Johannes Scharff

Johannes Scharff (także Scharfius, Johannes; ur. 13 czerwca 1595 roku w Kroppenstedt, zm. 6 stycznia 1660 roku w Wittenberdze) - niemiecki teolog luterański i filozof.

Johannes Scharff 
Johannes Scharff.
Germanisches Nationalmuseum — Graphische Sammlung (Nürnberg)

Genealogia

Ojciec Janus (z ADB wynika, że ojciec i syn mieli takie samo imię), prawnik; matka Margaretha z domu Vogler; - ożenił się 1) w październiku 1632 roku z Marią z domu Praetorius (zm. 1633), 2) 1.09.1635 roku z Anną Catariną z domu Pelshöfer (zm. 2.11.1662); miał 2 synów i 1 córkę; córka Anna Sabina Scharff poślubiła Johanna Andreasa Quenstedta.

Życiorys

Przed ukończeniem roku jego rodzice zmarli i Johannes Scharff był wychowywany przez krewnych. Uczył się w szkołach w Halberstadt, Berlinie, Brandenburgu an der Havel i w Brzegu na Śląsku (niem. Brieg). Od 8 września 1617 roku studiował filozofię na uniwersytecie w Wittenberdze między innymi u Jakoba Martini. Oprócz tego studiował teologię u Friedricha Balduina, Balthasara Meisnera i Nikolausa Hunniusa. 26 września 1620 roku został magistrem siedmiu sztuk wyzwolonych, 18 października 1623 adiunktem na wydziale filozoficznym uniwersytetu w Wittenberdze, a w 1627 profesorem metafizyki i logiki.
Oprócz filozofii zajmował się także teologią i w 1627 roku otrzymał pozwolenie prowadzenia wykładów na wydziale teologicznym. W 1635 awansował na licencjata teologii, w 1638 na profesora filozofii praktycznej, w 1640 doktora teologii i profesora nadzwyczajnego teologii, a w 1649 profesora zwyczajnego ( po tym jak jego trzej koledzy jeden po drugim zmarli Wilhelm Leyser (1592-1649), Jakob Martini (1570-1649) i Paul Röber (1587-1651)). Po śmierci Martiniego objął także stanowisko prepozyta w kościele Schlosskirche.
Johannes Scharff był także sześć razy dziekanem na wydziale teologicznym, cztery razy na filozoficznym i trzy razy rektorem uniwersytetu w Wittenberdze. W ostatnich latach życia chorował i musiał przyjąć pomocnika do swoich czynności na stanowisku duchownego. Przed śmiercią ufundował stypendium dla biednych studentów teologii i śpiewaków w kościele Schlosskirche.

Znaczenie

Jego przyjaciele sławili jego uczoność, teologiczne i ludzkie cnoty. Przeciwnicy (szczególnie Georg Calixt i Joachim Jungius) wypowiadali się stosunkowo mniej pochlebnie. Johannes Scharff był reprezentantem ortodoksji luterańskiej i razem z Arahamem Calovem udzielał się w sporze wyznaniowym przeciw Georgowi Calixtowi i synkretyzmowi reprezentowanemu przez uniwersytet w Helmstedt, jak również przeciw kalwinistom (Collegia Anti Calviniana). Brał również udział w sporze, który wybuchł w 1637 roku między tak zwanymi purystami i hebraistami, a dotyczył grecyzacji Nowego Testamentu.
Gdy swojego przeciwnika Joachima Jungiusa w piśmie polemicznym (Apologia adversus rhapsodias Jungii et Calixti 1655) oskarżył o pogardę dla Słowa Bożego i bluźnierstwo, ten w odpowiedzi wraz z uczniami wyśmiewali go w pismach satyrycznych z powodu jego tępej logiki ("Scharfius interdum Stumpfius esse solet").
Napisane przez niego filozoficzne kompendium logiki, metafizyki pt. Metaphysica exemplaris, (Wittenberg 1623), Institutiones logicae ( Wittenberg 1632) i Pneumatica s. scientia spirituum naturalis ( Wittenberg 1656) znalazły uznanie u jemu współczesnych i używane były na uczelniach.

Dzieła (wybór)

  • Metaphysica exemplaris, Wittenberg 1623.
  • Institutiones logicae, Wittenberg 1632.
  • Johannis Scharfi manuale physicum, 1656.
  • Pneumatica s. scientia spirituum naturalis,Wittenberg 1656.

Literatura

  • Wagenmann, Julius August: „Scharff, Johann“, w Allgemeine Deutsche Biographie tom 30 (1890), strony 587-588, online.

Linki