Josef Maximilian Petzval

Genealogia ↑

• Ojciec: Johann Friedrich (zm. 1850), nauczyciel w szkole ludowej w Białej Spiskiej, w latach 1810-20 chórmistrz i organista w Késmárk, 1820-50 w Lewoczy (Słowacja);
• Matka: N.N.;
• Brat Otto (1809–83), technik i matematyk w Budapeszcie;
• Ożenił się: w 1869 z N. N. (zm. 1873).

Życiorys ↑

Po ukończeniu gimnazjum w Lewoczy Josef Maximilian Petzval uczył się od 1823 przez dwa lata w liceum w Koszycach, po czym w latach 1826-31 studiował w Institutum Geometricum w Peszcie (dziś. Uniwersytet Technologiczno-Ekonomiczny w Budapeszcie). Po uzyskaniu w 1831 tytułu doktora uczył od 1832 r. matematykę, mechanikę i geometrię na tamtejszym uniwersytecie. W 1835 r. został profesorem matematyki. W latach 1837–1877 był profesorem matematyki na uniwersytecie w Wiedniu. Oprócz rachunku różniczkowego i mechaniki analitycznej zajmował się także dioptryką, mechaniką nieba, balistyką i akustyką. W opublikowanej pośmiertnie Theorie der Tonsysteme (1904, Teoria systemów tonów) przedstawił 31 stopniowy system tonów. Jego badania dotyczące teorii fal doprowadziły w 1852 do kontrowersji z Christianem Dopplerem (1803–53).

Trwałą zasługą Josefa Maximiliana Petzvala jest pierwsze obliczenie wielosoczewkowych obiektywów fotograficznych, aby nie miały aberracji optycznej w postaci krzywizny pola. Zainspirowany przez Andreasa von Ettingshausena (1796–1878) przeprowadził w 1839 obliczenia jasnego, sferycznie skorygowanego obiektywu, aby skrócić czas naświetlania w fotografii portretowej. Jasność tego obiektywu była 16 razy wyższa niż obiektywu opracowanego przez Charles'a Louis'a Chevaliera (1804–1859). Wykonywaniem zaprojektowanych obiektywów przez Josefa Maximiliana Petzvala zajął się wiedeński optyk Friedrich Voigtländer (1812–78). Dzięki praktycznemu wsparciu wojska obiektyw został również obliczony do użycia w lunetach i wprowadzony był na rynek w 1843 roku przez Voigtländera. Ponieważ prawa autorskie do wynalazku nie były uregulowane, doszło w 1845 do konfliktu między Petzvalem a Voigtländerem. W różnych rozmiarach i z różnymi długościami ogniskowych "obiektyw Petzvala" był najczęściej używanym obiektywem na świecie przez około 25 lat ze względu na jego jasność światła i średnią ostrość. Dla ortoskopu skonstruował wielkoformatową kamerę oraz ulepszył system soczewek w mikroskopie. W 1860 r. odszedł od optyki i zajął się akustyką.

Jego uczniem był Ernst Mach (1838–1916).

Dzieła (wybór) ↑

Literatura ↑

Linki ↑