Johann Heinrich Voss

Johann Heinrich Voss (także Johann Heinrich Voß; ur. 20 lutego 1751 roku w Sommerstorf koło Waren w Mecklenburgii-Schwerin, zm. 29 marca 1826 roku w Heidelbergu) - niemiecki poeta, filolog klasyczny i wybitny tłumacz.(wyznania ewangelickiego)

JohannHeinrichVoss
Johann Heinrich Voss.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johann Heinrich Voß (1714–1778), kamerdyner i dzierżawca (wynajmował swoje pole innym ze względu, że dużo podróżował), dwa razy żonaty, druga żona Katharina Dorothea Karsten; matka Katharina Dorothea Karsten (1718–1798), córka organisty; był najstarszy spośród 5 rodzeństwa; - ożenił się 5 lipca 1777 roku w Fensburgu z Ernestiną z domu Boie (1756–1834); miał 4 synów.

Życiorys

W 1751 roku rodzina przeprowadziła się do Penzlin, gdzie ojciec został poborcą celnym i prowadził restaurację. W latach 1759-1765 w szkole miejskiej w Penzlinie języka łacińskiego uczył go rektor szkoły Andreas Karl Struck. Tutaj Johann Heinrich Voss rozpoczął już samodzielną naukę gramatyki języka greckiego i jednocześnie zaczął wprawiać się w łacińskich wersach. Ćwiczył poetycką fantazję na podstawie rozpowszechnionej w ludowych kręgach niemieckiej literaturze Marcina Lutra, ludowych książkach i piosenkach, oraz na podstawie utworów Christiana Fürchtegotta Gellerta i Johanna Wilhelma Ludwiga Gleima.
W 1766 roku wstąpił do najwyższej klasy miejskiej szkoły w Neubrandenburgu, którą ukończył w 1769 roku. W tym okresie nadal sam uczył się języka greckiego, próbował już pisać w języku niemieckim wersy rymowane i nierymowane jak również tłumaczył ody Horacego. Jego ulubionymi autorami i jednocześnie wzorami byli Friedrich von Hagedorn, Johann Peter Uz, Salomon Gessner, ale przede wszystkim Karl Wilhelm Ramler i później Friedrich Gottlieb Klopstock. Niestety brakowało mu pieniędzy, aby rozpocząć studia i wiosną 1769 roku powrócił do Penzlin. W tym samym roku rozpoczął pracę jako nauczyciel domowy w Ankershagen. W tym czasie poznał pastora Ernsta Theodora Johanna Brücknera (1746—1805), z ktorym się zaprzyjaźnił. Brückner umocnił w nim wyniesioną z domu skłonność do racjonalizmu. Poszerzył wiedzę Vossa na temat nowej literatury i uwolnił jego poetycki talent z wpływu Horacego i Ramlera.
W 1771 roku otrzymał egzemplarz czasopisma literackiego Göttinger Musenalmanach i potajemnie wysłał do niego swoje liryki, które zwróciły uwagę Heinricha Christiana Boie. Na zaproszenie Boie'a udał się w kwietniu 1772 roku do Getyngi i rozpoczął studia na tamtejszym uniwersytecie. Studiował teologię i filologię. Jego głównym nauczycielem w tym okresie był Christian Gottlob Heyne, którego bardzo podziwiał do czasu gdy doszło między nimi do rozłamu pod wpływem rozbieżności estetycznych i czysto osobistych. Oprócz łaciny i greki uczył się także języka francuskiego i angielskiego. Jeszcze przed jego przybyciem do Getyngi wokół Boie'a gromadziła się w przyjacielskim związku młodzież zainteresowana poezją. Wcześniej już do tego związku należeli Johann Thomas Ludwig Wehrs, Ludwig Hölty, Gottfried August Bürger, Johann Martin Miller, a wraz z Vossem przystąpili do niego Johann Friedrich Hahn, Carl Friedrich Cramer i obaj bracia Leopold Friedrich i Christian zu Stolberg-Stolberg. We wrześniu 1772 roku utworzyli regulamin związku i od tego czasu nazywany był Göttinger Hainbund. W lipcu 1774 roku dołączył do nich Johann Anton Leisewitz
Wiosną 1774 roku Johann Heinrich Voss udał się w podróż do Hamburga i Flensburga, aby osobiście poznać Friedrich Gottlieb Klopstock. Rezultat tej podróży przerósł wszelkie jego oczekiwania. Oprócz Klopstocka poznał też Philippa Emanuela Bacha, Johanna Jacoba Duscha, Matthiasa Claudiusa, Christopha Daniela Ebelinga. 6 czerwca 1774 roku przyjęto go do loży wolnomularskiej „Zu den drei Rosen“ , a 22 kwietnia 1775 roku razem z Friedrichem Leopoldem von Stolbergiem pełnił funkcję mistrza loży, z której wypisał się w 1786 roku zarzucając organizacji, że „tajemny związek” jest oszustwem.
Po ukończeniu studiów w 1775 roku, Boie przekazał mu redakcję czasopisma Göttinger Musenalmanach, które wydawał do 1800 roku (w latach 1780-1788 razem z Leopold Friedrich Günther von Goeckingk). W 1775 roku przeprowadził się do Wandsbek, w sąsiedztwo Matthiasa Claudiusa. W 1778 roku został rektorem w szkole łacińskiej w Otterndorf. W 1782 roku on i cała jego rodzina zachorowała na malarię co spowodowało opuszczenie Otterndorf i przeprowadzili się do Eutin, gdzie za pośrednictwem swojego przyjaciela Friedricha Stolberga został rektorem gimnazjum. W Eutin mieszkał do 1802 roku kiedy to został przeniesiony w stan spoczynku. Były to jego najproduktywniejsze lata, na końcu którego powstała waśń między nim a Friedrichem Stolbergem. Wokół nich obu zbierał się tak zwany Eutiner Kreis.

Od 1802 do 1805 roku przebywał w Jenie. W 1805 roku rząd badeński powołał go na profesora uniwersytetu w Heidelbergu bez obowiązku prowadzenia wykładów z roczną pensją 1000 guldenów. W lipcu tegoż roku przeniósł się do Heidelbergu. Dzięki tej posadzie mógł poświęcić się dalszej pracy literackiej, tłumaczeniu tekstów i badaniom antykwarycznym.
Jego dom w Heidelbergu odwiedzało sporo wybitnych osób między innymi Johann Wolfgang von Goethe, Jens Immanuel Baggesen, Johann Jakob Griesbach, Jean Paul, Carl Friedrich Zelter, Barthold Georg Niebuhr.

Znaczenie

Johann Heinrich Voss był człowiekiem o godnej uwagi niezależności umysłowej i mocnym języku. W latach 1785-1795 opublikował w dwóch wydaniach zbiór poematów, które później rozszerzył. Jego najlepszym dziełem poetyckim jest chyba idylliczny poemat Luise (1795), w którym z wielkim sukcesem próbował wyrazić współczesne niemieckie życie umysłowe i uczucia w formie klasycznej (antycznej) poezji, a więc między innymi zastosował heksametr. W ten sposób zainspirowany Goethe zastosował heksametr w eposie Hermann und Dorothea(1797).
Tym Mythologische Briefe (2 tomy, 1794) i w Antisymbolik (2 tomy, 1824–1826), które napisał w opozycji do dzieła napisanego przez Georga Friedricha Creuzera Symbolik und Mythologie der alten Völker i w innych pismach przyczynił się zdecydowanie do studiowania mitologii. Działał też jako zwolennik prawa do wolności wyznania. W czasie gdy liczni niemieccy romantycy przechodzili na katolicyzm, wystąpił z artykułem wzbudzającym sensację w Sophronizon (1819), w gazecie Heinricha Eberharda Gottloba Paulusa przeciw przestąpieniu na katolicyzm byłego przyjaciela grafa Friedricha Leopolda zu Stolberg.
Najważniejsze są jego tłumaczenia wielkich epopei Homera, którym zawdzięcza swoje miejsce w niemieckiej literaturze. Pokazują nie tylko głęboką uczoność i znajomość starożytnych języków i sztuki wersyfikacji, lecz także perfekcyjną znajomość języka niemieckiego. Najsłynniejszymi jego tłumaczeniami są eposy homeryckie Iliada i Odyseja. Najbardziej znane jest tłumaczenie Odysei, które ukazało się w 1781 roku. Tłumaczenie Iliady stało się inspiracją dla niedokończonego dzieła Goethego Achilleis. Johann Heinrich Voss przetłumaczył także dzieła Hezjoda, Teokryta, Biona ze Smyrny, Moschusa z Syrakuz, Wergiliusza, Owidiusza, Horacego, Tibullusa, Propercjusza i innych klasycznych poetów.
Poza tym przetłumaczył francuskie tłumaczenie Antoine'a Gallanda Baśni z tysiąca i jednej nocy (1782–1785), które było pierwszą niemiecką wersją tego dzieła. W latach 1818-1829 opublikował w 9 tomach tłumaczenie dramatów Williama Szekspira, które dokończył przy pomocy swoich synów Heinricha i Abrahama, którzy również byli uczonymi i zdolnymi tłumaczami.

Uhonorowanie

Przyznawane są obecnie dwie nagrody jego imienia:
Johann-Heinrich-Voß-Preis für Übersetzung - w dziedzinie tłumaczeń,
Johann-Heinrich-Voß-Preis für Literatur - w dziedzinie literatury.
Odkryta 11 października 1990 roku asteroida (23473) Voss została nazwana jego nazwiskiem.

Dzieła (wybór)

  • Gedichte, Königsberg 1795.
  • Luise. Ein laendliches Gedicht in drei Idyllen., Nicolovius, Königsberg 1795.
  • Zeitmessung der deutschen Sprache , Königsberg 1802.
  • Hesiods Werke.: und Orfeus der Argonaut , Heidelberg 1806.
  • Ueber Gleims Briefsammlung und lezten Willen , Heidelberg 1807.
  • Antisymbolik/1, Stuttgart 1824.
  • Antisymbolik/2 , Stuttgart 1826.
  • Deutsche Uebersetzung des Quintus Horatius Flaccus : aus der Stereotyp-Ausgabe von Tauchnitz in Leipzig , Grätz, 1828.
  • Anthologie aus den Gedichten von Johann Heinrich Voß , Gotha 1828.

Literatura

Linki

Autor: Roman Penkała