Karl Ludwig von Haller


Karl Ludwig von Haller (ur. 1 sierpnia 1768 w Bernie, zm. 20 maja 1854 w Solothurn) - szwajcarski ekonomista i prawnik, ideolog konserwatyzmu politycznego. (wyznania ewangelicko-reformowanego, od 1820 r. katolickiego)

KarlLudwigHaller
Karl Ludwig von Haller.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia


Ojciec Gottlieb Emanuel von Haller (1735-1786); matka Anna Margarethe Schultheß (1734-1810); dziadek Albrecht von Haller (1708-1777); - ożenił się w Bernie w 1806 r. z Kathariną von Wattenwyl (1780-1848); miał 2 synów.

Życiorys


W 1786 r. mimo nie ukończonych studiów Karl Ludwig von Haller rozpoczął pracę w administracji państwowej. Po wkroczeniu francuskiego wojska do Berna uciekł stamtąd w 1798 r. i przebywał w Augsburgu, Norymberdze i Weimarze, gdzie zaczął pisać pisma antyfrancuskie i antyrewolucyjne. W 1806 r. wrócił do Berna i pomimo braku studiów został profesorem prawa państwowego, historii ojczystej i kameralistyki na tamtejszym uniwersytecie. Uczył tutaj do 1814 r., a potem został członkiem Wielkiej Rady Berna. W tym czasie zaczął także pracę nad swoim głównym dziełem Restauration der Staatswissenschaft (Restauracja nauk politycznych).

Jego konwersja na katolicyzm w 1820 r. wywołała skandal w protestanckim Bernie i Haller musiał zrezygnować ze wszystkich dotychczas pełnionych funkcji publicznych. W tym samym roku udał się do Paryża, gdzie w 1824 r. został powołany do francuskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. W maju 1830 r. mianowano go profesorem w École des Chartes. Podczas rewolucji lipcowej w 1830 r. opuścił Francję, wrócił do Szwajcarii i zamieszkał w Solothurn, gdzie pracował do śmierci jako publicysta konserwatywny i pisarz.

Poglądy


Karl Ludwig von Haller w swojej teorii państwa zwrócił się przeciw nauce Rousseau który widział państwo jako zjednoczenie jednostek o równych prawach. Haller odrzucał teorię równości społecznej i równość społeczną przedstawiał jako iluzję, uznawał naturalną nierówność. Głosił idee, że prawo natury i boskie daje panowanie silnym nad słabymi oraz każdy panujący jest zastępcą Boga i rządzi z łaski Boga. Uznanie starej władzy, władzy królów i książąt, których państwa są pierwotną własnością daje im prawo do niepodzielnej władzy i stoi u podstaw jego teorii »państwa patrymonialnego« oraz programu antyrewolucyjnego jak również zapowiedź walki z postępem. Poglądy jego wywarły wpływ na politycznych romantyków (Adam Heinrich Müller (1779-1829), Achim von Arnim (1781-1831)), teorię państwa polityków katolicyzmu (Louis de Bonald (1754-1840), Joseph de Maistre (1753-1821)), konserwatystów w późnoromantycznym Berlinie (chrześcijańsko-germański krąg braci Leopolda (1790-1861) i Ernsta Ludwiga von Gerlach (1795-1877)) i znalazły zwolenników wśród konserwatystów wszystkich krajów Europy.

Dzieła (wybór)


  • Über den Patriotismus. 1795.
  • Exposé historique des faits concernants la Neutralité de la Suisse envers la France. 1797.
  • Aufruf eines rechtschaffenen Schweizers an seine noch nicht befreyten Mitbürger. 1799.
  • Was ist besser, Krieg oder Frieden mit den Franzosen. 1800.
  • Denkmal der Wahrheit auf Johann Kaspar Lavater. 1801.
  • Lavater als Menschenfreund. 1801.
  • Grund-Ideen zu einem allgemeinen philosophischen Kranken-Recht. 1808.
  • Politische Religion oder biblische Lehre über die Staaten. 1811.
  • Ueber die Constitution der Spanischen Cortes. 1820.
  • Satan und die Revolution. 1834.
  • Restauration der Staats-Wissenschaft oder Theorie des natürlich-geselligen Zustands der Chimäre des künstlich-bürgerlichen entgegengesezt. 6 tomów, 1817-1834
  • Histoire de la revolution religieuse dans la Suise ... 1837.
  • ¬Die¬ Freymaurerey und ihr Einfluß in der Schweiz Haller, Carl Ludwig von. 1840.

Literatura


  • Emil Blösch: „Haller, Karl Ludwig von”. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 10, Duncker & Humblot, Leipzig 1879, s. 431-436.
  • Edgar Bonjour: „Haller, Karl Ludwig von”. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 7, Duncker & Humblot, Berlin 1966, ISBN 3-428-00188-5, s. 549.
  • Ewald Reinhard: Carl Ludwig von Haller, der «Restaurator der Staatswissenschaft». Münster 1933

Linki