Karl Ludwig Nitzsch

Karl Ludwig Nitzsch (ur. 6 sierpnia 1751 r. w Wittenberdze; zm. 5 grudnia 1831 r. tamże) - niemiecki teolog ewangelicki, superintendent w Wittenberdze i przedstawiciel racjonalistycznego podejścia do zjawisk nadprzyrodzonych.

Karl Ludwig Nitzsch
Karl Ludwig Nitzsch.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Wilhelm Ludwig Nitzsch, diakon w kościele miejskim w Wittenberdze; matka Katharina Elisabeth Nitzsch (z domu Richter); - ożenił się z Luise Elenore Gottliebe Wernsdorf (1757-1826); synowie Christian Ludwig Nitzsch (1782-1837), Karl Immanuel Nitzsch (1787-1868), Gregor Wilhelm Nitzsch (1790-1861).

Życiorys

Karl Ludwig Nitzsch po ukończeniu gimnazjum w Wittenberdze i szkoły książęcej Saint Afra w Miśni studiował od 1770 do 1775 r. teologię na uniwersytecie w rodzinnym mieście. W 1781 r. został pastorem w Beucha koło Grimma, od 1785 r. był pastorem i superintendentem w Borna, od 1788 superintendentem i radcą konsystorza w Zeitz. W 1790 r. został doktorem teologii, pastorem w kościele miejskim w Wittenberdze i profesorem zwyczajnym na tamtejszym uniwersytecie i jednocześnie generalnym superintendentem saksońskiego okręgu elektorskiego. W wyniku napoleońskiej wojny wyzwoleńczej i postanowień Kongresu Wiedeńskiego z 1815 r. trzy piąte terytorium Saksonii przyłączono do Prus, w tym Wittenbergę. Nowy rząd zlikwidował uniwersytet w Wittenberdze i połączył go w 1817 r. z uniwersytetem w Halle. W związku z tym Nitzsch stracił stanowisko na uniwersytecie, jak również związany z tą posadą urząd generalnego superintendenta i został superintendentem. Jako zastępstwo uniwersytetu powstało w Wittenberdze seminarium duchowne, którego został dyrektorem. Funkcję tę pełnił, aż do śmierci w dniu 5 grudnia 1831 roku.

Co się tyczy teologicznego punktu widzenia Nitzscha, to jego podstawy wywodziły się z zasad etyki i teorii religii Immanuela Kanta (1724-1804). Karl Ludwig Nitzsch nie dostrzegał w nich zaprzeczenia chrześcijaństwa, a raczej reprezentację obyczajowego sedna i charakteru chrześcijańskiej religii i stawiał pytanie, jak powiązać z nimi chrześcijaństwo, którego się mocno trzymał. Nitzsch położył nacisk na rozróżnienie etyczno-racjonalnej treści Ewangelii i wielkiej jej wartości jako środka służącego wprowadzeniu Objawienia oraz połączył z materialnym racjonalizmem formalne zjawiska nadprzyrodzone. W odróżnieniu od innych zwolenników Kanta podkreślał celowość i doskonałość tego boskiego sposobu wprowadzenia. Jego idee o konstytucji kościelnej znalazły w jego czasie szerokie zainteresowanie. Ukazało się wówczas wiele obszernych artykułów na ten temat i na temat innych kwestii kościelnych.

Krótkie streszczenie swoich podstawowych myśli teoretycznych i praktycznych Karl Ludwig Nitzsch zawarł w formie zrozumiałej dla każdej wykształconej osoby w trzech rozprawach o zbawieniu: »Ueber das Heil der Welt« (1817), »Ueber das Heil der Kirche« (1821) i »Ueber das Heil der Theologie« (1830).

Dzieła (wybór)

  • Nonnulla ad historiam de usu religiosae precationis morali pertinentia. 1790.
  • Car. Ludov. Nitzsch. Programmata Vitembergensia. 1791-1802.
  • De Ivdicandis Morvm Praeceptis ... ; Commentatio. 11 części, 1791-1802.
  • De revelatione religionis externa eademque publica prolusiones academicae. 1808.
  • Ueber das Heil der Welt, dessen Gründung und Forderung : auf Veranlassung des dritten Jubelfestes der Reformation. 1817.
  • Über die Freiheit der evangelischen Kirche : eine Predigt ... 1818.
  • Über das Heil der Kirche und dessen Förderung, Gedanken und Wünsche. 1821.
  • Ueber das Heil der Theologie durch Unterscheidung der Offenbarung und Religion als Mittel und Zweck. 1830.

Literatura

  • Friedrich August Berthold Nitzsch: „Nitzsch, Karl Ludwig”. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 23, Duncker & Humblot, Leipzig 1886, s. 723-725, online.