Johannes Schlaf

Johannes Schlaf (pseudonimy: Bjarne P. Holmsen [razem z Arno Holzem], Hans Bertram; ur. 21 czerwca 1862 w Querfurcie, Saksonia-Anhalt; zm. 2 lutego 1941 tamże) niemiecki dramaturg, nowelista i tłumacz. Był wybitnym przedstawicielem naturalizmu. Jako tłumacz przyczynił się do rozpowszechnienia w Niemczech pism Walta Whitmana, Émile'a Verhaerena i Émile'a Zoli.

Johannes Schlaf
Johannes Schlaf.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Ferdinand, kupiec w Querfurcie, od 1874 w Magdeburgu; matka Louise Henriette Riegelmann z Lauchstädt; siostra Margarete (1863-1947) prowadziła jego dom w latach 1904-37; - kawaler.

Życiorys

Schlaf wychowywał się w Querfurcie przeważnie u krewnych i od 1874 r. u rodziców w Magdeburgu. Tam uczęszczał w latach 1875-1884 do gimnazjum »Domgymnasium« i od 1882 r. był członkiem uczniowskiego klubu dyskusyjnego »Bund der Lebendigen«, który skupiał się wokół Hermanna Conradiego. Poznał tam filozofię naturalną Ernsta Haeckela. Po maturze rozpoczął w 1884 r. studiować w Halle teologię i germanistykę, potem filologię klasyczną i filozofię. Od 1885 r. kontynuował studia w Berlinie. W 1886 r. wstąpił do literackiego zrzeszenia »Durch«, do którego należeli młodzi przedstawiciele naturalizmu, wśród nich Julius Hart, Heinrich Hart, Gerhart Hauptmann i Wilhelm Bölsche oraz zaprzyjaźnił się tam z Arno Holzem, z którym po przerwaniu studiów w 1887 r. zamieszkał w Niederschönhausen.

W następnych latach razem z Holzem napisał kilka pism, działał jako tłumacz, a pod wspólnym pseudonimem opublikowali »Papa Hamlet« (1889) i dramat »Die Familie Selicke« (1890), które są przykładami "konsekwentnego naturalizmu". W przedstawieniu społecznej biedy i oddaniu rzeczywistości bez narratorskich komentarzy, jak również dzięki zastosowaniu zwrotów potocznych stały się wzorem dla Maxa Halbe i Hauptmanna. Podczas gdy jego dramat »Meister Oelze« (1892) reprezentuje jeszcze ten kierunek, to wkrótce odwrócił się od materialistycznej i społecznej programowości naturalizmu i zwrócił się ku religijno-naturalnym przedstawieniom, które znalazły się w szkicu prozą »In Dingsda« (1892) i w liryce »Frühling« (1896).

Po przeżytym załamaniu nerwowym w 1893 r. przebywał przez kilka lat w placówkach leczniczych. Związek partnerski z Holzem przerwał w 1898 r. prowadzony spór publicystyczny na temat ich udziału we wspólnych dziełach. Waśń tę Schlaf opracował w powieściach »Das dritte Reich» (1900), »Der Kleine« (1904) i »Der Prinz« (2 tomy, 1908), które dzięki dokładnym przedstawieniom berlińskiego środowiska mają istotne znaczenie dokumentalne.

W 1904 r. zamieszkał w Weimarze, gdzie zaprzyjaźnił się z Paulem Ernstem i zajmował się kwestiami religijno-mistycznymi. Ostatecznie znalazł się blisko nacjonalizmu. Z jego późnych pism większą uwagę znalazły »Miele« (1920) i kontynuacja jego »Dingsda«- historii (Neues aus Dingsda, 1933). W 1933 r. został członkiem sekcji poezji Pruskiej Akademii Sztuki. W tym samym roku razem z innymi pisarzami podpisał lojalność wobec Adolfa Hitlera. W 1937 r. wrócił do Querfurtu, gdzie zmarł z powodu udaru.

Na podstawie jego opowiadania »Miele« powstał w 1987 r. film o tym samym tytule w reżyserii Hansgünthera Heyme.

Dzieła (wybór)

  • Papa Hamlet, razem z Arno Holzem, 1889.
  • Meister Oelze, dramat, 1892.
  • Gertrud, dramat, 1898.
  • Das dritte Reich, powieść, 1900.
  • Am toten Punkt, powieść, 1909.
  • Mutter Lise, powieść, 1917.
  • Gedichte in Prosa, 1920.
  • Die Nacht der Planeten, 1925.
  • Kosmos und kosmischer Umlauf. Die geozentrische Lösung des kosmischen Problems, 1927.
  • Aus meinem Leben. Erinnerungen, 1941.

Literatura

  • Thomas Diecks: Schlaf, Johannes. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 23, Duncker & Humblot, Berlin 2007, ISBN 978-3-428-11204-3, s. 21.

Linki