nazionale di San Luca), a w 1830 Królewskiej Akademii Sztuki w Monachium (niem. Königlichen Akademie der Künste). W 1839 roku otrzymał nominację na królewskiego malarza na bawarskim dworze. Już w 1825 roku otrzymał po śmierci malarza nadwornego Friedricha Müllera jego pobory. Na przełomie lat 1830/31 zachorował na zapalenie oka co spowodowało jednostronne osłabienie wzroku i prawie przez rok nic nie tworzył. W 1837 roku zachorował na cholerę.

Podobnie jak inni artyści nie mógł pogodzić się z nadchodzącą nową krytyką sztuki ; sztukę może osądzać tylko artysta. [8] W 1833 roku razem z innymi artystami przebywającymi w Rzymie opublikował pismo polemiczne Drei Schreiben aus Rom gegen Kunstschreiberei in Deutschland. Dzisiaj Reinhart uchodzi za jedną jeśli nawet nie główną postać ówczesnej niemieckiej kolonii artystycznej w Rzymie. [9] Pochodzący z Niemiec artyści spotykali się w Caffè Greco i Villa Malta. W latach 1829-1835 na polecenie króla Ludwika I Wittelsbacha z okien wierzy Villa Malta wykonał cztery widoki na Rzym.

W 1846 roku powstał ostatni obraz Reinharta Die Erfindung des korinthischen Kapitells durch Kallimachos. Zmarł w wieku 86 lat w Rzymie i został pochowany na cmentarzu Cimitero acattolico (cmentarz dla osób pochodzenia zagranicznego i nie należących do Kościoła katolickiego). W 1852 roku na zlecenie Stowarzyszenia Niemieckich Artystów w Rzymie (niem. Vereins der deutschen Künstler in Rom) rzeźbiarz Heinrich Mathia wykonał rzeźbę nagrobną. Klasycystyczna stela z reliefem przedstawiającym jego wizerunek oraz inskrypcją KOENIGL. BAIERISCHER HOFMALER (pol. Królewski bawarski malarz nadworny) i okresem życia.

Spuścizna Johanna Christiana Reinhara w formie listów i pamiętników zebrał po części poeta Heinrich Wilhelm Stieglitz, w celu napisania jego biografii. Stieglitz zmarł już w 1849 roku i materiał jego nabyli biografowie Reinharta Andreas Andresen i Otto Baisch. Dzisiaj przyjmuje się, że część materiałów zaginęła, reszta znajduje się w Bayerischen Staatsbibliothek (pol. Bawarska Biblioteka Państwowa), Zentralarchiv der Staatlichen Museen Berlin, Stadtarchiv Hof i w innych miejscach.

Twórczość

Znaczenie Johanna Christiana Reinharta leży przede wszystkim w zakresie malarstwa pejzażowego. Jego malarstwo oddaje realistyczny rzeczywisty sposób przedstawienia weduty i jest zaliczany do okresu między klasycyzmem a romantyzmem. Hubertus Gaßner określa go w związku z tym jako "malarza progu".[10] Natomiast rzeźbiarz i kolekcjoner Richard Tuttle widzi pozycję malarza w mniejszym stopniu między "światłem oświecenia" i "ciemnością romantyzmu" lecz zalicza go raczej do wczesnego romantyzmu.

Reinhart rzadko przedstawiał tematykę chrześcijańską lub biblijną w przeciwieństwie do grupy Nazareńczyków (możliwe, że to on tak określił tę grupę)[11]. Częstym motywem w jego pracach są studia zwierząt i motyw polowania, co po części związane było z jego własną pasją polowania. Wiadomości jemu współczesnych o jego "rubasznym niekiedy, sprośnym humorze" znajdują odzwierciedlenie w jego karykaturach, w których przedstawił przykładowo krytyka sztuki Ludwiga von Schorna lub w mniej agresywny sposób swojego nauczyciela Adama Friedricha Oesera. "Początkowo ukształtowany sentymentalnymi tendencjami swojego lipskiego nauczyciela Adama Friedricha Oesera, następnie częściowo zaangażowany w ruch Sturm und Drang, awansował Reinhart na rzymskiej ziemi na jednego z głównych przedstawicieli klasycystycznej sztuki pejzażu. Wspólnie z Josephem Antonem Kochem postawił sobie za cel odnowienie typ ideał heroicznego krajobrazu, który w trakcie XVIII wieku został trochę zaniedbany,[...]" - Markus Bertsch [12]

Malarstwo

Historyk sztuki Inge Feuchtmayr opublikowała w 1975 roku spis dzieł Johanna Christiana Reinharta. Podzieliła jego obrazy na trzy grupy: 39 są dzisiaj jeszcze udowodnione, dalsze 140 musiano uznać jako nieodnalezione. Ich istnienie nie da się wykazać lub zaginęły. Siedem obrazów zostało mu fałszywie przypisanych.[13] Herbert W. Rott wyjaśnia w 2012 roku w wydanym katalogu do wystawy w Kunsthalle w Hamburgu, że 40 obrazów jest dziełem Reinharta jak również 80 wprawdzie udokumentowane przez źródła lub fotografie są dzisiaj zaginione. W przypadku 60 pozostałych dzieł trzeba mieć wątpliwości czy kiedykolwiek istniały. Reasumując zakłada on, że Reinhart, pomijając małe prace i studia, w ciągu 50 lat stworzył ok. 100 do 120 obrazów. Jego twórczość jest zatem porównywalna i innymi pejzażystami tego okresu w Rzymie. Reinhart tworzył w większości prace na zamówienie, np. króla bawarskiego Ludwika I. Również inni artyści, jak rzeźbiarz Bertel Thorvaldsen i bawarski architekt dworski Leo von Klenze kupowali jego obrazy.

W pierwszej połowie życia Reinharta powstało mało obrazów, pierwsze w 1784 i 1785 roku. Poświęcił się wtedy studiowaniu natury i flamandzkich pejzażystów w Dreźnie. W Rzymie w początkowym okresie utrzymywał się raczej jako rytownik niż malarz. Wraz ze wzrostem popularności jego pejzaży został na początku nowego stulecia uznany za czołowego pejzażystę Włoch zastępując na tej pozycji Jakoba Philippa Hackerta. Według Inge Feuchtmayr Reinhart dzięki "naukowemu i intuicyjnemu myśleniu" głębiej wdrożył się w naturę niż Hackert i ze swoją wiernością przyrody i swoim idealizowaniem krajobrazu wywarł decydujący wpływ na niemieckie malarstwo krajobrazowe. Jednocześnie nie wadziło oparcie dalszego rozwój tego stylu malarstwa na wiedzy klasycyzmu: Reinhart nie zostawił żadnej "szkoły" malarzy i czysta klasycystyczna sztuka pejzażu wraz z nim dobiega końca.[14]

Obrazy Reinharta poruszają się między z jednej strony realistycznymi pejzażami miejskimi, jak niechętnie przyjęte zlecenia wykonania czterech widoków z Villa Malta i z drugiej strony heroiczno-sielankowymi krajobrazami. Tymi ostatnimi rozwinął pewien własny, nowy typ obrazu. W tym zakresie był pod wpływem prac takich malarzy jak Claude'a Lorrain'a czy Nicolas,a Poussin'a, które mógł znaleźć w rzymskich zbiorach lub jak w przypadku Gasparda Dugheta sam je posiadał. Wpływ na niego wywierali także zaprzyjaźnieni z nim Nicolas-Didier Boguet oraz François-Marius Granet. W swoich obrazach podąża Reinhart za wyobrażeniem teoretyka sztuki Carla Ludwiga Fernowa, który w 1803 roku w Der Neue Teutsche Merkur poświęcił artykuł malarstwu pejzażowemu Ueber die Landschaftmalerei : powinny przedstawiać wyidealizowane, południowe krajobrazy ze sztafażami z antyku.[15]

Reinhart malował zarówno w oleju jak i temperą - techniką, którą przyswoił sobie w 1825 roku. Temperę zastosował w między innymi w ośmiu wielkoformatowych pejzażach, które zostały osadzone na ścianach pałacu. Ten cykl wykonany na zlecenie Francesco Saverio Massimo zaginął po okresie składowania w Starej Galerii Narodowej w Berlinie podczas drugiej wojny światowej. Widoki z Villa Malta, drugi jego cykl wykonany temperą, zostały zachowane i są dzisiaj w posiadaniu Neuen Pinakothek: "Wielkoformatowe widoki Reinharta są monumentalnym świadectwem minionej epoki romantycznego podziwu Rzymu."
– Herbert W. Rott

Wodospady koło Tivoli

 

Wodospady koło Tivoli (1813), Museum Georg Schäfer, Schweinfurt.
Źródło: Wikimedia Commons

Pejzaż z zamkiem

 

Pejzaż z zamkiem (1804), Germanisches Nationalmuseum, Norymberga.
Źródło: Wikimedia Commons

Pejzaż z dwoma pasterzami przy źródle

 

Pejzaż z dwoma pasterzami przy źródle (1811).
Źródło: Wikimedia Commons

Grafika

Do 2012 roku dzieła Reinharta nie były publikowane na większą skale w kolorze, co można by wyjaśnić tym, że był mniej znany jako malarz, a raczej jako grafik. Feuchtmayr skatalogowała 426 rysunki w zbiorach publicznych i prywatnych; według niej ciężkie są do zidentyfikowania te, których istnienie udokumentowane jest tylko w handlu dziełami sztuki lub na podstawie źródeł. Odnośnie grafiki drukowanej odwołuje się do Andreasa Andresena, który sporządził listę 170 rycin i pięciu litografii powstałych od 1818 roku. Dolicza się do tego odbitki zachowane w tomach szkiców i z wklejaną grafiką z tylko pewnymi numerami katalogowymi jak również te nowo zaliczone od czasu Reinharta, więc zachowało się przynajmniej 600 jego rysunków, ale przypuszczalnie sporządził ich znacznie więcej. Dziewięć szkiców akwarelą, które pokazują widoki Doliny Środkowego Renu (niem. Mittelrheintal) zostały dopiero w 2002 roku zidentyfikowane jako dzieła Reinharta. Powstały one w 1787 roku podczas jego podróży z księciem Jerzym I. Wykonane akwarelą, węglem i piórkiem rysunki zostały określone jako szczyt twórczości Reinharta. Sceny z historii, jak np. Bingen am Rhein zasiedlone już w okresie rzymskim lub wzniesiony ok. 1210 roku zamek Burg Ehrenfels nadają realnemu pejzażowi "idealistyczne" wymogi. Zatem ocena, że Reinhart najważniejsze dzieła stworzył dopiero w Rzymie musiała ulec zmianie.[16]

Sprzedaż rysunków i rycin była przynajmniej do otrzymania stałej pensji w 1825 roku istotną częścią składową jego pokrycia kosztów utrzymania. Artysta, który miał ciągłe problemy finansowe, sprzedawał swoje prace podróżującym po Italii, kolekcjonerom oraz handlarzom dziełami sztuki i produkował je na ówczesny rynek sztuki. Rysował piórkiem, ołówkiem, pędzlem i kredą oraz często łączył te techniki. Węgiel, sangwinę i srebrny ołówek były technikami, które tylko sporadycznie stosował.[17]

Liryka

Mniejszą uwagę zwraca się w historii literatury na spuściznę poetycką Reinharta, która obejmuje liczne wiersze i epigramaty i daje wgląd w jego świat myśli. Tematem jego wierszy były także pejzaże, ale przede wszystkim ukazują jego sympatię dla idei wolnomularstwa i związaną z tym krytyką Kościoła rzymsko-katolickiego.[18]

Drogowskaz


Nieruchomo stoję, o wędrowcze, jednak pokazuję Tobie drogę, podobnie do
Twojego księdza, który także nie idzie drogą, którą pokazuje.[19]

Cały obraz Boga (1846)


Twoja duma, człowieku, ośmieliła się powiedzieć:
Według swojego obrazu stworzył mnie Bóg.
Bądź uczciwy, człowieku, odpowiedz na moje pytanie:
Nie stworzyłeś na swój obraz swojego Boga?[20]

Literatura

  • Richard Muther: Reinhart, Johann Christian. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 28, Duncker & Humblot, Leipzig 1889, s. 72–76.
  • Ina Weinrautner: Reinhart, Johann Christian. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 21, Duncker & Humblot, Berlin 2003, ISBN 3-428-11202-4, s. 366.

Linki

Przypisy

  1. Dieter Richter: Von Hof nach Rom. Johann Christian Reinhart, ein deutscher Maler in Italien. Eine Biographie Transit Verlag, Berlin 2010, ISBN 978-3-88747-245-0, s. 24.
  2. Inge Feuchtmayr: Johann Christian Reinhart 1761–1847. Monographie und Werkverzeichnis. Prestel, München 1975, ISBN 3-7913-0067-9, s. 15.
  3. Gunter E. Grimm, Danica Krunic: Einleitendes zur Italienwahrnehmung. W: Goethezeitportal am Institut für Deutsche Philologie der Ludwig-Maximilians-Universität München. Abgerufen am 8. November 2013.
  4. Inge Feuchtmayr: Johann Christian Reinhart 1761–1847. Monographie und Werkverzeichnis. Prestel, München 1975, ISBN 3-7913-0067-9, s. 17–20.
  5. Die Große, heroische, Schiller dedizierte Landschaft. W: Bildindex der Kunst und Architektur. Abgerufen am 1. November 2012.
  6. Hermann Mildenberger: Johann Christan Reinhart und Friedrich Schiller. W: Markus Bertsch u.a., Herbert W. Rott, Andreas Stolzenburg (Hrsg.): Johann Christian Reinhart. Ein deutscher Landschaftsmaler in Rom. Katalogbuch zur Ausstellung in Hamburg, Hamburger Kunsthalle, 2012/2013 und in München, Neue Pinakothek, 2013. Hirmer, München 2012, ISBN 978-3-7774-8021-3, s. 36.
  7. Inge Feuchtmayr: Johann Christian Reinhart 1761–1847. Monographie und Werkverzeichnis. Prestel, München 1975, ISBN 3-7913-0067-9, s. 16, 21, 25.
  8. Dieter Richter: Von Hof nach Rom. Johann Christian Reinhart, ein deutscher Maler in Italien. Eine Biographie. Transit Verlag, Berlin 2010, ISBN 978-3-88747-245-0, s. 93.
  9. Inge Feuchtmayr: Johann Christian Reinhart 1761–1847. Monographie und Werkverzeichnis. Prestel, München 1975, ISBN 3-7913-0067-9, s. 26, 45.
  10. Ein deutscher Landschaftsmaler in Rom. Britta Probol zur Ausstellung in Hamburg 2012. W: Norddeutscher Rundfunk. Ehemals im Original, abgerufen am 1. Dezember 2012.
  11. Andreas Stolzenburg, Johann Christian Reinhart und die Künstlerschaft in Rom 1790–1847. W: Markus Bertsch u.a., Herbert W. Rott, Andreas Stolzenburg (Hrsg.): Johann Christian Reinhart. Ein deutscher Landschaftsmaler in Rom. Katalogbuch zur Ausstellung in Hamburg, Hamburger Kunsthalle, 2012/2013 und in München, Neue Pinakothek, 2013. Hirmer, München 2012, ISBN 978-3-7774-8021-3, s. 83.
  12. Markus Bertsch, Der Blick zurück. Überlegungen zu Bildstruktur und Staffagekonzeption bei Johann Christian Reinhart. W: Markus Bertsch u.a., Herbert W. Rott, Andreas Stolzenburg (Hrsg.): Johann Christian Reinhart. Ein deutscher Landschaftsmaler in Rom. Katalogbuch zur Ausstellung in Hamburg, Hamburger Kunsthalle, 2012/2013 und in München, Neue Pinakothek, 2013. Hirmer, München 2012, ISBN 978-3-7774-8021-3, s. 63.
  13. Inge Feuchtmayr: Johann Christian Reinhart 1761–1847. Monographie und Werkverzeichnis. Prestel, München 1975, ISBN 3-7913-0067-9, s. 327.
  14. Inge Feuchtmayr: Johann Christian Reinhart 1761–1847. Monographie und Werkverzeichnis. Prestel, München 1975, ISBN 3-7913-0067-9, s. 96.
  15. Ueber die Landschaftmalerei.
  16. F. Carlo Schmid, Johann Christian Reinhart als Zeichner und Radierer. W: Markus Bertsch u.a., Herbert W. Rott, Andreas Stolzenburg (Hrsg.): Johann Christian Reinhart. Ein deutscher Landschaftsmaler in Rom. Katalogbuch zur Ausstellung in Hamburg, Hamburger Kunsthalle, 2012/2013 und in München, Neue Pinakothek, 2013. Hirmer, München 2012, ISBN 978-3-7774-8021-3, s. 17.
  17. David Klemm, Bemerkungen zur Zeichenkunst Johann Christian Reinharts. W: Markus Bertsch u.a., Herbert W. Rott, Andreas Stolzenburg (Hrsg.): Johann Christian Reinhart. Ein deutscher Landschaftsmaler in Rom. Katalogbuch zur Ausstellung in Hamburg, Hamburger Kunsthalle, 2012/2013 und in München, Neue Pinakothek, 2013. Hirmer, München 2012, ISBN 978-3-7774-8021-3, s. 28.
  18. Dieter Richter: Von Hof nach Rom. Johann Christian Reinhart, ein deutscher Maler in Italien. Eine Biographie. Transit Verlag, Berlin 2010, ISBN 978-3-88747-245-0, s. 107.
  19. Dieter Richter: Von Hof nach Rom. Johann Christian Reinhart, ein deutscher Maler in Italien. Eine Biographie. Transit Verlag, Berlin 2010, ISBN 978-3-88747-245-0, s. 105.
  20. Dieter Richter: Von Hof nach Rom. Johann Christian Reinhart, ein deutscher Maler in Italien. Eine Biographie. Transit Verlag, Berlin 2010, ISBN 978-3-88747-245-0, s. 106.