Max Pechstein

Hermann Max Pechstein (ur. 31 grudnia 1881 w Zwickau; zm. 29 czerwca 1955 w Berlinie) – niemiecki grafik i malarz ekspresjonista związany przez pewien okres z grupą malarską Die Brücke (Most). Tworzył przede wszystkim portrety, częściowo z egzotycznymi motywami z wyspy Palau, martwe natury oraz pejzaże z okolic Łeby i Mierzei Kurońskiej. (wyznanie ewangelickie)

Max Pechstein
Max Pechstein (1920).
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Franz Hermann (1857–1938) z Werdau, pracownik w fabryce tekstylnej w Zwickau;
  • Matka: Pauline (Lina) (ur. 1858) z Reinsdorf koło Zwickau;
  • Rodzeństwo: 4 bracia (1 poległ na wojnie) i siostra;
  • Ożenił się: 1) w Berlinie w 1911 (rozwód w 1921) z Charlotte (Lotte) Kaprolat, 2) w Łebie (niem. Leba) w 1923 z Mart(h)ą Möller;
  • Dzieci: syn z pierwszego małżeństwa i syn z drugiego małżeństwa.

Życiorys

Max Pechstein uczył się w latach 1888–96 w Bürgerschule (szkoła średnia przygotowująca do zawodu) w Zwickau. Po nauce malarstwa dekoracyjnego (1896–1900) w Państwowej Szkole Rzemiosła (Staatliche Gewerbeschule) w Zwickau i zdaniu egzaminu czeladniczego rozpoczął w 1900 r. studia w Szkole Rzemiosła Artystycznego (Kunstgewerbeschule) w Dreźnie u Wilhelma Kreisa (1873–1955). Od 1903 r. kontynuował studia w klasie mistrzowskiej Otto Gussmanna (1869–1926) w Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie. W 1906 r. brał udział w drezdeńskiej wystawie rzemiosła artystycznego, gdzie uwagę zwrócili na niego architekci William Lossow (1852–1914) i Max Hans Kühne (1874–1942), którzy zlecili mu udekorowanie fontanny i ścian pewnego atelier.

W Dreźnie poznał Ericha Heckela (1883–1970), Karla Schmidt-Rottluffa (1884–1976) i Fritza Bleyla (1880–1966), założycieli grupy artystycznej Die Brücke, do której przyłączył się w maju 1906 roku. Razem z nimi pracował we wspólnym atelier i już jesienią tego samego roku wystawiał wspólnie z nimi swoje prace w fabryce lamp Karla Maxa Seiferta w Dreźnie–Löbtau. W tym samym roku uczestniczył w saksońskim konkursie państwowym, gdzie otrzymał nagrodę i stypendium na czteromiesięczną podróż akademicką do Rzymu. Ponadto otrzymał wielkie zlecenie na wykonanie witraży dla ratusza w Eibenstock. W lecie 1907 r. wędrował z Ernstem Ludwigiem Kirchnerem (1880–1938) po okolicach Goppeln koło Drezna. Z członkami grupy Die Brücke prowadził studia aktu.

Końcem września ukończył naukę w klasie mistrzowskiej i bezpośrednio po tym wykorzystał przyznaną mu nagrodę. Udał się w podróż naukową, która najpierw prowadziła do Włoch (Florencji, Rawenny, Rzymu, Castel Gandolfo) i ostatecznie do Paryża, gdzie w grudniu 1907 r. osiadł na kilka miesięcy. Tutaj pierwszy raz zetknął się z fowizmem. W sierpniu 1908 r. wrócił do Niemiec i w Berlinie otworzył swoje pierwsze atelier przy Kurfürstendamm 152, gdzie wykonał dekoracje fasad i wnętrz zlecone przez architekta Bruno Schneidereita (1880–?). W 1909 r. został członkiem Berlińskiej Secesji (niem. Berliner Secession) i brał udział w jej wystawach (m.in. z obrazem Żółta chusta, 1909). Miesiące letnie Max Pechstein spędzał regularnie we wschodniopruskiej miejscowości Nidden (lit. Nida) na Mierzei Kurońskiej. Gdy jego obrazy zostały odrzucone w 1910 r. przez Berlińską Secesję, założył wraz z innymi członkami Salon Odrzuconych, który stał się zalążkiem Nowej Secesji, w której wystawach brali udział także inni artyści z grupy Die Brücke.

Wiosną 1911 r. Max Pechstein ożenił się Charlotte Kaprolat, z którą udał się w drugą podróż do Włoch. Po przeprowadzeniu się do Berlina pozostałych członków grupy Die Brücke założył razem z Ernstem Ludwigiem Kirchnerem szkołę „Nowoczesne Lekcje w Malarstwie” (MUIM-Institut, Moderner Unterricht in Malerei), która jednak okazała się fiaskiem finansowym. W 1912 r. wykonał malowidła ścienne w jadalni willi Perlsa w Zehlendorfie (ob. dzielnica Berlina), która była dziełem architekta Ludwiga Mies van der Rohe (1886–1969). Razem z członkami grupy Die Brücke brał udział w kolejnych wystawach m.in. wspólnie z grupą Der Blaue Reiter (Błękitny Jeździec) w Monachium i w berlińskiej galerii Sturm Herwartha Waldena (1878–1941). Końcem 1912 r. Die Brücke wystąpiła z Nowej Secesji, aby nadal wystawiać wyłącznie wspólnie jako grupa. Jednak Max Pechstein nie trzymał się tego postanowienia, co doprowadziło do waśni i wykluczenia go z zespołu.

Rok później (1913/14) wyruszył w trzecią włoską podróż, do Florencji. Na zlecenie Waltera Gropiusa (1883–1969) pracował w Gent (Belgia) i krótko po tym podróżował w towarzystwie kolekcjonera Karla Ernsta Osthausa (1874–1921) do Paryża i Brukseli. Udało mu się pozyskać kilku kolekcjonerów, którym sprzedał liczne obrazy.

W 1914 r. podróżował razem z żoną na wyspę Palau. Po powrocie został w Zwickau powołany końcem 1915 r. do służby wojskowej. Przebywał na froncie zachodnim we Flandrii. Dzięki przyjaciołom uzyskał w 1917 r. wcześniejsze zwolnienie z wojska i wrócił do Berlina. Został zaangażowany przez handlarza dziełami sztuki Wolfganga Gurlitta (1888–1965) do wykonania witraży i mozaik w jego mieszkaniu. W 1918 r. był członkiem Novembergruppe (Grupa listopadowa) i został współzałożycielem Arbeitsrat für Kunst (Rada Robotnicza ds. Sztuki). Do Łeby podróżował pierwszy raz w 1921 roku. Poza tym od 1922 r. odwiedzał kilka razy w Montreux (Szwajcaria) swojego mecenasa i protektora, lekarza Waltera Minnicha (1864–1940). W październiku 1922 r. wybrano Maxa Pechsteina na członka Pruskiej Akademii Sztuki i w związku z tym otrzymał tytuł profesora. Rok później poznał w Łebie drugą żonę, którą poślubił we wrześniu tego samego roku. Do wiosny 1925 r. przebywał z nią przeważnie w Szwajcarii i we Włoszech. W 1926 r. wykonał na zlecenie rządu witraże dla Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie, które jako jedyne zachowały się.

Po dojściu do władzy nazistów 326 jego prac zaliczono do „sztuki zdegenerowanej” i w 1937 r. usunięto z muzeów niemieckich. Odtąd duża część z nich uważana jest za zagubioną. 6 września tego samego roku został wykluczony z Akademii Sztuki w Berlinie z powodu prokomunistycznej postawy, gdyż był członkiem Ligi Praw Człowieka i Stowarzyszenia Przyjaciół Związku Sowieckiego (Der Bund der Freunde der Sowjetunion, BdFSU). Odtąd do końca II wojny światowej mieszkał prawie cały czas w Łebie. W 1944 r. większość jego prac spaliła się w wyniku działań wojennych.

Po wojnie otrzymał w 1945 r. profesurę na Uniwersytecie Sztuk Pięknych w Berlinie (Universität der Künste Berlin). W 1952 r. został odznaczony Wielkim Krzyżem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec.

Obrazy i grafiki (wybór)

 

 

Głowa kobiety

 

Głowa kobiety (1911).
Źródło: Wikimedia Commons

Max Pechstein – Kąpiące się

 

Kąpiące się (1910), Virginia Museum of Fine Arts.
Źródło: Wikimedia Commons

Dwie stojące postacie

 

Dwie stojące postacie, (1920), Cooper Hewitt, Smithsonian Design Museum.
Źródło: Wikimedia Commons

Max Pechstein, Letnia bitwa VII – żołnierze przy okopach

 

Letnia bitwa VII – żołnierze przy okopach (1920).
Źródło: Wikimedia Commons

Letnia bitwa VI – maszerująca kompania

 

Letnia bitwa VI – maszerująca kompania (1917).
Źródło: Wikimedia Commons

 

  • 1908: Młoda dziewczyna (Junges Mädchen), Staatliche Museen zu Berlin, Nationalgalerie.
  • 1909: Dziewczyna w czerwieni pod parasolem słonecznym (Mädchen in Rot unterm Sonnenschirm).
  • 1910: Na brzegu morza (Am Seeufer, Hamburger Kunsthalle.
  • 1910: Zielona sofa (Das grüne Sofa), Museum Ludwig Köln.
  • 1910: Czerwony dom rybacki i kwitnące drzewa (Rotes Fischerhaus und blühender Baum).
  • 1911: Poranek (Früher Morgen), kolekcja prywatna, Niemcy.
  • 1913: Łódź rybacka (Fischerboot), Brücke-Museum, Berlin.
  • 1913: Pogrzeb ofiar rewolucji II (Beerdigung der Revolutionsopfer II).
  • 1918: Autoportret w kapeluszu i fajką (Selbstbildnis mit Hut und Pfeife), Kunsthaus Zürich.
  • 1920: Matka z dzieckiem (Mutter mit Kind, żona artysty z synem), Städtisches Museum Abteiberg, Mönchengladbach.
  • 1927: Za wydmami (Hinter den Dünen), olej na płótnie, 51 × 59,5 cm.
  • 1929: Poranne łońce (Morgensonnenad jeziorem Gardno).

Literatura

  • Eva Chrambach: Pechstein, Hermann Max Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 20, Duncker & Humblot, Berlin 2001, ISBN 3-428-00201-6, s. 154–156 (online).
  • Magdalena M. Moeller (Hrsg.): Max Pechstein. Sein malerisches Werk. Hirmer, München 1996, ISBN 3-7774-7070-8.

Linki