Johannes Heynlin


Johannes Heynlin (znany także jako Johannes de Lapide, Hélin, Hemlin, Hegelin, Lapierre, de la Pierre, Steinlin, Lapidanus; ur. ok. 1430 roku w Stein (obecnie Königsbach-Stein), zm. 12 marca 1496 roku w Bazylei) - niemiecki teolog katolicki, nauczyciel akademicki, humanista.

Epistolae Gasparini 1470 Gering, Johannes Heynlin
Strona z Epistolae („Listy“) Gasparinusa de Bergamo (Gasparino da Barzizza), 1470; pierwsza książka wydrukowana we Francji z paryskiej drukarni Johannesa Heynlina.
Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys


Johannes Heynlin studiował w Erfurcie (1446-48), kontynuował je w Lipsku (1448-52), gdzie w 1450 roku uzyskał tytuł artium baccalaureus siedmiu sztuk wyzwolonych. Prawdopodobnie pod wpływem kazań Jana Kapistrana podjął studia teologiczne. Po roku studiów w Leuven (1453) w Belgii immatrykulował na uniwersytet w Paryżu (1453/54), a w 1455 roku promował się na magistra siedmiu sztuk wyzwolonych. Od 1456 roku zajmował stanowisko przedstawiciela niemieckiej nacji, a w 1462 roku został jako baccalaureus teologii członkiem Sorbony, co było wówczas dużym wyróżnieniem zwłaszcza, że nie był Francuzem. Jako profesor prowadził wykłady na Sorbonie o Arystotelesie, napisał komentarze do jego filozofii. Przebywał w paryskim kręgu humanistycznym skupionym wokół Gregorio Tifernate, do którego należał także m.in. Robert Gaguin.
W latach 1464-1466 mieszkał w Bazylei i nauczył się tam sztuki drukowania książek. W 1467 roku był ponownie na Sorbonie w Paryżu, a dwa lata później został rektorem tegoż uniwersytetu. Wśród jego paryskich uczniów znajdowali się Johannes Reuchlin, Rudolf Agricola, Johann Wessel i Johann Amerbach. W 1472 roku jako pierwszy Niemiec otrzymal stopień doktora na uniwersytecie w Paryżu.
Koniec roku 1474 zaznaczył się istotną zmianą w życiu Heynlina. Johannes Heynlin opuścił definitywnie Paryż na rzecz Bazylei, gdzie rozpoczął działalność jako pleban w kościele St. Leonhardskirche. Za nim do Bazylei podążyli Reuchlin, Agricola i Wessel.
W 1477 roku był współzałożycielem uniwersytetu w Tybindze, w 1478 został tam profesorem teologii i księdzem miejskim, w 1479 został rektorem uniwersytetu. W 1480 roku przyjął propozycję margrabiego Badenii Krzysztofa I i został księdzem miasta Baden-Baden. Od 1484 roku pełnił posługę w katedrze w Bazylei. Heynlin coraz bardziej odwracał się od czystej uczoności i ostatecznie w 1487 roku został mnichem w zakonie kartuzów w Bazylei. Wstępując do klasztoru podarował mu swoją bibliotekę liczącą 283 tomy. Klasztor był ostatnim miejscem jego pobytu i zmarł tu 12 marca 1496 roku.

Znaczenie


Johannes Heynlin pobudził swoją humanistyczną erudycją reformę i odnowienie w katolickim Kościele, przy czym zwrócił się także przeciw scholastyce. Zaliczany jest do znaczących postaci życia duchowego okresu, w którym żył. Jednoczył w sobie obfitość różnego rodzaju talentów i dążeń, przez co winien być zaliczony w poczet najprzedniejszych umysłów wczesnego humanizmu.
Razem z Guillaumem Fichet prowadził od 1470 do 1473, pierwszą we Francji, prywatną drukarnię w pomieszczeniach Sorbony.
W Bazylei szczególnie owocna była jego współpraca z Johannem Amerbachem, w którego oficynie pracował jako wydawca, doradca i korektor. Główną uwagę poświęcał wydaniu pism kościelnych takich jak Biblia i dzieł Ambrożego z Mediolanu, Augustyna z Hippony, Kasjodora.
Jego książki i kazania przechowywane są w bibliotece uniwersytetu w Bazylei.

Dzieła (wybór)


  • Compendiosus de arte punctandi dialogus, 1470.
  • Premonitio circa sermones de conceptione gloriose virginis Marie, 1488.
  • Libri artis logice Porphyrii et Aristotelis cum explanatione magistri Johannis de Lapide, 1495.
  • Resolutorium dubiorum circa celebrationem missarum occurentium. Christian Snellaert, Delft 1497

Literatura


Linki